Page 125 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ B. «ÈÔÓª Á≈ √÷ Í≈Ò‰ ’È ’’∂ «¬√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷Â≈ ÍÃÂ∆ √π«‘ÁÂ≈ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ «¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡, «ÈÔÓ
√Ó∂∫ ’≈È «¬‘ «ÈÍæ÷ ¡Â∂ ◊À-«ÈÍæ÷ «ÚÚ√Ê≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ
C. «¬‘ «¬’ Â∑ª Á≈ ¿πÍ⁄≈«’ √ø◊·È ˛Õ
D. ÈΩ’Ù≈‘∆, ¡≈Ó-¡≈ÁÓ∆ È≈ÒØ∫ ¡Òæ◊ «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∆ ˛Õ
E. «¬‘ Á»√≈ √Ó»‘ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ¡≈‘Ó‰∂-√≈‘Ó‰∂ Á∂ √Ïø˪ Á≈ ¡«‘√≈√ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
F. «¬√ «Úæ⁄ √ÓªÔØ‹È Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
G. «¬√ «Úæ⁄ ¡‘πÁ≈ √Ω∫͉ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ
H. «¬√ «Úæ⁄ ¿πËÚ Óπ÷∆ √ø√Â‰ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

«¬√ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ÈΩ’Ù≈‘∆ Á∂ Ò椉 ‘∂· «Ò÷∂ Â∑ª ‘È-
A. «ÚÙ∂Ù «ÚÚ√Ê≈ (Particular System)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «¬’ «ÚÚ√Ê≈ «ÚÙ∂Ù ˛Õ «¬√ Á≈ ¿πÁ∂Ù ˛ «’ Úæ‚∂
√ø◊·Èª ¡Â∂ ¿πÁÔØ◊ª ˘ √‘∆ »Í «Úæ⁄ ⁄Ò≈¿π‰≈Õ
B. ¡‘πÁ≈ √Ω∫͉≈ (Hicrarchy)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ ⁄ÍÛ≈√∆, ’≈Ó∂ ¡≈«Á ÂØ∫ ÒÀ ’∂ √Ú¿πµ⁄ ¡«Ë’≈∆ Âæ’
‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ ‘∂·ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¿πµÍ Âæ’ Á≈ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ Ì»«Ó’≈ Á≈ «¬’ ¡øÙ «ÈÌ≈™Á≈ ˛Õ
¿πµ⁄∂ ¡‘πÁ∂ Á∂ ¡Èπ√≈ ¿π√ Á∆ √«ÊÂ∆ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ √π«ÚË≈Úª «ÓÒÁ∆¡ª ‘ÈÕ
C. ’ÂÚª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ (Defining Duties)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ’ÂÚª
Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ’ج∆ Ú∆ ¡«Ë’≈∆ ¡≈͉∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â ÂØ∫ Ï≈‘ ’øÓ È‘ƒ ’ √’Á≈,
È‘ƒ ª ¿π‘ ¿π√ ÍÃÂ∆ «˜øÓ∂Ú≈ Óø«È¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
D. «ÚÙ∂Ù∆’‰ (Specialisation)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ¡‘πÁ∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ‘∂’ ¡‘πÁ∂ Á∆ ¡≈͉∆ «ÚÙ∂Ù
√«ÊÂ∆ ¡Â∂ Ì»«Ó’≈ ‘πøÁ∆ ˛, «¬√ Ò¬∆ ‘∂’ ¡‘πÁ∂ «ÚÙ∂Ù∆’‰ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ∂ ‘È Í ‘∂’ ¡‘πÁ∂
Ò¬∆ ’¬∆ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Â≈Úª Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ
E. ’ÂÚ Í≈Ò‰ (Duty Fulfilment)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ’πfi «ÈË≈« ’ÂÚª Á≈ Í≈Ò‰
’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ÍÃÙ≈√È «Úæ⁄ ’πÙÒÂ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
F. ¡‘πÁ∂ ”⁄ Âæ’∆ (Promotion)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ ¡‘πÁ∂ ”⁄ Âæ’∆ Á≈ ¡Ë≈ Ú«ÙÙ‡Â≈ È≈Ò ˛ Í
ÔØ◊Â≈ Á∂ ¡Ë≈ Ú∆ ¡‘πÁ∂ ”⁄ Âæ’∆ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¡‘πÁ∂ ”⁄ Âæ’∆, ’πÙÒÂ≈ ˘ ÚË≈¿π‰
Á≈ ˜»∆ Íæ÷ ˛Õ
G. Ò∂÷ª ”Â∂ ¡Ë≈« (Based on Discrements)- ÈΩ’Ù≈‘∆ Á∆ ’≈Ú≈¬∆ Ò∂÷ª ¡Â∂ Î≈¬∆Ò È≈Ò Ï‰≈¬∆
‹ªÁ∆ ˛Õ
H. ◊πÍ æ÷‰≈ (Secracy)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ «¬‘ ¿πÓ∆Á ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ’øÓ ˘ ◊πÍÂ
ω≈¬∆ æ÷∂Õ
I. ’À∆¡ (Career)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ ÈΩ’∆ ÍÃ≈Í ’È≈ ’À∆¡ ω≈™Á≈ ˛Õ √÷ ÍÃ∆÷‰, ’ÂÚ,
Ú⁄ÈÏæËÂ≈ ¡Â∂ ÔØ◊Â≈ Â∂ √ÓæÊ≈ È≈Ò ’øÓ ’È≈, ’À∆¡ Á∆ ÍÃ◊Â∆ Ò¬∆ ˜»∆ ˛Õ
A@. «√˪ ¡Â∂ ÚÍ≈ «Úæ⁄ ¡øÂ (Difference between Theory and Practice)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ «√˪Â
¡Â∂ ÚÂ∆∂ «Úæ⁄ ¡øÂ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’«‘‰ ¡Â∂ ’È «Úæ⁄ Ì∂Á ÓÈπæ÷Â≈ Á∂ «ÚπæË ˛Õ
AA. «√æ«÷¡≈ (Training)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÓæÊ≈ ÚË≈¿π‰ Ò¬∆ «√æ«÷¡≈ ÍÃØ◊≈Óª
Á≈ ¡≈ÔØ‹È ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
AB. ÈΩ’Ù≈‘∆ «Ú¡’Â∆ÂÚ (Bureaucracy)- ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ÁØ‘∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
’¬∆ Ú≈ ª ‰≈¡◊Ã√ ‘؉≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÓæÊ≈ ”Â∂ ÍÃÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
ÈΩ’Ù≈‘∆ Á∂ Ò≈Ì (Merits of Bureaucracy)- «Ï¿»Ø¥∂√∆, «’√∂ √’≈ ‹ª ≈Ù‡ Á∆ ∆Û∑ Á∆ ‘æ‚∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ
√’≈ª ÏÁÒÁ∆¡ª ‘È, ÍÃø» ÈΩ’Ù≈‘∆ ¡≈͉∂ «ÈË≈« „ª⁄∂ «Úæ⁄ ’øÓ ’Á∆ «‘øÁ∆ ˛Õ ÈΩ’Ù≈‘∆ Á∂ Ò≈Ì
«¬√ Â∑ª ‘È-
Ã
»
Ã
Ω
Ã
A. «ÚÚ√«Ê ÍÙ≈√È- È’Ù≈‘∆ ÍÙ≈√È ˘ «ÚÚ√«Ê Í ÍÁ≈È ’Á∆ ˛Õ Á¯Â ¡Â Á¯Âª «Ú⁄ ÍÁÂ∆ «¬√
æ
æ
∂
∂
∂
∂
ø
∂
π
∂
Á≈ ’∫Á ‘Á∆ ˛Õ ÁÎÂ ˘ ’∫Á ÓÈ ’ √≈ ’Ó ’∆ ‹ªÁ ‘ÈÕ
ø
∂
ø
B. Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ «Ú’≈√ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈- ÈΩ’Ù≈‘∆ ÚæÒØ∫ ≈‹ Úæ‚∂-Úæ‚∂ ¿πÁÔØ◊ª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ”Â∂ «Ú⁄≈
’Á≈ ˛Õ ≈‹ ¡Â∂ ÍæË ”Â∂ ⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆ Úæ‚∆¡ª-Úæ‚∆¡ª ÔØ‹È≈Úª ÈΩ’Ù≈‘∆ Á∂ ’≈È ‘∆ ‘Ø∫Á «Úæ⁄
¡≈™Á∆ ˛Õ
118 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY