Page 437 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ (√) ‹ß◊Ò∆ √«ÊÂ∆ Á≈ ¿πµ⁄ ÍæË-«¬√ √«ÊÂ∆ Á≈ ¡ßÌ ¿π√ √Ó∂∫ ‘Ø«¬¡≈ ‹ÁØ∫ ÓÈπæ÷ È∂ Â∆ ¡Â∂ ’Ó≈È Á≈
⁄ÓÂ’≈ ’∆Â≈Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ È∂ Í«Ú≈«’ ‹∆ÚÈ Á∆ È∆∫‘ æ÷∆ Í Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄
ÍÃ√Í √∆«’ √ÏßË √Ê≈«Í ’È ’ج∆ «ÈÙ«⁄ «È√Ó È‘∆∫ √ÈÕ «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ÍÃ√Í √Ó±«‘’
±Í È≈Ò √ßÿÙ Ú∆ ’È Òæ◊∂Õ ÓÈπæ÷ È∂ ÍæÊ Á∂ ‘«Ê¡≈ ¡Â∂ ¡Ω˜≈ª Á≈ Ú∆ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ «ÈÓ≈‰
’ «Ò¡≈ √∆Õ
B. ÏæÏ √«ÊÂ∆ (Barbarian Stage)- «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á≈ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Í«‘Òª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «˜¡≈Á≈
¿πµÈ √∆Õ «¬√ Á∂ Ú∆ ‘∂· «Ò÷∂ «ÂßÈ ÍæË ‘È:
(¡) ÏæÏ √«ÊÂ∆ Á≈ ‘∂·Ò≈ ÍæË- «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ È∂ ÏÂȪ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ‹≈‰ «Ò¡≈ √∆Õ ‘π‰
ÓÈπæ÷ Á≈ ‹∆ÚÈ Í«‘Òª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «˜¡≈Á≈ √«Ê √∆ ‹Á«’ fiπß‚ ‘π‰ ÿπÓß± ‹∆ÚÈ ‘∆ ÏÂ∆ ’Á∂
√∆Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √ßÍÂ∆ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ ¡ßÌ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬’ √Ó±‘ ‘«Ê¡≈, «¬√Â∆¡ª ¡Â∂ ÏÂÈ
Íz≈Í ’È Á∂ Ò¬∆ Á±√∂ √Ó±‘ ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’Á≈ √∆Õ Í«Ú≈ Á≈ √Ú±Í ’πfi √ÍæÙ‡ ‘Ø«¬¡≈ Í √∆«’
√Ïß˪ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ ’≈È «ÍÂzÂÚ Á≈ «ÈË≈‰ ‘π‰ Ú∆ ¡Ω÷≈ √∆Õ
(Ï) ÏæÏ √«ÊÂ∆ Á≈ ÓæË ÍæË- «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ È∂ ÍÙ± Í≈Ò‰ ¡Â∂ ÷∂Â∆ Á≈ ’ßÓ Ùπ± ’∆Â≈Õ ÍÙ±¡ª
˘ ÒÀ ’∂ ⁄≈∂ Á∆ ÷Ø‹ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ «¬æË-¿πµË «ÎÁ≈ √∆Õ ’πfi ÒØ’ª È∂ Ï∆‹ Ï∆‹ ’∂ Áæ÷ ¿π◊≈¿π‰∂
Ú∆ «√æ÷ Ò¬∂ √∆, ¿π‘ ‘π‰ √«Ê Ó’≈È Ï‰≈ ’∂ ÷∂Â∆ ’È Òæ◊∂ √∆Õ «¬√ √Ó∂∫ «Ú¡’Â∆◊ √ßÍÂ∆ Á∆
Ë≈È≈ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ Á≈ «ÈË≈‰ √ßÍÂ∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ú∆ ‘؉ Òæ◊≈ √∆Õ «¬√ √Ó∂∫
Ú√±-Ú∆«ÈÔÓ Ú∆ ‘؉ Òæ◊≈Õ √∆«’ √Ïß˪ «Úæ⁄ «ÈÙ«⁄ÂÂ≈ ¡≈¿πÁ Á∂ ’≈È Í«Ú≈ Á≈ √Ú±Í
Ú∆ √ÍæÙ‡ ‘؉ Òæ◊≈ √∆Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «¬√Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ Ó‘æÂÚͱÈ ‘Ø ◊¬∆ √∆Õ
(√) ÏæÏ √«ÊÂ∆ Á≈ ¿π⁄≈‘ ÍæË- «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ È∂ ÒØ‘∂ ˘ „≈Ò ’∂ ¿π√ È≈Ò ¡Ω˜≈ ω≈¿π‰≈ Ùπ± ’
«ÁæÂ≈ √∆Õ ¿π√ È∂ ÒØ‘∂ Á∂ ’¬∆ ÈØ’Á≈ ¡Â∂ «Âæ÷∂ ‘«Ê¡≈ ¡Â∂ ¡Ω˜≈ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈Õ «¬√ √«ÊÂ∆
«Úæ⁄ √∆«’ Ì∂Á ”Â∂ ¡Ë≈« «¬√Â∆-ÍπÙª Á∂ «Úæ⁄ «Ó‘È Úß‚ ÍÀÁ≈ ‘ج∆Õ «¬√Â∆¡ª ÿ∂Ò± ’ßÓ
¡Â∂ ÍπÙ Ï≈‘ ’ßÓ ’Á∂ √∆Õ «¬√ √Ó∂∫ «¬√Â∆¡ª ˘ √ßÍÂ∆ ÓßÈ «Ò¡≈ «◊¡≈ √∆Õ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ ◊‰≈‹ª
Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Ú∆ «¬√∂ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ‘ج∆Õ Ë≈»¡ª Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò Á∂ ’≈È ‘∆ «¬√ Ôπæ◊ ˘ “Ë≈± Ôπæ◊” Á∂ È≈Ó
È≈Ò Ú∆ ÏπÒ≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
C. √æ«Ì¡Â≈ Á∆ √«ÊÂ∆ (Civilized Stage)-√Ó≈«‹’ «Ú’≈√ Á≈ «¬‘ ¡÷∆Ò≈ ⁄‰ ˛Õ «¬√ Á∂ Ú∆ ‘∂· «Ò÷∂
«ÂßÈ ¿πÍ ÍæË ‘È :
(¡) √æ«Ì¡Â≈ Á∆ ‘∂·Ò∆ √«ÊÂ∆-«¬√ √«ÊÂ∆ Á≈ ¡ßÌ Ò∂÷È ’ßÓ ÂØ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ Ì≈Ù≈ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ¡Â∂ ÍÛ∑È-
«Ò÷‰ Á∂ ’≈È √ß√«¥Â∆ Á≈ √ß⁄≈ÒÈ ¡≈√≈È ‘Ø «◊¡≈Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √∆«’ √Ïß˪ Á≈ «ÈÔÓ
‘؉ Á∂ ’≈È Í«Ú≈«’ ‹∆ÚÈ √«Ê ¡Â∂ √ÍæÙ‡ ‘Ø «◊¡≈ √∆Õ «¬√∂ √Ó∂∫ Ù«‘ Ú√≈¬∂ ◊¬∂Õ Ù«‘∆
√æ«Ì¡Â≈ Á≈ ¡ßÌ, ÚÍ≈ ¡Â∂ Ú‰‹ Á≈ «Ú√Ê≈, ’Ò≈ ¡Â∂ «ÙÒÍ ’Ò≈ Á≈ «Ú√Ê≈ «¬√ √«ÊÂ∆ Á∆
Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘ÈÕ
(Ï) √æ«Ì¡≈ √«ÊÂ∆ Á≈ Ó≈«Ë¡Ó ÍæË- «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √ß◊·Èª «Úæ⁄
√«ÊÂ∆ ¡≈¬∆Õ «¬√∂ √Ó∂∫ «Ó‘È Úß‚ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’È ÍÀÁ≈ ‘ج∆, ≈‹ Á∂ ’≈‹ ÷∂Â Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈
¡Â∂ ’≈˘È Á≈ «Ú√Ê≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ √πæ«÷¡≈ ÚË∆Õ
(√) √æ«Ì¡Â≈ Á≈ ¿πµ⁄≈ ÍæË- Ó≈◊È «¬√ ÍæË Á≈ ¡ßÌ AIÚ∆∫ √Á∆ Á∂ ¿πÂ≈Á È≈Ò ÓßÈÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫
¿πÁÔØ◊∆’È Á∂ ’≈È ¡≈Ëπ«È’ ÓπÙ«’Ò ¡Â∂ Ù«‘∆ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ ¡ßÌ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄
ÓÙ∆Ȫ Á∆ √‘≈«¬Â≈ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ‘؉ Òæ◊≈, √ßÍÂ∆ Á≈ √ß⁄Ô Ú«Ë¡≈, «Ó‘È Úß‚ ¡Â∂
«ÚÙ∂Ù∆’È Á≈ «Ú√Ê≈ ‘Ø«¬¡≈Õ «Ú¡’Â∆◊ √ßÍÂ∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ¡Â∂ ⁄ÓÂ’≈ È∂ ͱߋ∆Ú≈Á∆ √«ÊÂ∆
˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈Õ Ú◊ √ßÿÙ È∂ ˜Ø ΫÛ∑¡≈, √≈ÓÚ≈Á∆ «Ú⁄≈ª È∂ ‹ÈÓ «Ò¡≈ ¡Â∂ √ßÍÂ∆ Á∂ Ï≈Ï
Úß‚ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ Íz‹≈ÂßÂ≈ÂÓ’ Ù≈√È-«ÚÚ√Ê≈ ˘ «Ú¡≈Í’ √ÓÊÈ «Ó«Ò¡≈Õ ≈‹ ˘
«¬’ ’«Ò¡≈‰’≈∆ √ß√Ê≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ ≈‹ Á∂ ¡«Ë’≈ª «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈,
È≈◊«’ª Á∂ √πæ÷ √π«ÚË≈ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’È≈ ≈‹ Á≈ ’ÂæÚ Óß«È¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ’¬∆ ÌΩ«Â’
¡Â∂ ◊À-ÌΩ«Â’ ⁄ÓÂ’≈ ‘ج∂ ¡Â∂ ’Ò≈, ËÓ, ÁÙÈ, «◊¡≈È-«Ú«◊¡≈È √≈«¡ª «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È
ÍÃ◊Â∆ ‘ج∆Õ ÓÈπæ÷ È∂ ¡ß«Âz’Ù «Úæ⁄ ÍzÚ∂Ù ’∆Â≈ ¡Â∂ ¡æ‹ Ú∆ ¿π‘ Íz◊Â∆ Á∂ ÍæÊ ”Â∂ ¡◊z√ ‘ÀÕ

430 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY