Page 56 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡ÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√

(iv) ¡≈͉∂ ¿πÍÔπ’ Â’ª ˘ Ó» »Í Á∂‰ Ò¬∆ √∂∫‡ √≈¬∆ÓÈ È∂ ¡≈◊√ ’≈Ó‡ Á∂ È≈Ò «ÓÒ ’∂ È؇
√Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È Ò¬∆ «¬’ ÈÚ∂∫ «Ú«◊¡≈È- √≈Ó≈«‹’ ÌΩ«Â’∆ ˘ «Ú’«√ ’È
Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «‹√ ˘ Ï≈¡Á «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ È≈Ó «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ «Ú«◊¡≈È Á∂ Áπ¡≈≈
√Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á≈ ¿π√∂ Â∑ª ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ «‹√ ÍÃ’≈ ÌΩ«Â’Ù≈√Â Áπ¡≈≈ ÌΩ«Â’
‹◊ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
¡≈◊√ ’≈Ó‡ ¡Â∂ √∂∫‡ √≈¬∆ÓÈ ÁØÚ∂∫ √Ó≈«‹’ ÌΩ«Â’∆ (√Ó≈‹ Ù≈√Â) ˘ «Ú’√ ’È Ò¬∆ ’πfi √≈Òª Âæ’
È≈Ò-È≈Ò ’øÓ ’Á∂ ‘∂Õ «¬È∑ª ÁØȪ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ ˘ ËÓ ¡Â∂ ÁÙÈ Á∂ ÍÃÌ≈Ú ÂØ∫ Óπ’Â
’≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ «¬È∑ª ÁØȪ Á≈ ’≈Ò Ó≈’√ ”Â∂ ÍÃÌ≈Ú «‘≈ ˛Õ «¬√ ’≈Ò ˘ Ú≈‡ØÓØ «⁄øÂÈ Á∆ «ÁzÙ‡∆
ÂØ∫ “√Ó≈‹Ù≈√Â” ˘ ÍÃ≈◊À«Â‘≈«√’ ’≈Ò ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ

B.A.C √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ ¿πÂÍÂ∆ (Origin of Sociology)
√øÈ AHCH ¡≈◊√ ’≈Ó‡ È∂ ¿πÍÔπ’ ÍÃ√Â≈«Ú «Ú«◊¡≈È ˘ ““√ØÙ∆˙ÒØ‹∆”” Ȫ «ÁæÂ≈Õ «¬‘ ÒÀ«‡È Á∂ ““√Ø«Ù√””
¡Â∂ ◊∆’ Á∂ ““ÒΩ◊√”” ÙÏÁ È≈Ò «ÓÒ ’∂ Ï«‰¡≈ ˛Õ «‹√Á≈ ¡Ê ‘πøÁ≈ ˛ √Ó≈‹ Á≈ «Ú«◊¡≈È ‹ª Ù≈√ÂÕ
«¬√ ˘ ‘∆ «‘øÁ∆ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ
AIÚƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ¡≈◊√ ’≈Ó‡, ’≈Ò Ó≈’√ ¡Â∂ ‘Ï‡ √Í∂È√ Á≈
ÔØ◊Á≈È Ó‘æÂÚÍ»‰ ˛Õ «¬√ √Ó∂∫ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ √Ó≈‹ Á∂ «Ú«◊¡≈È’ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ Íë ‹≈◊»’ √ÈÕ «¬√ «ÁÙ≈
«Úæ⁄ ’≈Ó‡ È∂ “«Ú«◊¡≈È’ ÁÙÈ Á≈ «√˪”” ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈Õ Ó≈’√ È∂ «¬√∂ √Ó∂∫ “«Ú«◊¡≈È’ √Ó≈‹Ú≈Á”
È≈Ó’ «√˪ ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈Õ «¬√ √Ó∂∫ √Ó≈‹Ù≈Â ”Â∂ «¬’ Í≈√∂ ÂØ∫ ÌΩ«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ Á≈ ¡Â∂ Á»√∂ Í≈«√˙∫
ÍÃ≈‰∆ «Ú«◊¡≈Ȫ Á≈ ÍÃÌ≈Ú «Í¡≈Õ «¬√∂ √Ó∂∫ √Ó≈«‹’ ¿πÁ«Ú’≈√, ¿πµÈÂ∆ ¡Â∂ ÍÃ◊Â∆ Á∂ «√˪ª ¡Â∂ √ØÍ≈Ȫ
Á≈ ÍÂ≈ Ò◊≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «ÂøÈ «Ú⁄≈’ª, Ó≈’√, √Í∂È√ È∂ √Ó≈«‹’ ¿πÁ«Ú’≈√ ”Â∂ ΩÙÈ∆
Í≈¬∆Õ ’≈Ò Ó≈’√ È∂ ¡≈«ÁÓ √≈ÓÚ≈Á Á∂ √Â ÂØ∫ Ùπ» ’’∂ √≈ÓÚ≈Á Âæ’ Á∆ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰
““«¬«Â‘≈√ Á∆ ÌΩ«Â’ «Ú¡≈«÷¡≈”” Á∂ «√˪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈Õ √Í∂È√ È∂ Áæ«√¡≈ «’ ÍÃ≈‰∆ ‹◊ Á∂ Ï≈Ï
‘∆ √Ó≈‹ Á≈ Ú∆ ¿πÁ«Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ
AIÚƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ Á∂ ¡≈÷∆ √≈Òª «Úæ⁄ ‹ÓÈ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ‡≈«È‹, ‹≈‹ «√Ó∂Ò ¡Â∂ ÎÀ∫⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆
«¬Ó≈¬∆Ò Áπ«÷Ó È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ «√˪ª Á∂ ÍÃÂ∆Í≈«Á «Úæ⁄ «‘æ√≈ Í≈«¬¡≈Õ ‡≈«È‹ È∂ √Ó≈‹ Á≈ √ÓπÁ≈«¬¡ª
¡Â∂ √«ÓÂ∆¡ª Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú◊∆’‰ Í∂Ù ’∆Â≈Õ «√Ó∂Ò È∂ ““√Ú»Í≈ÂÓ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â”” Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄
ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ «‹√ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∆ ÍÃÓπæ÷ «ÚÙ∂-Ú√» √Ó≈«‹’ ¡ø «’«¡≈ Á∂ √Ú»Íª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ
’∆Â≈Õ ‹ÓÈ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ÓÀ’√ Ú∂Ï Á≈ Ú∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ «√˪ª Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ’≈¯∆ ÔØ◊Á≈È «‘≈ ˛Õ
B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ Á∂ Ùπ» «Úæ⁄ ¡Ó∆’≈ Á∂ ’πfi «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ, ¡«Ë¡≈ÍÈ
Á≈ ’øÓ Ùπ» ‘Ø ¸æ’≈ √∆Õ «¬√ √Ó∂∫ «¬Ê∂ Ê≈√‡È Ú∂∂ÏÒÈ Î∂’Ú≈‚ ¡Â∂ ¬∆. ¬∂. ≈√ Íë√æË √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ‘ج∂Õ
«¬‡Ò∆ «Úæ⁄ «ÚÒÎÀ‚Ø ÍÀ∂‡Ø È∂ ““¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ ÍÃ∆ÌzÓ‰ Á≈ «√˪”” ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈Õ

B.B √Ó≈‹ Ù≈√Â Á≈ «Ú’≈√ (Development of Sociology)

‘π‰ ¡√ƒ «¬Ê∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ «Ú«ÌøÈ ¡Ú√Ê≈Úª ”Â∂ «Ú⁄≈ ’ª◊∂
B.B.A √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ Í«‘Ò∆ ¡Ú√Ê≈
(First Stage of Development of Sociology)
√≈Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ Ùπ»¡≈Â∆ ¡Ú√Ê≈ Ô»Í ÂØ∫ Ùπ» ‘ج∆, ÍÃø»
’πfi Ì≈Â∆ «Ú⁄≈’ª Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ˛ «’ √Ó≈‹ ‹∆ÚÈ È≈Ò √Ïø«Ë ¡È∂’ª Ó‘æÂÚÍ»‰ ◊æÒª, Ú∂Áª, ¿πÍ«ÈÙÁª,
Íπ≈‰ª, Ó‘ª’≈Úª ¡Â∂ √Ó«Â∆¡ª ¡≈«Á ÂØ∫ «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬Ê∂ ÍÃ⁄æ«Ò Ú‰≈ÙÃÓ «ÚÚ√Ê≈ «¬√ ◊æÒ Á≈ √ÍæÙ‡
ÍÃÓ≈‰ ˛ «’ Ì≈Â∆ «⁄øÂ’ª È∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ Á∆ «¬’ «Ú¡≈Í’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «Ú’≈√ Í≈Ù⁄≈ÂÔ «ÚÁÚ≈Ȫ
Á∂ «¬√ «ÁÙ≈ «Úæ⁄ «⁄øÂÈ ÂØ∫ Ï‘π ͫ‘Òª ‘∆ ’ «Ò¡≈ √∆Õ Íø» «¬Ê∂ √≈˘ «¬øÈ≈ ˜» «Ë¡≈È æ÷‰≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’
Ì≈Â∆ «ÚÁÚ≈Ȫ Á∂ √Ó≈‹ √ÏøË∆ «Ú⁄≈ ËÓ, ≈‹È∆Â∆ ¡Â∂ ¡Ê ÂØ∫ ’≈Î∆ ÍÃÌ≈«Ú √ÈÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 49