Page 432 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ

«Úæ⁄ Íz◊‡ ’È≈ ⁄≈‘ßπÁ∂ √∆Õ È≈Ò ‘∆ ¿π‘ √Ó≈«‹’ ¿πÁ«Ú’≈√ ¡Â∂ ÍzØ¿πÁÔØ«◊’ Á∂ ÍzÌ≈Ú ˘ Ú∆ Áæ√‰≈ È؇
⁄≈‘πßÁ∂ √ÈÕ
B. Ó≈’√ È∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ Ò¬∆ Ú◊ √ßÿÙ ˘ ˜±∆ Óß«È¡≈ ˛ ‹ÁØ∫«’ Ú∂Ï«ÒÈ È∂ È‘∆∫Õ
C. Ó≈’√ È∂ ÍzØ¿πÁÔØ«◊’ ˘ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á≈ ÍzÂæ÷ ’≈’ Óß«È¡≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ Ú∂Ï«ÒÈ «¬√ ˘ «¬’
ÍzÂæ÷ ’≈’ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ Ó≈’√ ¡≈«Ê’ ⁄È≈ ˘ √Ó≈«‹’ √ß√«¥«Â’ ⁄È≈ Á≈ ¡Ë≈ ÓßÈÁ∂ ‘È
‹ÁØ∫«’ Ú∂Ï«ÒÈ ÌΩ«Â’ Ú≈Â≈ÚÈ ¡Â∂ ÍzØ¿πÁÔØ«◊’ «ÁÙ≈Úª ˘ ¡≈Áª ¡Â∂ √ß√Ê≈Úª ˘ «ÈË≈«Â
’È Ú≈Ò≈ ’≈’Õ
D. Ú∂Ï«ÒÈ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ Ò¬∆ ¡≈Áª «Úæ⁄ Í«ÚÂȪ ˘ Ó‘æÂÚͱÈ ÓßÈÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’
Ó≈’√ È∂ «¬√ ÓÈØ«Ú«◊¡≈«È’ ÂæÊ Á∆ ¿π¶ÿ‰≈ ’∆Â∆ ˛Õ

⁄æ’∆ ¡Â∂ ∂÷≈ Á∂ «√˪Â≈ «Úæ⁄ Î’ (Distinction Between Cyclic and Linear Theories)
⁄æ’ ¡Â∂ ∂÷≈ Á∂ «√˪ª Á∂ «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ Ì∂Áª ˘ ¡√∆∫ «¬√ Â∑ª Íz◊‡ ’ √’Á∂ ‘ª :
A. ⁄æ’ «√˪ Á∂ ¡Èπ√≈ Í«ÚÂÈ Á≈ «¬’ ⁄æ’ ⁄æÒÁ≈ ˛Õ ¡√∆∫ «¬æÊØ∫ Ùπ± ‘πßÁ∂ ‘ª-ÿπßÓ- «Î ’∂ ÍπÈ
ÂΩ ”Â∂ ¿π√∂ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¡≈ ‹ªÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ ∂÷≈ «√˪ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛ «’ Í«ÚÂÈ «¬’
«√æË∆ ∂÷≈ «Úæ⁄ ‘πßÁ≈ ‘ÀÕ ¡√∆∫ Ò◊≈Â≈ ¡æ◊∂ ÚæËÁ∂ ‹ªÁ∂ ‘ª ¡Â∂ «‹√ ⁄‰ ˘ ¡√∆∫ ¤æ‚ ¸æ’∂ ‘ª, «Î
¿πµÊ∂ È‘∆∫ Ú≈Í√ ¡≈™Á∂Õ
B. ⁄æ’ «√˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¿πµÍÒ≈ ¡Â∂ ‘∂·Ò≈ ÂØ∫ ¿πµÍ ÚæÒ ‘πßÁ≈ ˛ Í ∂÷≈ «√˪ «¬‘ «ÚÙÚ≈√
’Á≈ ˛ «’ Í«ÚÂÈ ‘Ó∂Ù≈ ‘∂·ª ÂØ∫ ¿πµÍ ÚæÒ ¡Â∂ ͱÈ ÂΩ ”Â∂ ͱÈÂ≈ ÚæÒ ‘πßÁ≈ ˛Õ
C. ⁄æ’∆ «√˪ Á∂ ¡Èπ√≈ Í«ÚÂÈ Á≈ ⁄æ’ Â∂˜ ¡Â∂ ÓßÁ ÁØÈØ∫ ‘∆ ‘Ø √’Á∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ ∂÷∆ «√˪Â
Í«ÚÂÈ Á∆ ÓßÁ ◊Â∆ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛Õ
D. ∂÷∆ «√˪ ⁄æ’ «√˪ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ¿πÁ«Ú’≈√Ú≈Á∆¡ª È≈ÒØ∫ «˜¡≈Á≈ ÍzÌ≈«Ú ˛Õ
E. ⁄æ’ «√˪’≈ª È∂ Í«ÚÂÈ Á∂ ⁄æ’ ˘ «¬«Â‘≈«√’ ¡Â∂ ¡ÈπÌÚ «√æË ÈÂ∆«‹¡ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
Íz◊‡ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛, ‹ÁØ∫ «’ ∂÷∆ «√˪’≈ª È∂ ∂÷∆ Í«ÚÂÈ ˘ «¬’ «√˪’ ‹≈Ó≈
Í«‘È≈«¬¡≈ ˛Õ
F. ∂÷∆ «√˪’≈ «¬‘ ÓßÈÁ∂ ‘È «’ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ÓÈπæ÷∆ ÔÂÈ ¡Â∂ «¬æ¤≈ È≈Ò √πÂßÂ ‘È ¡Â∂
¡«‹‘∂ Í«ÚÂÈ √ÚÂ: ÍÀÁ≈ ‘πßÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ ⁄æ’∆ «√˪’≈ «¬‘ ÓßÈÁ∂ ‘È «’ Í«ÚÂÈ Á≈
⁄æ’ ÓÈπæ÷∆ ÔÂȪ ¡Â∂ Íz«’«Â’ ÍzÌ≈Úª Á≈ ÈÂ∆‹≈ ˛Õ
G. ∂÷∆ «√˪’≈ Í«ÚÂÈ Á∂ «’√∂ «¬’ Óπæ÷ ’≈È ”Â∂ «˜¡≈Á≈ ˜Ø «ÁßÁ∂ ‘È, «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ ¿π‘
«ÈË≈‰Ú≈Á∆¡ª Á∂ «˜¡≈Á≈ È∂Û∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ «√˪’≈ Í«ÚÂÈ ˘ ’¬∆ ’≈’ª Á≈ ÍzÂ∆ÎÒ
ÓßÈÁ∂ ‘È, È≈Ò ‘∆ ’«‘ßÁ∂ ‘È «’ Í«ÚÂÈ Íz«’Â∆ Á≈ «ÈÔÓ ˛ ¡Â∂ «¬‘ √ÚÂ: ‘∆ ÿ«‡Â ‘πßÁ≈
«‘ßÁ≈ ˛Õ
H. ∂÷∆ «√˪’≈ «¬‘ ÓßÈÁ∂ ‘È «’ Í«ÚÂÈ Á∂ ⁄‰ ¡Â∂ ¥Ó √ß√≈ Á∂ √≈∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ «¬’ Ï≈Ï
‘∆ «‘ßÁ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ «Ù’≈∆ ‘≈ÒÂ, ÍÙ»⁄≈‰ ‘≈ÒÂ, ÷∂Â∆ ‘≈Ò ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’ ‘≈Ò √≈∂ √Ó≈‹ª
«Úæ⁄ ¡≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ Á±√∂ Í≈√∂ ⁄æ’∆ «√˪’≈ª Á≈ Óßȉ≈ ˛ «’ Úæ÷-Úæ÷ √Ó≈«‹’ √ß◊·Èª ¡Â∂
⁄È≈Úª Á∆ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∆ Íz«’«¡≈ ¡Â∂ Íz«’Â∆ «Úæ⁄ ¡ßÂ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ

√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ ‘Ø «√˪ (Other Theories of Social Change)
¿πÍØ’Â «√˪ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ ’πfi ‘Ø «√˪ Ú∆ ‘È «‹È∑ª Á≈ ¡√∆∫ «¬æÊ∂ √ß÷∂Í «Úæ⁄
Úȉ ’ª◊∂Õ Ó≈ÒÊ√ È∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ Ò¬∆ ‹È√ß«÷¡≈ Á∂ Ú≈Ë∂ Á≈ «√˪ Í∂Ù ’∆Â≈Õ ¿πÈ∑ª Á≈ «Ú⁄≈
˛ «’ ÓÈπæ÷ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÷≈Á ÍÁ≈ʪ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ‹È√ß«÷¡≈ ”⁄ Ú≈Ë≈ Â∂˜ ◊Â∆ È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ
‹È√ß«÷¡≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‹Ô≈«Ó«Â’ Íz’≈ È≈Ò ¡Â∂ A,B,D,H,AF,CB,FD, ¡≈«Á Á∂ ¥Ó «Úæ⁄ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∆
ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÷≈Á √Óæ◊∆ Á∆ «◊‰Â∆ Á∆ Â∑ª È≈Ò ¡Â∂ A,B,C,D,E,F,G, ¡≈«Á Á∂ ¥Ó «Úæ⁄ ‘πßÁ∆ ˛Õ ÎÒ√±Í «¬’

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 425