Page 41 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ÓÈπæ÷Ú≈Á∆ «È∆÷‰ È≈Ò √Ïß«Ë √Ó≈‹Ù≈√Â∆¡ª Á≈ ÍzÌ≈Ú Ú∆ ‹≈∆ ‘∂◊≈ ¡Â∂ «¬‘ ◊æÒ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ’‘∆
‹≈ √’Á∆ ˛ «’ Ó‘ª«Ú«Á¡≈«Ò¡≈ Á∂ Í≈· ¥Óª ¡Â∂ Í≈· Íπ√Â’ª Úæ⁄ ◊π‰≈ÂÓ’ ÍÁÂ∆ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
«¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª ’¬∆ ≈Ù‡∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ ÍæË Á∆¡ª ◊ØÙ‡∆¡ª «Úæ⁄ «¬√Â∆¡ª, ◊∆Ϫ ,
’≈Ò∂ ÒØ’ª ¡Â∂ ‘Ø È‹≈Â∆ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓÈπæ÷Ú≈Á∆ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ ‘Ø∫Á ω∆ ‘∂◊∆,
√ßÌÚ ÂΩ ”Â∂ «¬’ ÍzÌ≈Ú∆ ÓÈπæ÷Ú≈Á∆ «Ú⁄≈ª È≈Ò ¡Â∂ Á±√∂, Ô±Í ¡Â∂ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ¡Ó±Ò Í«ÚÂÈÚ≈Á∆
¡Â∂ Ó≈’√Ú≈Á Á∆ ’߇ØÒ Ù’Â∆ È≈ÒÕ ¡«‹‘∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ ˛ «’ «È’‡ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈«È’ ¡Â∂ ÓÈπæ÷Ú≈Á∆
ÁØÈØ∫ ‘∆ «È∆÷‰ª Á≈ Ó‘æÂÚ Ï«‰¡≈ ‘∂◊≈Õ «’√∂ «¬’ «È∆÷‰ Á∆ Á±√∂ ”Â∂ ͱ‰ «‹æ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ È‘∆∫
˛Õ «¬’ Á∆ Á±√∂ ”Â∂ «‹æ Á≈ ÈÂ∆‹≈ ª «¬‘ ‘ØÚ∂◊≈ «’ «¬’ ‘∆ «√˪ ÍÁÂ∆ (Theory-Method) ¡Â∂ Ó±Ò
«Ú⁄≈Ë≈≈ (Value-Ideology) √ßͱ‰ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ ¡≈⁄¤≈«Á ’ Á∂Ú∂◊∆Õ «¬’ ⁄ß◊≈ Ó’√Á «¬‘ ˛ «’
¡æ‹ «˜¡≈Á≈Â √Ó≈‹Ù≈√Â∆ ÍzÂæ÷Ú≈Á∆ ‹ª ÓÈπæ÷Ú≈Á∆ «ÚÚ≈Á ÂØ∫ Í«‘Òª «‘ ’∂ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ «È∆÷‰ Á∂
¡Èπ±Í √∆«Ó ÷∂Â «Úæ⁄ ¡«Ë¡ÀÈ ’ßÓ «Úæ⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ

A.E √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ Íz«’Â∆ ¡Â∂ Ó‘æÂÚ (Nature and Importance of Sociology)

’πfi «ÚÁÚ≈È √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È ÓßÈÁ∂ ‘È, ‹ÁØ∫ «’ ’πfi «¬√ ¡«Ë¡ÀÈ Á∆ ÓÈπæ÷∆ Ù≈÷≈ √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ ¡æ‹
Ú∆ √Ó≈‹Ù≈√Â∆¡ª «Úæ⁄ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ «Ú⁄≈ Úæ÷-Úæ÷ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È «’ √Ó≈‹Ù≈√Â «Ú«◊¡≈È ˛ ‹ª È‘∆∫
‹ª ’∆ «¬‘ ’Á∆ «Ú«◊¡≈È Ú∆ ω √’Á≈ ˛Õ ¡≈◊√ ’≈Ó‡ (Auguste Comte) √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ ‘Ó∂Ù≈ «¬’
«Ú«◊¡≈È ÓßÈÁ∂ ‘∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂ ª ¿πÈ∑ª È∂ ª «¬√ “«Ú«◊¡≈Ȫ Á∆ ≈‰∆” Á∆ √ß«ÿ¡≈ «ÁæÂ∆Õ ¡√Ò «Úæ⁄
«’√∂ «ÚÙ∂ Á≈ «Ú«◊¡≈È ‘؉≈ ‹ª «Ú«◊¡≈È Óß«È¡≈ ‹≈‰≈ ÍzÂ∆Ù·≈ √±⁄’ √∆ ¡Â∂ ’πfi √Ó≈‹Ù≈√Â∆ √Ó≈‹Ù≈√Â
˘ «Ú«◊¡≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÍzÂ∆Ù«·Â ’È≈ ⁄≈‘πßÁ∂ √ÈÕ ¡«‹‘∆ ’Ø«ÙÙ ’È Ú≈Ò∂ «ÚÁÚ≈Ȫ «Úæ⁄ Áπ÷∆Ó, ÓÀ’√
Ú∂Ï ¡Â∂ ÍÒ∂‡Ø ¡≈«Á Á∂ È≈Ó «ÚÙ∂Ù ±Í È≈Ò Úȉ ÔØ◊ ‘ÈÕ
√Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È È‘∆∫ Óßȉ Ú≈Ò∂ «Ú«ÁÚ≈Ȫ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «¬‘ «Ú«◊¡≈È «’Ú∂∫ ‘Ø √’Á≈ ˛,
‹ÁØ∫ «¬√ Á∂ ’ØÒ ’ج∆ ÍzÔØ◊Ù≈Ò≈ È‘∆∫ ˛, ‹ÁØ∫ «¬‘ ¡≈͉∆ «ÚÙ∂-√Óæ◊∆ Ó≈͉ «Úæ⁄ √ÓÊ È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ ‹ÁØ∫
«¬‘ Ì«Úæ÷Ú≈‰∆ Ú∆ È‘∆∫ ’ √’Á≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ ¿πÈ∑ª Á≈ «¬‘ Ú∆ ’«‘‰≈ ˛ «’ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª Á∆ ÷πÁ
Á∆¡ª ’πfi ¡«‹‘∆ ¡ßÁÒ∆¡ª ‘æÁª ‘È ‹Ø √Ó≈‹Ù≈√Â, «Ú«◊¡≈È Á≈ Á‹≈ «ÁÚ≈¿π‰ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ‘ÈÕ
«¬‘∆ ◊æÒ ‘Ø √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ú∆ ’‘∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ Ï≈‡ØÓØ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛,
““√Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ Á∆ «Ú«◊¡≈«È’ Íë’Â∆ Á∂ «ÚπæË «¬’ «Ú⁄≈ «¬‘ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛ «’ «¬‘ «Ú«◊¡≈È
Íz«’«Â’ «ÈÔÓ È≈Ò «ÓÒÂ∆ ‹πÒÁ∆ ’ج∆ ⁄∆‹ ÍÀÁ≈ È‘∆∫ ’ √’∂ ‘ÈÕ”” √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ’πfi ÊØÛ∂
È≈Ò √Ó≈‹Ù√Â∆¡ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «¬√ ˘ «¬’ Í«‘Ò≈ ¡ÈπÙ≈√È ‹ª «ÚÙ∂ Óßȉ Á∆ Ï‹≈¬∂ «¬«Â‘≈√ ‹ª
≈‹È∆Â∆Ù≈√Â Á∆ Ù≈÷≈ Óßȉ≈ «˜¡≈Á≈ ¿πÍÔπ’ ˛Õ √∆. ‚Ï«Ò¿» «ÓÒ√ È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È Óßȉ
Á∆ ¿πÓ∆Á «¬’ ¥≈· (Carft) Óßȉ Á≈ «Ú⁄≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ ≈Ï‡ Ï∆√‡∆‚ Á≈ ’«‘‰≈ ˛, ““√Ó≈‹Ù≈√Â Á≈
¿π«⁄ √Ê≈È ’∂ÚÒ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ‘∆ È‘∆∫ ‘À, √◊Ø∫ ÓÈπæ÷∆ «ÁÓ≈◊ ˘ √ÚÂßÂ ω≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ’Ò≈ Á∂ «Ú«Ù¡ª
«Úæ⁄ Ú∆ ˛Õ”” √ÍæÙ‡ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ Íz«’Â∆ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «ÚÚ≈Á Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’πfi ÒØ’ «¬√ ˘
«Ú«◊¡≈È ÓßÈÁ∂ ‘È, ‹ÁØ∫ «’ ’πfi ‘Ø ¡«‹‘≈ È‘∆∫ ÓßÈÁ∂Õ ¡«‹‘∆ ‘≈Ò «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ ¡√Ò∆¡Â
Íz«’Â∆ ˘ √Ófi‰ Á∂ Ò¬∆ ¡Â∂ «¬‘ ’«‘‰ Á∂ Ò¬∆ «’ «¬‘ «Ú«◊¡≈È ˛ ‹ª È‘∆∫, √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «¬‘ ˜±∆ ˛
«’ “«Ú«◊¡≈È” ÙÏÁ Á∂ ¡Ê ˘ ÌÒ∆-̪ √Ófi «Ò¡≈ ‹≈Ú∂Õ Ï≈¡Á «Úæ⁄ «¬‘ ÎÀ√Ò≈ ’È≈ √Ò ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈
«’ «Ú«◊¡≈È Á∆ ’√Ω‡∆ ”Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ÷≈ ¿πÂÁ≈ ˛ ‹ª È‘∆∫Õ

‡≈√’ ÓÈπæ÷∆ «È∆÷‰ Á∂ ¡Ë∆È √Ó≈«‹’ ÔÊ≈Ê Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ÍzÓπæ÷ ¿πÍ≈◊Ó ”Â∂ ⁄≈ȉ≈
Í≈˙Õ

34 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY