Page 47 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ Ó‘æÂÚ : Ì≈ Á∂ «ÚÙ∂Ù √ÏßË «Úæ⁄
(Importance of Sociology with Special Reference to India)
Ì≈ Ú◊∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ù «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á≈ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ ˛, «¬æÊ∂ «¬’ Í≈√∂ ’¬∆ √Ó≈«‹’
√Óæ«√¡≈Úª Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ Á±√∂ Í≈√∂ «¬æÊ∂ Á∂Ù ˘ Úæ÷-Úæ÷ «Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò Íz◊Â∆
Á∂ ÚæÒ ¡æ◊∂ ÚæËÁ≈ ˛Õ «¬æÊ∂ «¬’ ÍzÙÈ √πÌ≈«Ú’ ±Í È≈Ò ¿πµ·Á≈ ˛ «’ ‹ÁØ∫ √Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ ¡ÙπæË «Ú«◊¡≈È
˛, «¬’ «√˪’ «Ú«◊¡≈È ˛, ÂÁ «¬√ Á∂ «◊¡≈È Á∆ «ÚÚ‘≈«’ ¿πÍÔØ◊Â≈ ’∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ¿πµÂ «¬‘∆ ˛ «’Ó
«’√∂ Ú∆ «ÚÙ∂ ‹ª «Ú«◊¡≈È Á∆ «√˪’ ¿πÍÒæÏË∆¡ª ‹ª ÏΩ«Ë’ ÈÂ∆«‹¡ª Á≈ Ò≈Ì √Ó≈‹ ˘ ˜± «ÓÒÁ≈ ˛Õ
«¬‘∆ ◊æÒ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ú∆ √‘∆ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Ó‘æÂÚ ˘ Úæ÷-Úæ÷ «√Ò∂÷ª Á∂ ¡Ë∆È ¡√∆∫
«¬√ Â∑ª Í∂Ù ’ √’Á∂ ‘ª
A. √ßͱÈ ÓÈπæ÷ √Ó≈‹ Á∂ Ï≈∂ «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈È ÍzÁ≈È ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ (Helpful in Providing Scientific
Knowledge about entire Human Society)- √Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ √Ë≈‰ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈È ˛ ‹Ø
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ «’√∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù √Ó≈‹ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Âæ’ ‘∆ √∆Ó ȑ∆∫ æ÷Á≈Õ «¬√ Á∂ Áπ¡≈≈ ª Úæ÷-
Úæ÷ √Ó≈‹ª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ «ÚÚ«√Ê «◊¡≈È √ß’«Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ «◊¡≈È √ßͱÈ
ÓÈπæ÷ √Ó≈‹ ˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁßÁ≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ √Ó≈‹Ù≈√Â Â∂˜∆ È≈Ò ÏÁÒÁ∂ ‘ج∂ ÓπÙ«’Ò
√Ó≈‹ª Á∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ⁄È≈Úª Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ú∆ «Ú«◊¡≈«È’ «◊¡≈È ÍzÁ≈È ’Á≈
˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Á≈ «ÁzÙ‡∆’؉ «Ú¡≈Í’ ωÁ≈ ˛Õ ¿π‘ √Ó≈‹Ù≈√Â
Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò ¡≈͉∂ ∆Â∆ «Ú≈˜ª, ÍÃøÍ≈Úª, √ß√Ê≈Úª ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ Á∂ Â∆’∆¡ª ˘ ‘∆ √ÚÙ∂zÙ·
È‘∆∫ ÓßÈ ’∂ √Ó≈‹ª Á∂ ÂΩ Â∆’∆¡ª ‹ª ‹∆ÚÈ Á∆ «ÚË∆ ˘ Ú∆ Ï≈Ï ±Í È≈Ò Ó‘æÂÚ «ÁßÁ≈ ˛Õ «¬√
È≈Ò «ÚÙÚ ÙªÂ∆ ¡Â∂ ¡ßÂ≈Ù‡∆ √«‘ÔØ◊ ÚË≈¿π‰ «Úæ⁄ Ú∆ √‘≈«¬Â≈ «ÓÒÁ∆ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ √Ó≈‹ª Á∂
√ÏßË «Úæ⁄ Íz≈Í «◊¡≈È, «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆ ω≈¿π‰ «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ ’Á≈ ˛, «Ú¡’Â∆ÂÚ
Á∂ √≈∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ √«‘ÔØ◊ «ÁßÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈‹ Á∂ ¿πÁ∂Ùª ¡Â∂
¡≈ÁÙª ˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ ÓÁÁ «ÓÒÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È Ú∆ Á∂ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂
«¬Ò≈Ú≈ ÓπÙ«’Ò √Ó≈‹ª ˘ √Ófi‰ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ È∆Â∆¡ª ˘ √ÎÒÂ≈ͱÚ’ Ò≈◊± ’È Á∂ Ò¬∆ Ú∆ √Ó≈‹
Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈«È’ ‹≈‰’≈∆ Íz≈Í ’È≈ ˜±∆ ˛Õ √Ó≈‹ «‹ßÈ≈ Úæ‚≈ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ¿π√ «Úæ⁄ «‹ßÈ∂
«˜¡≈Á≈ «ÚÌ∂Á ‘؉◊∂-‹≈Â∆, Íz‹≈Â∆, ËÓ, Ì≈Ù≈, Íz≈ÈÂ∆ÔÂ≈ ¡≈«Á Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «‹ßÈ∂ «˜¡≈Á≈ ¡ßÂ
‘؉◊∂, ™È∂ ‘∆ √Ó≈‹ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈«È’ ‹≈‰’≈∆ Á∆ «˜¡≈Á≈ ˜±∆ ‘∂◊∆Õ «¬‘ ‹≈‰’≈∆
Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ˘ √Ófi‰, ¿πÈ∑ª ˘ ‘æÒ ’È ¡Â∂ √Ó≈‹ √πË≈ «Úæ⁄ ÓÁÁ Á∂Ú∂◊∆Õ «¬√
Â∑ª √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á≈ «¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ ˛ «’ «¬‘ √ßͱÈ √Ó≈‹ ˘ √Ófi‰
«Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁßÁ≈ ˛Õ
2. ÈÚ∂∫ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª È≈Ò ¡Èπ’±Ò ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ (Helpful in Adjustment with New Social
Situations)-√Ó≈‹Ù≈√Â Áæ√Á∆ ‘ج∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡Èπ’±Ò ˘ √Ò Áæ√Á∆ ˛Õ
√Ó≈‹Ù≈√Â «◊¡≈È «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ¡Â∂ Á±√«¡ª ˘ ¿πÂÓÂ≈ Á∂ È≈Ò √Ófi‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È
«ÁßÁ≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Úæ÷-Úæ÷ √Ó±‘ ¡Â∂ √Ó≈‹ª Á∂ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò Íz≈Í ’∆Â∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò
ÏÁÒÁ∆¡ª ‘ج∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ¡≈√≈È∆ È≈Ò ÍzÏßË ’ √’Á≈ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â «Ú¡’Â∆ ˘ Úæ÷-Úæ÷
√Ó±‘ª, √ßÿª, √ß√Ê≈Úª ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬¡ª Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «◊¡≈È ÍzÁ≈È ’Á≈ ˛ ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ
˘ ÍzÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∆ Úæ÷-Úæ÷ «ÁÙ≈Úª È≈Ò ¿π√ ˘ ‹≈‰± ’≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ √Ó≈‹Ù≈√Â
ÏÁÒÁ∂ ‘ج∂ √Ó≈«‹’ ÓπæÒª, ¡≈ÁÙª, «ÚÙÚ≈√ª ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ Á∂ ÈÚ∂∫-ÈÚ∂∫ Â∆’∂ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ú∆ «◊¡≈È
ÍzÁ≈È ’Á≈ ˛∂Õ «¬√∂ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò «Ú¡’Â∆ √Ófi √’Á≈ ˛ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄
Í«ÚÂÈ «’√ Â∑ª È≈Ò ¡Â∂ «’™ ‘πßÁ∂ ‘È? «¬‘ √≈∆¡ª ‹≈‰’≈∆ «Ú¡’Â∆ Á∂ ÈÚ∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª
Á∂ È≈Ò ¡Èπ’±Ò «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ˛ «‹√ Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á≈ ‹∆ÚÈ Á≈ ◊π˜≈≈ ‘Ø √’Á≈ ˛
3. √Ó≈‹ «Úæ⁄ √«‘-‘Ø∫Á Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ Íz√≈ ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ (Helpful in Extending the Feeling of
Co-existence)-√Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È √«‘-‘Ø∫Á Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∂ Íz√≈ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ˛Õ «¬‘ Ù≈√Â
Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª, √Ó±‘ª, √ÓπÁ≈«¬¡ª, √Ó≈‹ª ¡Â∂ √ß√«¥Â∆¡ª Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈È’ ¡Ë≈
”Â∂ «◊¡≈È ÍzÁ≈È ’Á≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ «¬‘ Ú∆ Áæ√Á≈ ˛ «’ Ó±Ò ±Í «Úæ⁄ √ß√≈ Á∂ √≈∂ ÓÈπæ÷ Ó∂Ë≈Ú∆ ÓÈπæ÷

40 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY