Page 58 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡ÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√

B.B.D √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ ⁄ΩÊ∆ ¡Ú√Ê≈ È؇
(Fourth Stage of Development of Sociology)
√Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ «¬√ ⁄ΩÊ∆ ¡Ú√Ê≈ Á≈ ¡≈øÌ ¡≈◊√ ’≈Ó‡ (AGIH-AHEG) Á∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈
˛Õ «¬‘∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú«◊¡≈È’ «Ú’≈√ Á∆ Ú≈√«ڒ ¡Ú√Ê≈ ˛Õ Îª«√√∆ «ÚÁÚ≈È ¡≈◊√ ’≈Ó‡ Á∂
◊π» √∂∫‡ √≈¬∆ÓÈ ÌΩ«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ Á∂ √Ó≈È √Ó≈‹ ˘ «¬’ ¡«‹‘≈ «Ú«◊¡≈È Ï‰≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √∆ «‹√ «Úæ⁄
√Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª Á≈ «ÚÚ√«Ê ¡Â∂ ¥ÓÏæË ¡«Ë¡ÀÈ ¡Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ «¬√ Á∂ Í«‰≈Ó√»Í √Ó≈«‹’
«ÈÔÓª Á≈ ÍÂ≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ ¡≈◊√ ’≈Ó‡ È∂ ¡≈͉∂ ◊π» Á∂ «¬È∑ª «Ú⁄≈ª ˘ Ó»Ò »Í Á∂‰ Á≈ ÔÂÈ
’∆Â≈Õ ¡≈Í È∂ √Ó≈‹ È≈Ò √Ïø«Ë ¡«Ë¡ÀÈ ˘ “√Ó≈«‹’ ÌΩ«Â’∆” ( Social Physics) Á∂ Ȫ È≈Ò Íπ’≈«¡≈Õ
√øÈ AHCH «Úæ⁄ ¡≈Í È∂ «¬√ È≈Ó ˘ ÏÁÒ ’∂ «¬√ ˘ “√Ó≈‹ √≈ÙÂ” ( Sociology) È≈Ó «ÁæÂ≈Õ «¬‘∆ ’≈‰ ˛
«’ ¡≈Í ˘ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á≈ ‹ÈÓ Á≈Â≈ ‹ª «ÍÂ≈ (Father of Sociology) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
√Ó≈‹ Ù≈√Â »Í∆ «ÚÙ≈Ò ÌÚÈ Á≈ ¡Ë≈ ¡≈◊√ ’≈Ó‡ Á≈ «⁄øÂÈ ‘∆ ˛Õ ¡≈Í È∂ ‘∆ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª √Ó≈«‹’
ÁÙÈ ¡Â∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ¯’ √ÍÙ‡ ’∆Â≈Õ ¡≈Í È∂ ‘∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ÍÉ≈Ò∆ Á≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈Õ ¡≈Í
È∂ √ÍæÙ‡Â≈ Áæ«√¡≈ «’ ÍÃ≈«¥Â’ ÿ‡È≈Úª Á∂ Úª◊ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª Á≈ Ú∆ ÚÀÙÔ’ Â∆’∂ È≈Ò ÍÃÂæ÷ «ÚË∆
Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ √øÈ AHDI «Úæ⁄ ‹≈È √‡»¡‡ «ÓÒ È∂ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ˘ √Ó≈‹ Ù≈√Â
ÙÏÁ ÂØ∫ ‹≈‰» ’Ú≈«¬¡≈Õ Ï≈¡Á «Úæ⁄ Íë√æË «Ïë‡Ù √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ “‘Ï‡ √ÍÀ∫√” È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂
«Ú’≈√ «Úæ⁄ √«¥Ô ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ ¡≈Í È∂ ‘∆ ¡≈͉∆ ⁄È≈ “«√øÊÀ«‡’ «ÎÒ≈√Î∆” Á∂ «¬’ Ì≈◊ “«ÍÃø√∆ÍÒ√ ¡≈Î
√Ø«Ù˙ÒØ‹∆” «Úæ⁄ ’≈Ó‡ Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ Ó» »Í Á∂‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ ¡≈Í È∂ ¡≈͉∂ Íë√æË “√≈«Ú¡Ú∆ «√˪”
«Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∆ ÂπÒÈ≈ Ó≈ÈÚ Ù∆ È≈Ò ’∆Â∆ ˛Õ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ¡Ó∆’≈ Á∂ Ô∂Ò «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹
Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡≈ÍÈ Á≈ ’øÓ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ

È؇√ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ ‘Ø √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ ÂØ∫ ÍÃÊ’ «¬’ √πÂøÂ ¡Â∂ ÚÀÙÔ’ «Ú«◊¡≈È
ω≈¿π‰ Á≈ ÙÃ∂¡ Îê«√√∆ «ÚÁÚ≈È «¬Ó≈¬∆Ò Áπ«÷Ó (AHEH-AIAG) ˘ ˛Õ

¡≈Í È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ √≈Ó»«‘’ ÍÃÂ∆«ÈË≈Ȫ (Collective Representations) Á≈ «Ú«◊¡≈È Óø«È¡≈Õ ¡À‚Úπæ‚
È∂ Áæ«√¡≈ ˛ «’ ‹Á«’ ’≈Ó‡ È∂ Îª√ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∆ ȃ‘ Í≈¬∆Õ Íø» «¬√ ˘ ÚÀÙÔ’ «Ú«◊¡≈È
ω≈¿π‰ Ú≈Ò∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ ‹È’ Áπ«÷Ó ˘ ‘∆ Óø«È¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ¡≈Í È∂ ‘∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ ‘Ø √Ó≈«‹’
«Ú«◊¡≈Ȫ Ó˘ «Ú«◊¡≈È, ÁÙÈ Ù≈√Â ¡Â∂ «¬«Â‘≈√ ÂØ∫ √πÂøÂ ’∆Â≈Õ Íë√æË ‹ÓÈ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ÓÀ’√
Ú∂Ï (AHFD-AIB@) È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ «Ú«◊¡≈È Á≈ »Í Á∂‰ Á≈ Í»≈-Í»≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ «¬‡Ò∆ Á∂ √Ó≈‹
Ù≈√Â∆ «ÚÒÎ∂‚Ø ÍÀ∂‡Ø (AHDH-AIBC) Á≈ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «ÚÚ√«Ê «Ú«◊¡≈È Á∂ »Í «Úæ⁄ «Ú’≈√ «Úæ⁄
’≈¯∆ ÔØ◊Á≈È ˛Õ
√Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ √ø√≈ Á∂ «Ú«ÌøÈ Á∂Ùª Á∂ «ÚÁÚ≈Ȫ Á≈ Ó‘æÂÚÍ»‰ √«‘ÔØ◊ ˛Õ «ÚÙ∂Ù’ B@
Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ Îª√, ‹ÓÈ∆ ¡Â∂ √øÔπ’ ≈‹ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ «¬√ «ÚÙ∂ Á≈ ’≈¯∆ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬ø◊ÒÀ∫‚
«Úæ⁄ «¬√ Á∂ «Ú’≈√ Á∆ ◊Â∆ ‘ΩÒ∆ ‘∆Õ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ ¡Â∂ ¡«Ë¡ÀÈ, ¡«Ë¡≈ÍÈ ”Â∂
’≈¯∆ «Ë¡≈È «ÁæÂ≈ «◊¡≈, Íø» ¿πÊ∂ Ú∆ B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ ‘∆ «¬√ «ÚÙ∂ Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬‘ «¬√ ◊æÒ ÂØ∫
√ÍæÙ‡ ˛ «’ ‘≈Ï‚ Ú◊∂ Íë√æË «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ √øÈ AIC@ Âæ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ, ¡«Ë¡≈ÍÈ
Á∆ ’ج∆ «ÚÚ√Ê≈ È‘ƒ √∆Õ
√Ó≈‹ √≈ÙÂ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ «¬ø◊ÒÀ∫‚ Á∂ ‘Ï‡ √ÍÀ∫√, «ÓÒ , ⁄≈Ò√ Ï»Ê, ‘≈Ï‘≈¿»√, Ú∂√‡Ó≈’, Ó≈È‘∆Ó,
«◊È√Ï◊ ¡≈«Á Á≈ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Á≈È ˛Õ «¬È∑ª È∂ «¬ø◊ÒÀ∫‚ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ÍÃ√ø√≈ÔØ◊
’øÓ ’∆Â≈Õ ¿πÊ∂ √øÈ AI@G «Úæ⁄ √Ó≈‹ √≈ÙÂ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ, ¡«Ë¡≈ÍÈ ’øÓ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ Îª√ «Úæ⁄ Áπ«÷Ó,
‡≈‚∂, Ò∆ÍÒ∂ ¡≈«Á È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ÍÃ√ø√≈ÔØ◊ ’øÓ ’∆Â≈Õ ¿πÊ∂ √øÈ AHHI «Úæ⁄ √Ó≈‹
Ù≈√Â Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ, ¡«Ë¡≈ÍÈ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ ‹ÓÈ∆ «Úæ⁄ AIÚƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ Á∂ ¡≈÷∆ √≈Òª ¡Â∂ B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 51