Page 57 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Íæ¤Ó∆ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ √Ó≈‹ √ÏøË∆ ¡«Ë¡ÀȪ Á∆ Ùπ»¡≈ ԻÈ≈È∆ «Ú⁄≈’ª È≈Ò ‘Ø«¬¡≈Õ ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√» Á∆¡ª
⁄È≈Úª «¬√ «ÁÙ≈ «Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ ÍÃÔ≈√ √∆Õ ÍÒ∂‡Ø È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ “«ÍÏ«Ò’” (DBG-CDG ¬∆. Í».) ¡Â∂ ¡√» È∂
“«¬«Ê’√ ¡Â∂ ÍΩÒ∆«‡’√” (CHD-CBB ¬∆. Í».) «Úæ⁄ √Ó≈‹ ‹∆ÚÈ È≈Ò √øÏø«Ë «Ú«ÌøÈ √Óæ«√¡≈Úª ¡Â∂ ÿ‡È≈Úª
Á≈ «ÚÚ√Ê «ÚÚ‰ Í∂Ù ’∆Â≈Õ ¡≈Í È∂ ¡≈͉∆¡ª ⁄È≈Úª «Úæ⁄ Í«Ú≈«’ ‹∆ÚÈ, ∆Â∆-«Ú≈‹ª, ÍÃøÍ≈Úª,
«¬√Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆, √Ó≈«‹’ √«‘øÂ≈Úª ¡≈«Á Á≈ «Ú√« Úȉ ’∆Â≈ ˛Õ «¬È∑ª «ÚÁÚ≈Ȫ Á∂ «Ú⁄≈ª
«Úæ⁄ √ÍæÙ‡Â≈ Á≈ ˜» ¡Ì≈Ú √∆ ¡Â∂ «¬‘ «¬’ ‘Ø √Ó≈‹, √ÓπÁ≈«¬ ¡Â∂ ≈‹ «Úæ⁄ Á»√∆ Â¯ ÁÙÈ ¡Â∂
«Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ √ÍæÙ‡ Ì∂Á È‘ƒ ’ Í≈¬∂Õ ¿π√ √Ó∂∫ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ËÓ ¡Â∂ ‹≈Á»-‡Ø‰∂ Á≈ «ÚÙ∂Ù ÏØÒÏ≈Ò≈ √∆Õ
«¬√∂ ’≈‰ ¿π√ √Ó∂∫ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ÍÃÓπæ÷Â≈ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷Â: √Ó≈«‹’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò È‘ƒ
’∆Â≈ ‹≈ √«’¡≈Õ ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√» ÂØ∫ Ï≈¡Á √Ó≈‹-‹∆ÚÈ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ ¡Â∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄
¨¥∂«Ù¡√ (IF-EE ¬∆. Í».), «√√Ø (A@F-DC ¬∆. Í».), Ó≈’√ ¡∂«ÒÔ√ (ABA-AH@ ¬∂. ‚∆.), √∂∫‡ ¡≈◊√‡≈¬∆È
(CED-DC@ ¬∂. ‚∆.) ¡≈«Á Á≈ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Á≈È ˛Õ Ì≈Â∆ «Ú⁄≈ª Á∂ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ Ó˘ ¡Â∂ ’Ω«‡ÒÔ (⁄≈‰’Ô)
Á≈ ÔØ◊Á≈È ’≈¯∆ «˜’ÔØ◊ ˛Õ Ó˘ È∂ ¡≈͉∆ ⁄È≈ “Ó˘ √«ÓÃÂ∆” «Úæ⁄ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ¡Â∂ ’Ω«‡ÒÔ
È∂ “¡Ê Ù≈√Â” «Úæ⁄ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «ÚÚ∂⁄È ÍÃ√Âπ ’∆Â≈Õ
B.B.B √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ Á»√∆ ¡Ú√Ê≈
(Second Stage of Development of Sociology)
¤∂Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ ÂØ∫ ⁄ΩÁÚƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ Âæ’ Á≈ ’≈Ò √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ Á»√∆ ¡Ú√Ê≈ ÓøÈ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
«¬√ ’≈Ò «Úæ⁄ Ú∆ ’≈Î∆ ÒøÏ∂ √Ó∂∫ Âæ’ √Ó≈«‹’ √Óæ«√¡≈Úª ˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ ËÓ ¡Â∂ ÁÙÈ Á≈ √‘≈≈ «Ò¡≈
‹ªÁ≈ «‘≈, Íø» Â∂∑Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √æ«√¡≈Úª ˘ Â≈«’Ã’ „ø◊ È≈Ò √Ófi‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ Â’ Á≈ Ó‘æÂÚ ÚËÁ≈ «◊¡≈Õ Ê≈Ó√ ¬∂’Ô»È√ (ABBG-ABGD)
¡Â∂ ÁªÂ∂ (ABFE-ACBA) Á∆¡ª ⁄È≈Úª «¬‘ ◊æÒ ÌÒ∆-̪ √ÍæÙ‡ ˛Õ «¬È∑ª «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ÓÈπæ÷ ˘ «¬’
√Ó≈«‹’ ÍÃ≈‰∆ Óø«È¡≈ ¡Â∂ √Ó≈‹ ˘ «ÚÚ√«Ê „ø◊ È≈Ò √ø⁄≈«Ò ’È Ò¬∆ √’≈ Á∆ ˜» ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ
¬∂’Ô»È√ È∂ √Ó≈«‹’ √«‘ÔØ◊, «È¡ª, ¬∆ÙÚ, ÙË≈, ¬∂’Â≈ ¡≈«Á Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈Õ «¬√∂ ’≈Ò «Úæ⁄ √Ó≈‹
˘ Í«ÚÂÈÙ∆Ò Óø«È¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ Áæ«√¡≈ «◊¡≈ «’ «¬√ Í«ÚÂÈ Á∂ «Íæ¤∂ ’πfi «ÈÙ«⁄ «ÈÔÓ,
√Ó≈«‹’ «’«¡≈Úª, Ù’Â∆¡ª ’øÓ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ √Ó∂∫ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª ¡Â∂ Âæʪ ˘ √Ófi‰ Ò¬∆ ¿π√
«ÚË∆ Á∂ ÍÃÔØ◊ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ «‹√ Á≈ ÍÃÔØ◊ ÍÃ≈«¥«Â’ ÿ‡È≈Úª ¡Â∂ Âæʪ ˘ √Ófi‰ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
√∆Õ ÎÒ√»Í ¿π√ ’≈Ò Á∂ «Ú⁄≈’ª Á∂ «⁄øÂÈ «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈«È’Â≈ Á≈ ÍÃÌ≈Ú «Á÷≈¬∆ Á∂‰ Òæ◊≈Õ ‘π‰ √Ó≈‹ Á∂
¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ ’≈‹’≈‰ √øÏø˪ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹≈‰ Òæ◊≈Õ

B.B.C √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∆ Â∆√∆ ¡Ú√Ê≈
(Third Stage of Development of Sociology)

«¬√ ¡Ú√Ê≈ Á∆ Ùπ»¡≈ AEÚƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ ÂØ∫ ÓøÈ∆ ◊¬∆ ˛Õ «¬√ ’≈Ò «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄
«Ú«◊¡≈È’ «ÚË∆ Á≈ ÍÃÔØ◊ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√ √Ó∂∫ √Ó≈‹-‹∆ÚÈ Á∂ «Ú«ÌøÈ-Íæ÷ª-√Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’, ≈‹È∆«Â’,
Ë≈«Ó’ ¡≈«Á Á≈ √πÂøÂ »Í È≈Ò ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹≈‰ Òæ◊≈Õ ÎÒ√»Í Ú«ÙÙ‡ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ, «‹Ú∂∫ ¡Ê
Ù≈√Â, ÓÈØ«Ú«◊¡≈È, ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â, «¬«Â‘≈√ ¡≈«Á Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√ ’≈Ò Á∂ «Ú⁄≈’ª Á∂ ÏΩ«Ë’
«⁄øÂÈ Á∂ ÎÒ√»Í √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ Ò¬∆ ˜»∆ ÍÃÙ‡ Ì»Ó∆ «Â¡≈ ‘Ø √’∆Õ ‘≈Ï√, Ò≈’ ¡Â∂ »√Ø Á∂ Áπ¡≈≈ “√Ó≈«‹’
√ÓfiΩÂ∂ Á≈ «√˪” ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈ «◊¡≈Õ √ Ê≈Ó√ Ó» È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ “Ô»‡ØÍ∆¡≈” «Úæ⁄ «ÁÈ-ÍÃÂ∆«ÁÈ
Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ˘ √Ófi≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ «¬√∂ Íπ√Â’ «Úæ⁄ ¡≈Í È∂ «¬ø◊ÒÀ∫‚ Á∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂
ÂÂ’≈Ò∆È √Ó≈«‹’ √Óæ«√¡≈Úª Á≈ «ÚÚ‰ «ÁæÂ≈Õ Ó≈‰‡∂√«’Ô» È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ “Á∆ √«Í‡ ¡≈Î Ò≈‹” «Úæ⁄
Ó≈ÈÚ √Ó≈‹ ”Â∂ Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ Á∂ ÍÃÌ≈Ú ˘ √ÍæÙ‡ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ «Ú’Ø È≈Ó «ÚÁÚ≈È È∂ “Á∆ «ÈÔ»
√≈«¬ø√” «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Ù’Â∆¡ª Á∆ ¿πÁ∂ÙÍ»‰ «Ú¡≈«÷¡≈ ÍÃ√Âπ ’∆Â∆Õ Ó≈ÒÊ√ È∂ ‹È √ø«÷¡≈ «√˪ ¡Â∂
‹È≈«Ë’ È≈Ò √Ïø«Ë √Óæ«√¡≈Úª ”Â∂ ΩÙÈ∆ Í≈¬∆Õ ¡À‚Ó √«ÓÊ È∂ ¡≈«Ê’ ÓÈπæ÷ª Á≈ «Ú⁄≈ «ÁæÂ≈Õ ’ø‚Ø√∂‡
È∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á≈ «√˪ ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈Õ ‹∂Ó√ ‘∂«ø◊‡È È∂ «¬«Â‘≈√ Á∆ ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈ È≈Ò
√Ïø«Ë «√˪ ÍÃ√Âπ ’∆Â≈Õ «¬È∑ª √≈∂ ¡Â∂ ¡È∂’ ‘Ø «ÚÁÚ≈Ȫ Á≈ ‹Á«’ √Ó≈‹ √≈ÙÂ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄
’≈Î∆ ÔØ◊Á≈È ˛, Íø» «¬È∑ª Á∂ ¡«Ë¡ÀȪ «Úæ⁄ «¬’»ÍÂ≈ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’‰ Á∆ ’Ó∆ ˛Õ ’¬∆ «ÚÁÚ≈È √Ó≈«‹’
ÿ‡È≈Úª ˘ ¡≈«Ê’ ÿ‡È≈Úª È≈Ò ÍÃÊ’ ’’∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ È‘ƒ ’ √’∂Õ

50 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY