Page 54 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡ÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√

‹≈‰’≈∆ (Introduction) È؇

«¬‘ Í«‘Ò∂ «ÚÙ∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ «¬«Â‘≈√ AE@ √≈Òª ÂØ∫ ÚË∂∂ Íπ≈‰≈ È‘ƒ ˛Õ «¬√ Ù≈√Â Á∂
¡Ë∆È √Ó≈‹ Á≈ «Ú«◊¡≈«È’ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Í»Ï «Úæ⁄ √Ó≈‹, √Ó≈«‹’ √Ïø˪, Í«Ú≈, «Ú¡≈‘,
√øÍÂ∆, √Ó≈«‹’ √ø√Ê≈Úª ¡≈«Á ”Â∂ ËÓ Á≈ √ÍæÙ‡ ÍÃÌ≈Ú √∆Õ ¬∆√≈ Á∂ ‹ÈÓ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ì≈Â, ⁄∆È, ¡Ï,
◊Ã∆√, ØÓ, ¡≈«Á Á∂Ùª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Íæ÷ª ”Â∂ Á≈Ù«È’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ «⁄øÂÈ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ
«¬√ √Ó∂∫ ÓÈ», ’Ø«‡ÒÔ, ’ø«Î¿»Ù∆¡√, ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√» Íë√æË √Ó≈«‹’ Á≈Ù«È’ ‘ج∂, ‹Á «’ Ùπ» «Úæ⁄ √Ó≈‹
¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ˘ Ë≈«Ó’ ¡Â∂ Á≈Ù«È’ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ófi‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈ Í ËÓ ¡Â∂ ÁÙÈ
Á∆¡ª ÍÁÂ∆¡ª «Úæ⁄ Ú√» «ÈÙ·≈ ¡Â∂ ¿πÁ∂◊≈ÂÓ’ ‡√Ê≈ Á≈ ¡«‘√≈√ √∆Õ «È∆÷‰ ¡Â∂ ÍÃ∆÷‰ ˘ ’ج∆
Ó‘æÂÚ È‘ƒ «ÁæÂ≈ √∆Õ
¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬«Â‘≈√ Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò √Ó≈‹ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Í«‘¨¡ª ˘ √Ófi‰ Á≈ ÔÂÈ
’∆Â≈ «◊¡≈Õ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡Ë∆È «¬«Â‘≈√ Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò Ï∆Â∂ ‘ج∂ Ôπæ◊ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ‹≈‰’≈∆ ÍÃ≈ÍÂ
’∆Â∆ ◊¬∆Õ AHÚƒ √Á∆ Á∂ ¡≈÷∆ √≈Òª ¡Â∂ AIÚƒ √Á∆ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ √≈Òª «Úæ⁄ «¬«Â‘≈√ ¡Â∂ ÁÙÈ Á∆¡ª
¡«Ë¡ÀÈ «ÚË∆¡ª Á≈ «Ó«Ò¡≈-‹π«Ò¡≈ »Í Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∆ «ÚÙÒ∂Ù‰ ÍæÁÂ∆ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄
‹ÓÈ Á≈Ù«È’ ‘∆◊Ò Á≈ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Á≈È √∆Õ «¬√ È≈Ò √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ’≈Î∆ √‘≈«¬Â≈ «ÓÒ∆Õ
«¬√ √Ó∂∫ Ô»Í «Úæ⁄ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ Íæ÷ª Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ Ò¬∆ ≈‹È∆«Â’ ¡ÊÂøÂ È≈Ó’
«ÚÙ∂ ˘ ’≈Î∆ Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ «ÚÙ∂ È≈Ò √Ïø«Ë ¡«Ë¡ÀȪ È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È
ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ

B.A √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¿πÁÌÚ (Origin of Sociology)

‹Á ¡√ƒ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¿πÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√ Á≈ «Ú⁄≈ ’Á∂ ‘ª ª «ÂøÈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ÍæÁÂ∆¡ª ¿πµÌ ’∂ √≈‘Ó‰∂
¡≈™Á∆¡ª ‘È :
(i) Í«‘Ò∆ «ÚÙÒ∂Ù‰ ÍæÁÂ∆ ÓÈπæ÷∆ «⁄øÂÈ Á∆ «ÈøÂÂ≈ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∆ ˛, «¬√ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Ùπ»
¡Â∂ «Ú’≈√ ˘ ÍÃ≈⁄∆È Ôπæ◊ Á∂ √Ó≈«‹’ «⁄øÂÈ Á∂ È≈Ò ‹ØÛÈ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ Ú≈È√ ¡Â∂
«‡ÓÀØÎ È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡≈øÌ «⁄øÂÈ Á∂ «¬’ «ÈøÂ ÍÃÚ≈‘ Á∂ «¬’ Ì≈◊ Á∂ »Í «Úæ⁄ Óø«È¡≈
˛Õ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÃ≈⁄∆È ’≈Ò «Úæ⁄ ◊Ã∆√, ØÓ, Ì≈Â, ⁄∆È ¡Â∂ ¡Ï Á∂Ùª «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â
Á∆ Ùπ»¡≈ ‘ج∆Õ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’È Ú≈Ò∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ «‹Ú∂∫-
«¬«Â‘≈√, ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â, ÁÙÈ, ¡ÊÙ≈√Â ¡Â∂ Íë’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ
¡«Ë¡ÀÈ-«ÚË∆¡ª Á∂ Ù≈«ÓÒ ÍÃÌ≈Ú Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ Ùπ»¡≈ ‘ج∆Õ
(ii) Á»√∆ «ÚÙÒ∂Ù‰ ÍæÁÂ∆ «√˪ª ¡Â∂ Âæʪ Á∂ «ÚÚ∂⁄È ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬√ ÍæÁÂ∆ Á∂ ÍÃÂ∆Í≈Á’
Ó‡È Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «√˪ª ”Â∂ «Ú⁄≈ ’Á∂ √Ó∂∫ «¬√ Á∂ «¬«Â‘≈√ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ
”Â∂ ˜Ø È≈ Á∂ ’∂ «√˪ª ¡Â∂ Âæʪ Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ”Â∂ ˜Ø Á∂‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
(iii) Â∆√∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ÍæÁÂ∆ È≈Ò √Ïø«Ë «ÚÁÚ≈Ȫ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ÂæÂ’≈Ò∆È Ô»Í Á∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂
¡≈«Ê’ ÍÃ∆÷‰ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ Ùπ»¡≈ ¡Â∂ «Ú’≈√ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
AIÚƒ √Á∆ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ √≈Òª «Úæ⁄ ¿πÁÔØ◊∆’È ¡Â∂ Í»ø‹∆Ú≈Á Á∂ «Ú’≈√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √Ó≈«‹’
‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ‹Ø ÏÁÒ≈¡ ¡≈«¬¡≈, ¿π√ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¿πÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√ Á≈ ÍÂ≈
Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
B.A.A √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¿πÁÌÚ Á∆ ‹ÈÓ-Ì»Ó∆ (Background of Origin of Sociology)

AHÚƒ √Á∆ Á∂ Ô»Í Á∆ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’, ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ ÏΩ«Ë’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¿πÁÌÚ ¡Â∂
«Ú’≈√ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ ‘π‰ ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∆ Ùπ»¡≈ «Úæ⁄ ÁÀÚ∆ Ùπ»¡≈ Á∂ «√˪ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√
ÿæ‡ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ «¬È∑ª Á∆ Ùπ»¡≈ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷∆ ÔÂȪ ˘ Ó‘æÂÚÍ»È Óø«È¡≈ «◊¡≈Õ «¬ø◊ÒÀ∫‚ «Úæ⁄ ≈‹∂ Á∂
¡«Ë’≈ ÿæ‡ ‘ج∂ ¡Â∂ √ø√Á Á∂ ¡«Ë’≈ ÚË∂Õ Îê√ «Úæ⁄ ≈‹ ¥ªÂ∆ ‘ج∆, ’≈÷≈«È¡ª ”Â∂ ¡Ë≈« ÈÚ∆È ¡Ê
«ÚÚ√Ê≈ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈¬∆, È◊ª Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ «Ú’≈√ ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬ Á∆ ÁÓÈ≈ÂÓ’ Ù’Â∆ «Úæ⁄ ’Ó∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 47