Page 60 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡ÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√

«◊¡≈Õ Í«Ó≈‰√»Í «¬Ê∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ-¡«Ë¡≈ÍÈ Á≈ ’øÓ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ √øÈ AIAD ÂØ∫ AIDG Âæ’ È؇
Á≈ ’≈Ò Ì≈ «Úæ⁄ √≈Ó‹Ù≈√Â Á≈ (˙Í⁄≈«’) ÍÃÂ∆√Ê≈È Ôπæ◊ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
«¬Ê∂ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª √øÈ AIAD «Úæ⁄ ÏøϬ∆ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ √È≈Â’ ÍæË ”Â∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ-
’øÓ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ «¬Ê∂ ‘∆ √øÈ AIAI «Úæ⁄ «Ïë‡Ù √Ó≈‹Ù≈√‡∆ ÍÃØ. ÍÀ«‡z’ ◊∂«‚√ Á∆ ÍÃË≈È◊∆ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â
«ÚÌ≈◊ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘ج∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∆ √È≈Â’ØÂ ’Ò≈√ª Ùπ» ‘Ø ◊¬∆¡ªÕ √øÈ AIAG «Úæ⁄ ’Ò’æÂ≈ «ÚÙÚ
«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ ÍÃ.Ø ÏË∂ÈÁÈ≈Ê Ù∆Ò Á∂ ÔÂȪ È≈Ò ¡ÊÙ≈√Â «ÚÙ∂ Á∂ È≈Ò √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ-’≈‹
Ùπ» ’∆Â≈ «◊¡≈Õ ‚≈. ≈Ë≈’ÓÒ Óπ’‹∆, «ÚÈÔ ’πÓ≈, ‚≈. ‚∆. ¬∂È. Ó‹πÓÁ≈ ¡Â∂ ÍÃØ. «ÈÓÒ ’πÓ≈ ÏØ√ Ú◊∂
ÍëÂÌ≈Ù≈Ò∆ «ÚÁÚ≈È ‚≈. ÏË∂ÈÁÈ≈Ê Ù∆Ò Á∂ ‘∆ «Ú«Á¡≈Ê∆ √È «‹È∑ª È∂ ¡æ◊∂ ⁄æÒ ’∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√
«Úæ⁄ ’≈¯∆ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ √øÈ AIBA « Úæ⁄ Ò÷È¿» «ÚÙ«Ú«ÚÁ≈¡≈Ò≈ «Úæ⁄ ¡ÊÙ≈√Â «ÚÌ≈◊ Á∂ ¡øÂ◊Â
√Ó≈‹Ù≈√Â ˘ Ó≈ÈÂ≈ ˜» «ÁæÂ∆ ◊¬∆, Íø» «¬√ «ÚÙ∂ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ¡ÊÙ≈√Â «ÚÙ∂ Á∂ ¡Ë∆È ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈‰
Òæ◊≈Õ «¬Ê∂ Á∂Ù Á∂ ÍÃÓπæ÷ «ÚÁÚ≈È ‚≈. ≈Ë≈’ÓÒ Óπ’‹∆ ˘ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ «ÚÌ≈◊ Á≈ Óπ÷∆ «ÈÔπ’ ’∆Â≈
«◊¡≈Õ √øÈ AIBD «Úæ⁄ ÍÃØ. ÍÀ«‡z’ ◊∂«‚√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿πÈ∑ª Á∂ ‘∆ «ÙÙ ¡Â∂ Á∂Ù «ÚÁ∂Ù «Úæ⁄ ÓøÈ∂-ÍÃÓøÈ∂ √Ó≈‹Ù≈√Â∆
‚≈. ‹∆. ¬∂√. ÿπ«¬∂ ˘ ÏøϬ∆ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «ÚÌ≈◊ Óπ÷∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ √πÙØ«Ì ’È Á≈
ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈Õ ÍÃØ. ≈Ë≈’ÓÒ Óπ’‹∆ ¡Â∂ ‚≈. ‹∆ .¡À√. ÿπ«¬∂ Á≈ Ì≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄
Ó‘æÂÚÍ»È ÔØ◊Á≈È «‘≈ ˛Õ ÓÀ√» «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ √øÈ AIBC «Úæ⁄ √È≈Â’ ’Ò≈√ª «Úæ⁄ «¬√ «ÚÙ∂ ˘
ÍÛ∑≈«¬¡≈ ‹≈‰ Òæ◊≈Õ «¬√ √≈Ò ¡ªË «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ Ú∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ «¬’ «ÚÙ∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ó≈ÈÂ≈
ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ◊¬∆Õ √øÈ AIC@ «Úæ⁄ Í»È≈ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹ √≈ÙÂ «ÚÌ≈◊ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ √Ã∆ÓÂ∆
«¬≈ÚÂ∆ ’≈Ú∂ È∂ «ÚÌ≈◊ Á∂ Óπ÷∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ √øÌ≈«Ò¡≈Õ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ Á∂Ù Á∂ ’πfi ‘Ø «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄
Ú∆ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ Ï∆. ¬∂. ¡Â∂ ¡ÀÓ. ¬∂. Á∂ Í≈·¥Ó «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ √øÈ AIDG Á∂ Í»ÚÂæÂÚ
Á∂Ù «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ ◊Â∆ ’≈¯∆ ÓæËÓ ‘∆Õ Íø» «¬√ ’≈Ò «Úæ⁄ «¬Ê∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∆ ȃ‘
˜» ÍÀ ¸æ’∆ √∆Õ «¬øÈ∑≈ ˜» ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ ÍÃ≈ÍÂ∆ Á∂ Í»Ú Âæ’ «’Â∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â, ¡Ê Ù≈√Â Á∂ È≈Ò Âª
«’Â∂ Ó≈ÈÚ Ù≈√Â Á∂ È≈Ò ‹ª ÁÙÈ Ù≈√Â Á∂ È≈Ò ‹π«Û¡≈ «‘≈ ¡Â∂ «¬’ √πÂøÂ «ÚÙ∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ó≈ÈÂ≈
ÍÃ≈Í ȑƒ ’ √«’¡≈Õ
C. √πÂøÂ Ì≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á≈ ÚÍ≈’ ÍÃ√≈ Ôπæ◊-√øÈ AIDG «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ ÍÃ≈ÍÂ∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÂØ∫ «¬‘
Ôπæ◊ Ùπ» ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ Á∂Ù Á∂ «Ú«ÌøÈ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ «¬’ «ÚÚ√Ê √πÂøÂ
«ÚÙ∂ Á∂ »Í «Ú⁄æ Ó≈ÈÂ≈ ÍÃ≈Í ‘ج∆Õ «¬√ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ, ¡«Ë¡≈ÍÈ ÚæÒ ÒØ’ª Á≈ «Ë¡≈È «◊¡≈Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ Á∂Ù
«Úæ⁄ ¡æË∂ È≈ÒØ∫ «˜¡≈Á≈ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â «ÚÌ≈◊ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø ¸æ’∆ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄
ÓππøϬ∆, ’Ò’æÂ≈, Ò÷È¿», ÓÀ√», Í»È≈, ÏÛΩÁ≈, ◊π‹≈Â, Ì≈◊ÒÍπ, ◊Ø÷Íπ, «ÁæÒ∆, ‹ÏÒÍπ, Í≥‹≈Ï, È≈◊Íπ,
≈‹√Ê≈È, ‹ØËÍπ, ¿πÁÀÍπ, ¡‹Ó∂, «¬øÁΩ, ‹∆Ú≈‹∆, ÌØÍ≈Ò, ≈¬∂Íπ, ª⁄∆, ’ªÙ∆ «Úæ«Á¡≈Í∆·, ’Ó≈¿»∫, ‘∂Ò÷ø‚,
ÏπøÁ∂Ò÷ø‚, ’≈Ù∆ «‘øÁ» «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈, Ú∆ Ùø’, Ó∂·, ¡Ò∆◊Û∑ Óπ√«ÒÓ «ÚÙÚ «Ú«Á¡≈Ò≈, ⁄∂Èæ¬∆, ’≈ÈÍπ
¡≈«Á «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â «ÚÌ≈◊ª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø ¸æ’∆ ˛Õ «¬È∑ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Á∂Ù Á∂ Ï‘π √≈∂
≈‹’∆ ¡Â∂ ¡≈‹’∆ «ÚÙÚ «Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ Ú∆ Ï∆. ¬∂. ¡Â∂ ¡ÀÓ. ¬∂. ÍæË ”Â∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á≈ ¡«Ë¡≈ÍÈ
’≈‹ ⁄æÒ «‘≈ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ «¬√ «ÚÙ∂ Á∆ ÒØ’«ÍÃÔÂ≈ ¡Â∂ ¿πÍÔØ«◊Â≈ Â∂˜∆ È≈Ò ÚæËÁ∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ ‘π‰
ª Ï‘π √≈∂ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â È≈Ò √Ïø«Ë ÙØË ’≈‹ Ú∆ ⁄æÒ ‘∂ ‘ÈÕ È≈Ò ‘∆ √Ó≈‹
Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ’πfi √ØË √ø√Ê≈È Ú∆ √Ê≈«Í ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ

Ì≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ ÍëÚÂ∆¡ª (Trends of Development of Sociology in India)
Ì≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆¡ª «ÂøÈ ÍëÚÂ∆¡ª Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
A. Í≈Ù⁄≈ÂÔ √Ó≈‹ √≈ÙÂ∆ ÍÃøÍ≈ ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú (Influenced by Western Sociology Thinking)-«¬√
«Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ Óøȉ Ú≈Ò∂ «ÚÁÚ≈Ȫ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ Ì≈ «Úæ⁄ Íæ¤Ó∆ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «√˪ª ¡Â∂
¡«Ë¡ÀÈ ÍæÁÂ∆¡ª ˘ ’øÓ «Úæ⁄ ÒÀ∫Á∂ ‘ج∂ ‘∆ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈ ‹≈ √’ÂÁ≈ ˛Õ
Ì≈ «Úæ⁄ Í≈Ù⁄≈ÂÔ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «⁄øÂÈ ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘Ø ’∂ ‹≈Â∆, Ú◊, «Ú¡≈‘, Í«Ú≈, È≈Â∂Á≈∆ ¡Â∂
ËÓ È≈Ò √Ïø«Ë ¡È∂’ ¡ÈπÌ≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ (Empirical Studies) ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘∂ ¡«Ë¡ÀÈ’Â≈Úª

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 53