Page 42 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA: √Ó≈‹Ù≈√Â : «¬’ ‹≈‰’≈∆

’∆ √Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ «Ú«◊¡≈È ˛ (Is Sociology a Science) È؇
√Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ «Ú«◊¡≈È ˛ «’™«’ «¬√ «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈È ÍÁÂ∆ Á≈ ÍzÔØ◊ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¡ÚÒØ’È «ÚË∆
Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò ÂæÊ «¬’æ·∂ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ «ÚÚ«√Ê ¡Â∂ ¥ÓÏæË ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, Íæ÷Í≈ «‘ ‘Ø
’∂ ‘æÒ ’æ„∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ «√˪ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È Óßȉ Á∂ ÍzÓπæ÷ ¡≈Ë≈
‹ª ’√Ω‡∆¡ª ‘∂·ª «Ò÷∂ ‘È :
A. √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È Á≈ ¡Ë≈ «Ú«◊¡≈È ÍÁÂ∆ ˛- √Ó≈‹Ù≈√Â Âæʪ Á∂ √ß’ÒÈ Á∂ Ò¬∆ «Ú«◊¡≈È’
ÍÁÂ∆ ˘ ’ßÓ «Úæ⁄ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ Ó± ¡Â∂ ¡Ó± √Ó≈«‹’ Âæʪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ Ò¬∆ √Ó≈‹Ù≈√Â Úæ÷-
Úæ÷ «Ú«◊¡≈È’ ÍÁÂ∆¡ª Á≈ ÍzÔØ◊ ’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ±Í «Úæ⁄, √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È Íz≈ÍÂ
’È ‹ª Âæ’ «¬’æ·∂ ’È √ÏßË∆ √Ó≈‹«ÓÂ∆ (Sociometry), ¡ÚÒØ’È ÍÁÂ∆, ¡Èπ√±⁄∆ ‹ª ÍzÙÈ≈ÚÒ∆
ÍÁÂ∆, √Ó≈«‹’ √Ú∂÷‰ ÍÁÂ∆, «Ú¡’Â∆◊ ‹∆ÚÈ ¡«Ë¡ÀÈ ÍÁÂ∆, √ß«÷¡’ ÍÁÂ∆, «¬«Â‘≈«√’
ÍÁÂ∆ ¡≈«Á Á≈ ÍzÔØ◊ ’∆Â≈ ‹≈Á≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ «˜¡≈Á≈Â ÍÁÂ∆¡ª ˘ ’ßÓ «Úæ⁄ ÒÀ∫Á∂ ‘ج∂ √Ó≈«‹’
ÿ‡È≈Úª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «Ú«◊¡≈È ÍÁÂ∆ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ⁄‰ª Á≈ ¿πÒ∂÷ «¬√ ¡«Ë¡ÀÈ ÂØ∫
Í«‘Òª ’∆Â≈ ‹≈ ¸æ«’¡≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª ⁄‰ª È≈Ò ◊π‹ ’∂ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È/√Ó≈«‹’ ÂæÊ Íz≈ÍÂ
’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
B. √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ¡ÚÒØ’È Áπ¡≈≈ Âæʪ ˘ «¬’æ·≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛- √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È Óßȉ
Á≈ «¬’ ‘Ø ¡Ë≈ ¡Èπ√ßË≈È’Â≈ Áπ¡≈≈ Âæʪ Á∂ √ß’ÒÈ √ÏßË∆ ÍzÂæ÷ «È∆÷‰ ¡Â∂ ¡ÚÒØ’È ’È≈
˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ’≈ÒÍ«È’ ‹ª Á≈Ù«È’ «Ú⁄≈ª ˘ ’ج∆ √Ê≈È È‘∆∫ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈Õ «¬√ «Úæ⁄
ª ¡«Ë¡ÀÈ’Â≈ ÷πÁ ÿ‡È≈ Á∂ √Ê≈È ”Â∂ Í‘πß⁄ ’∂ ÿ‡È≈Úª Á≈ «È∆÷‰ ¡Â∂ Âæʪ Á≈ √ß’ÒÈ ’Á≈
˛Õ ‹∂’ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ ˘ Ï≈Ò-¡Í≈Ë ‹ª ÚÀÙ≈-«ÚÂ∆ Á∆ √Óæ«√¡≈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È≈ ˛ ‹ª Ì∆Û
«ÚÚ‘≈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ‹≈‰’≈∆ Íz≈Í ’È∆ ˛ ª ¿π‘ «¬È∑ª È≈Ò √Ïß«Ë Âæʪ ˘ ÷πÁ ÿ‡È≈Úª Á≈
¡ÚÒØ’È ’Á∂ ‘ج∂ «¬’æ·≈ ’∂◊≈
C. √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ Âæʪ Á≈ Ú◊∆’È ¡Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛-¡√ÓÏæË ‹ª «÷Ò∂ ‘ج∂ ¡ß’«Û¡ª
‹ª Âæʪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’ج∆ «Ú«◊¡≈«È’ ‘æÒ ’愉≈ √ßÌÚ È‘∆∫ ˛Õ √‘∆ ‘æÒ ’愉 Á∂ Ò¬∆ «¬‘ ˜±∆
˛ «’ Íz≈Í Âæʪ Â∂ «ÚÚ«√Ê ¡Â∂ ’zÓÏæË ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ «¬È∑ª Á∂ Ò¬∆ Âæʪ ˘ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ’ßÓ Ú◊∆’È Á∂ ¡Ë∆È ¡≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ Ï≈¡Á Âæʪ
Á≈ √≈ÚË≈È∆ͱÚ’ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’∆Â≈ ‹≈Á≈ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È Óßȉ Á≈ «¬’ ÍzÓπæ÷ ’≈È
«¬¬ ˛ «’ «¬√ «Úæ⁄ √‘∆ ‘æÒ Âæ’ Í‘πß⁄‰ Á∂ Ò¬∆ Âæʪ Á≈ Ú◊∆’È ¡Â∂ «ÚÙÒ∂√‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
˛Õ
D. √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ “’∆ ˛” Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛- ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ¡√Ò ÿ‡È≈Úª
Á∆ «ÚÚ∂⁄È≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ Ù≈√Â «¬√ ◊æÒ ”Â∂ «Ú⁄≈ È‘∆∫ ’Á≈ «’ ’∆ ⁄ß◊≈ ˛ ¡Â∂ ’∆
Ó≈Û≈ ˛ ‹ª ’∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ’∆ È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ «¬¬ ª ÿ‡È≈Úª ‹ª Âæʪ Á≈ ÔÊ≈Ê «⁄Â‰
’Á≈ ˛, ¿π‘ «‹√ ±Í «Úæ⁄ ‘È, ¿πÈ∑ª Á≈ ·∆’ ÚÀ√≈ ‘∆ «⁄æÂ‰ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ Ù≈√Â ª “’∆ ‘À”
Á≈ ‘∆ ¿πÒ∂÷ ’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ±Í «Úæ⁄, «¬‘ √ßÔπ’ ͫÚ≈ ÍzÊ≈ ‹ª ‹≈Â∆-«ÚÚ√Ê≈ Á≈ ‘∆
¿πÒ∂÷ ’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ±Í «Úæ⁄, «¬‘ √ßÔπ’ ͫÚ≈ ÍzÊ≈ ‹ª ‹≈Â∆-«ÚÚ√Ê≈ Á≈ Íz≈Í Âæʪ
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ·∆’ ¿π√∂ ±Í «Úæ⁄ ¿πÒ∂÷ ’Á≈ ˛ «‹√ ±Í «Úæ⁄ ¿π‘ ‘È È≈ «’ «¬‘ Áæ√‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ «’
¿π‘ ⁄ß◊∂ ‘È ‹ª Ïπ∂Õ
E. √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ’ßÓ-’≈‰ √Ïß˪ Á∆ «ÚÚ∂⁄È≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛- √Ó≈‹Ù≈√Â “’∆ ˛” Á≈ Úȉ ’’∂
‘∆ √ßÂπÙ‡ È‘∆∫ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ª ÿ‡È≈Úª, Âæʪ ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ √Óæ«√¡≈Úª Á∂ ’ßÓ-’≈‰
√Ïß˪ ˘ ‹≈ȉ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ Ù≈√Â ª «’√∂ ÿ‡È≈ ‹ª √Óæ«√¡≈ Á∂ «Íæ¤∂ ’≈‰ª Á∆
÷Ø‹ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ ª «¬‘ ÓßÈ ’∂ ⁄ÒÁ≈ ˛ «’ ’ج∆ Ú∆ ÿ‡È≈ ‹≈Á»¬∆ ⁄ÓÂ’≈ È≈Ò ÿ‡È≈ ‘Ø ’∂ ’πfi
«ÚÙ∂Ù ’≈‰ª È≈Ò ÿ‡Á∆ ˛ «‹È∑ª ÂØ∫ ÍÂ≈ Ò◊≈¿π‰≈ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ˛Õ ’≈Ò Ó≈’√
Á≈ √ßÿÙ Á≈ «√˪ ¡Â∂ Áπ÷∆Ó Á∆ ¡≈ÂÓ-‘æ«Â¡≈ Á≈ «√˪ ’ßÓ-’≈‰ Á∂ √«‘-√ÏßË ˘ √ÍæÙ‡
’Á∂ ‘ÈÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 35