Page 438 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ

¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ Á≈ ¿πÁ«Ú’≈√ (Evolution of Economic Life) È؇
ÓÈπæ÷ Á∂ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ Á≈ ¿πÁ«Ú’≈√ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ⁄≈ ÍæËª ÂØ∫ ‘Ø«¬¡≈ ˛ :
A. «Ù’≈ ’È ¡Â∂ ÌØ‹È «¬’æ·≈ ’È Á≈ ÍæË (Hunting and Food Gathering Stage)-ÓÈπæ÷ ¡≈«Ê’
‹∆ÚÈ Á∂ ¡ß«Ì’ ÍæË «Úæ⁄ «Ù’≈ ’’∂, Óæ¤∆¡ª ÎÛÈ ¡Â∂ ‹ß◊Òª È≈Ò ’øÁÓ±Ò, ÎπæÒ ÍæÂ∂, Ù≈’,
√Ϙ∆¡ª, ‹Û∑ª ¡Â∂ ¤≈Ò∂∫ ¡≈«Á «¬’æ·∂ ’’∂ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á≈ ◊π˜≈≈ ’Á∂ √ÈÕ Í∂‡ ÌÈ Ò¬∆ ¿π‘
ÌØ‹È Á∆ ÂÒ≈Ù «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ √Ê≈Ȫ ”Â∂ ̇’Á≈ «ÎÁ≈ √∆Õ «¬‘ ‹∆ÚÈ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’
«ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Ï‘π ¡«ÈÙ«⁄ √∆Õ
B. ⁄≈≈◊≈‘ ÍæË (Pastoral Stage)-ÓÈπæ÷ È∂ ‹ÁØ∫ Á∂«÷¡≈ «’ ÍÙ±¡ª ˘ Ó≈È Á∂ Ï‹≈¬∂ ‹∂’ ¿πÈ∑ª Á≈
Í≈Ò‰ ÍØÙ‰ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ª ¿π‘ ‹∆ÚÈ ◊π˜≈È Ò¬∆ «˜¡≈Á≈ √≈ËÈ Íz≈Í ’ √’Á≈ ˛, ¡Â∂ ¿π√ È∂
ÍÙ±¡ª ˘ Í≈Ò‰≈ Ùπ± ’∆Â≈Õ ¿π‘ ÍÙ±¡ª ÂØ∫ Íz≈Í ÁπæË, Ó≈√, ÷æÒ, Ï≈Ò, ™È ¡Â∂ ‘æ‚∆¡ª È≈Ò ¡≈͉≈
‹∆ÚÈ Á≈ ◊π˜≈≈ ’È Òæ◊∂Õ ÍÙ±¡ª ÂØ∫ ¿π‘ „Ø¡≈-„Ø¡≈¬∆ ¡Â∂ √Ú≈∆ Á≈ ’ßÓ Ú∆ ÒÀ‰ Òæ◊≈Õ ÓÈπæ÷ Á∂
‹∆ÚÈ «Úæ⁄ «¬√ √Ó∂∫ ’πfi √«ÊÂ≈ ¡≈¬∆ «’™«’ ‹ÁØ∫ Âæ’ «¬’ √Ê≈È ”Â∂ ⁄≈∂ ¡Â∂ Í≈‰∆ Á∆ √«ÊÂ∆
‘πßÁ∆ ˛, ¿π‘ ¿πµÊ∂ «‘ßÁ≈ ˛, ÿ≈‘ ÷ÂÓ ‘؉ ”Â∂ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
C. ÷∂Â∆ ÍæË (Agriculture Stage)-«¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ È∂ Ï∆‹ Ï∆‹ ’∂ Áæ÷ ¿π◊≈¿π‰∂ ¡Â∂ ÷∂Â∆
Á≈ ’ßÓ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈ √∆Õ ¿π‘ ÎÒ ÎπæÒ ¡Â∂ √Ϙ∆¡ª ÍÀÁ≈ ’È ¡Â∂ Ò◊≈¿π‰ Òæ◊ ◊¬∂ √ÈÕ «’™«’
÷∂Â∆ Á∂ Ò¬∆ «¬’ √Ê≈È ”Â∂ ¶Ó∂ √Ó∂∫ Âæ’ «‘‰≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ √Ó∂∫ ÓÈπæ÷ Á∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ √«ÊÂ≈
¡≈¬∆ ¡Â∂ ¿π‘ fiΩ∫ÍÛ∆¡ª ¡Â∂ «Íø‚ ω≈ ’∂ «‘‰ Òæ◊≈Õ Ì±Ó∆ ˘ √ßÍÂ∆ Óß«È¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «¬√ √Ó∂∫
Ú√± Ú∆«ÈÔÓ Á∆ ÍzÊ≈ Á≈ Ú∆ Íz⁄ÒÈ ‘Ø«¬¡≈Õ

D. ÍzØ¿πÁÔØ«◊’ ÍæË (Technological Stage)-«¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ È∂ ÓÙ∆Ȫ ¡Â∂ «Ú«◊¡≈È Á∂ √‘≈∂
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ’¬∆ ÔßÂª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈Õ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ¡Â∂ ÍÙ± Ù’Â∆ Á∂ √Ê≈È ”Â∂ ‹Û-
Ù’Â∆ (’Ø«¬Ò≈, ÍÀ‡ØÒ, «Ï‹Ò∆) Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò Ùπ± ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ Â∂˜ ◊Â∆
È≈Ò ‘؉ Òæ◊≈Õ Úæ‚∂-Úæ‚∂ ’≈÷≈«È¡ª ¡Â∂ ÎÀ’‡∆¡ª Á∆ È∆∫‘ æ÷∆ ◊¬∆Õ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÚÍ≈ ¡Â∂
¡≈«Ê’ √«‘ÔØ◊ Ú«Ë¡≈Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ √≈˘ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ‘ªÕ
Í«Ú≈«’ ‹∆ÚÈ Á≈ ¿πÁ«Ú’≈√ (Evolution of Family Life)- ÏÀ’ÎØÈ ¡Â∂ Ó≈◊È È∂ Í«Ú≈ Á∂ ¿πÁ«Ú’≈√∆
¥Ó ˘ Í∂Ù ’∆Â≈ ˛Õ ÏÀ’ØÎÈ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ¡ß«Ì’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«Ú≈«’ ‹∆ÚÈ ¡«ÈÙ«⁄ ¡Â∂ «Ù«ÊÒ √∆,
¿π√ √Ó∂∫ ’≈Ó≈⁄≈ Á∆ √«ÊÂ∆ √∆ ¡Â∂ «ÍÂzÂÚ ¡«ÈÙ«⁄ √∆Õ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¡≈«¬¡≈
¡Â∂ Ï‘πÍÂ∆ «Ú¡≈‘ Í«Ú≈ª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘ج∆Õ ‹ÁØ∫ ‹∆ÚÈ ◊π˜≈È Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ª Ï‘πÍÂ∆-
«Ú¡≈‘ Í«Ú≈ª Á≈ ¡ßÌ ‘Ø«¬¡≈Õ √æ«Ì¡Â≈ ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «Ú¡≈‘ ¡Â∂ Í«Ú≈ È≈Ò
√Ïß«Ë «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ ¥ªÂ∆’≈∆ Í«ÚÂÈ ‘ج∂, «¬√Â∆-ÍπÙ Á∂ Ï≈Ï ¡«Ë’≈ª Á∆ Ë≈È≈ «Ú’«√ ‘ج∆
¡Â∂ «¬’ «Ú¡≈‘∆ Í«Ú≈ª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘ج∆Õ ´¬∆√ Ó≈◊È È∂ Í«Ú≈ Á∂ ¿πÁ«Ú’≈√ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ Íø‹ ÍæËª
Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛ :
A. √Ó’ ͫÚ≈ (Consanguine Family)-¡ß«Ì’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √∆«’ √ÏßË √Ê≈«Í ’È Á∂ ’ج∆
«ÈÔÓ È‘∆∫ √∆, «¬æÊ∂ Âæ’ «’ Ì≈-ÌÀ‰ª «Úæ⁄ Ú∆ ÍÃ√Í √∆«’ √ÏßË ‘Ø ‹ªÁ∂ √ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¡«‹‘∂
Í«Ú≈ª ˘ √Ó’ ͫÚ≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ
B. √Ó±‘ Í«Ú≈ (Punaluan Family)- «¬√ Â∑≈ Á∂ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «¬’ Í«Ú≈ Á∂ √≈∂ Ì≈Úª Á≈ «Ú¡≈‘
Á±√∂ Í«Ú≈ Á∆¡ª √≈∆¡ª ÌÀ‰ª È≈Ò ‘πßÁ≈ √∆Õ «¬√ «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ √≈∆¡ª «¬√Â∆¡ª Á≈
ÍÂ∆ √∆ ¡Â∂ ‘∂’ «¬√Â∆ √≈∂ ÍπÙ≈ Á∆ ÍÂÈ∆Õ
C. «√ß‚∂«√ÓÔÈ Í«Ú≈ (Syndasmian Family)- «¬√ Â∑ª Á∂ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á≈ «Ú¡≈‘
«¬’ «¬√Â∆ È≈Ò ‘πßÁ≈ √∆ Í ¿π‘ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «Ú¡≈‘πÂ≈ √≈∆¡ª «¬√Â∆¡ª È≈Ò √∆«’ √ÏßË
æ÷ √’Á≈ √∆Õ
D. «ÍÂz√Â≈ÂÓ’ Í«Ú≈ (Patriarchal Family)- «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«Ú≈ ”Â∂ ÍπÙ Á≈ ¡«ËÍÂÔ √∆Õ
¿π‘ «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÍÂÈ∆¡ª æ÷ √’Á≈ √∆Õ «¬√Â∆ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ ¡«Ë’≈ «˜¡≈Á≈ √∆Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 431