Page 129 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ «¬√ «Úæ⁄ √«‘ÔØ◊ ¡Â∂ ⁄؉ ¡ø«Ù’ »Í ”⁄ ¡≈Ù« ‘È ¡Â∂ √ø⁄≈ «¬È∑ª Á≈ ◊Â∆Ù∆Ò Íæ÷ ˛Õ
(ii) ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ‘≈ Á∆ ¡øÁÒ∆ «’«¡≈ ˛Õ «¬‘
«ÈÌÂ≈ Á≈ ÍÃÁÙÈ ’Á∆ ˛Õ
(iii) «¬‘ ¡øÂ-«ÈÌÂ≈ √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù »Í ”⁄ √Ó≈‹
Ù≈√Â ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ «ÈøÂ √Ïø˪ Á∂ »Í «Úæ⁄ «Ú’«√ ‘πøÁ∆ ˛Õ
D. ≈‹È∆«Â’ ÍÃÚ≈‘- ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á≈ Ó‘æÂÚ Í«‘Òª ÂØ∫ ‘∆ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ‹≈ ¸æ’≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰
Á∂ ÂΩ ”Â∂-«Ú¡’Â∆ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ¡Â∂ «¬√ Á∂ ÔØ◊Á≈È Á∂ «ÚÚ‘≈ ˘ ÒÀ ’∂ √Ó≈‹∆’È √ÏøË∆
¡È∂’ª ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «Ú¡’Â∆ √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄ ’πfi ‘Ø ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂
Ú؇ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’πfi ‘ØÕ «Í¤Ò∂ (AIGG) ¡≈Ó ⁄؉ª «Úæ⁄ Ú؇ Á≈ «¬‘∆ «ÚÚ‘≈ ¿π√ Á∂ ≈‹È∆«Â’
√Ó≈‹∆’È ÚæÒ √ø’∂ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ «¬’ ÍÃÚ≈‘ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ÒÛ∆ (Order) Á∆ ¿πÓ∆Á (Effect) ÚË∂∂
‘πøÁ≈ ˛Õ
E. ≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈- Í∂‡Ø È∂ ≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈ Ò¬∆ ≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈ Á∆ ˜» ӫ‘√»√ ’∆Â∆
˛Õ ≈Ï‡ Ò≈¡ (Robert Law) È∂ ¡≈͉∂ Ó≈Ò’ª Á∆ «√æ«÷¡≈ (To Educate our Masters) Ë≈È≈
˘ «Ú’«√ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª ≈‹È∆«Â’ ¿πÁ∂Ù Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ ¿πÍ⁄≈«’ «√æ«÷¡≈ ˘ ˜»∆ ’∆Â≈
«◊¡≈ ˛, «‹Ú∂∫ ÓæË Ôπæ◊ «Úæ⁄ ¬∂’≈«Ë’≈ «√æ«÷¡≈ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ «Úæ⁄ √≈ÓÚ≈Á∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ «ÁæÂ∆
‹≈ ‘∆ «√æ«÷¡≈ ‹Ø ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ¡≈͉∂ ≈Ù‡ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ √ÏøË∆ ‹≈‰’≈∆ «ÁøÁ∆ ˛Õ
≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á √≈ËÈ (Agencies of Political Socialization)- ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È «¬’ Íë’«¡≈
∂
˛Õ «¬‘ Íë’«¡≈ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ »Íª È≈Ò Í»∆ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ‘≈ ÍÃÂ∆ ¡≈√Ê≈
ÍÀÁ≈ ’Á∆ ˛Õ Ï≈Ò (Ball) Á∂ ¡Èπ√≈- ““≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È ‹∆ÚÈ Ì ⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆ Íë’«¡≈ ˛Õ””
A. Í«Ú≈ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆’È- ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È ’∂ÚÒ Ï⁄ÍÈ Á∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‘∆ Í»∆ ‘؉ Ú≈Ò∆ Íë’«¡≈
È‘ƒ ˛, «¬‘ ª Í»≈ ‹∆ÚÈ ⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆ Íë’«¡≈ ˛Õ Í«Ú≈, √’»Ò ËÓ, «¬’æ· ¡Â∂ √Ë≈‰
√Ó»‘ ≈‹È∆Â∆ Á∂ √Ó≈‹∆’È Á∂ ÍÃÓπæ÷ √≈ËÈ ‘ÈÕ Í«Ú≈ È≈ ’∂ÚÒ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á∆,
√◊Ø∫ √≈∂ Â∑ª √Ó≈«‹’ ¡≈ÔØ‹È Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È √≈ËÈ ‹ª ’Â≈ ˛Õ Ïæ⁄∂ Á∂ √ø√≈ «Úæ⁄ ÷πæÒ∑‰ Ú≈Ò∆
Í«‘Ò∆ «÷Û’∆ Í«Ú≈ ˛Õ «ÍÂ≈ ¡Â∂ Ó≈Â≈ Á∆ Ì»«Ó’≈ Ïæ⁄∂ «Úæ⁄ Ì≈Ú∆ «ÚÚ‘≈ª Á≈ √‹È ’Á∆ ˛Õ
‚∂«Ú‚ (Davis) Á∂ ¡Èπ√≈- “Í«Ú≈ Ó≈È«√’ »Í «Úæ⁄ Èø◊∂ Ïæ⁄∂ ˘ Í»È »Í ”⁄ Í»∂ ’æÍ«Û¡ª Ú≈Ò∂
«Ú¡’Â∆ÂÚ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÏÁÒ‰ Á≈ Óπæ÷ √≈ËÈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛Õ” Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ïæ⁄∂ Á≈ √Ó≈‹∆’È
‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ¿π‘ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ‘≈ ¡Â∂ È≈◊«’ ¡≈ÁÙ Ú∆ «√æ÷Á≈ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ïæ⁄∂ Á≈
≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È «ÂøÈ Â∑ª È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ Óª ÚæÒØ∫, √Ó≈«‹’ √Ïø˪ È≈Ò, «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú’≈√
È≈ÒÕ
B. √’»Ò- √’»Ò Ú∆ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È √≈ËÈ ˛Õ «‹√ «Ú¡’Â∆ ˘ «‹øÈ∆ «Ú¡≈Í’
«√æ«÷¡≈ «ÓÒ∂◊∆, ¿π√ Á≈ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È ™È≈ ‘∆ «Ú¡≈Í’ ‘ØÚ∂◊≈Õ ≈‹È∆«Â’ ⁄∂ÂÈ≈,
≈Ù‡∆ ’ÂÚª ÍÃÂ∆ ¡≈√Ê≈, ¡øÂ≈Ù‡∆ √ÁÌ≈ÚÈ≈ ¡≈«Á Á≈ ¡≈Ô≈Ó «Ú√«Âz ‘ØÚ∂◊≈Õ √Ó≈«‹’
Ú≈Â≈Ú‰ ÍÃÂ∆ ‹≈◊»’Â≈ «¬√ Á≈ «ÚÙ∂Ù ¿πÁ≈‘‰ ˛Õ ’∂Ò Á∆ Óπ√«ÒÓ Ò∆◊ È∂ Í≈· Íπ√Â’ª «Úæ⁄Ø∫
¿πÈ∑ª ¡øÙª ˘ ’愉 Ò¬∆ ¡øÁØÒÈ ’∆Â≈, «‹√ «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ ÍÃ≈ÍÂ∆ Í»Ú Óπ√«ÒÓ Ò∆◊ ˘ √øÍÃÁ≈¬∂
«’‘≈ «◊¡≈ √∆Õ «ÚÙÚ «Ú«Á¡≈Ò≈ ÍæË ”Â∂ ª Ù≈√Â √øÿª Á∆ ⁄؉ ¿πÈ∑ª Á∆ ‰È∆Â∆ ¡≈«Á Á∆
«ÚÚ√Ê≈ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∂ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á≈ ¿πÁ≈‘‰ ˛Õ
C. Ë≈«Ó’ √ø√Ê≈Úª- Ë≈«Ó’ √ø√Ê≈Úª Ú∆ «Ú¡’Â∆ Á≈ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È ’Á∆¡ª ‘ÈÕ Í≈«’√Â≈È,
È∂Í≈Ò, ¡Ï Á∂Ù ¡Â∂ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ≈Ù‡ ‹Ø ≈Ù‡ √øÿ «Úæ⁄ ¡≈√Ê≈ æ÷Á∂ ‘È, ËÓ ˘ ≈‹È∆«Â’
√Ó≈‹∆’È Á≈ Ó‘æÂÚ ÷∂Â ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Ú∆ √Ó≈‹∆’È Á∆ Ì»«Ó’≈ Á≈
«ÈÚ≈‘ ’Á∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈ ÍÃÁ≈È ’È «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ «‘øÁ≈ ˛Õ
D. ‹È-√ø⁄≈ ‹È-√ø⁄≈ Á∂ √≈ËÈ- √ø⁄≈ ÍæÂ, ∂«‚˙, Á»ÁÙÈ, «ÎÒÓ, Ì≈Ù‰ ¡≈«Á Ú∆ ≈‹È∆«Â’
√Ó≈‹∆’È ˘ «Ú’«√ ’È «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª √≈ËȪ Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ ¡≈ÒÓø‚ ¡Â∂ Í≈Ú∂Ò
È∂ «’‘≈ ˛ «’ “Í«Ú≈ ¡Â∂ √’»Ò ÚæÒØ∫ √Ê≈«Í ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «’øÈ∆ Ú∆ √’≈≈ÂÓ’ ‘ØÚ∂,
‹Á ÁÒ, Íπ«Ò√ Ù≈√È ÚæÒØ∫ ¿π√ Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ ª ◊πæ√∂ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬æÊØ∫ ‘∆
≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á∆ Ùπ»¡≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ
≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á≈ «Ú’≈√ (Political Socialization : Development) ≈Ï‡ Ù∆◊Ò (Robert Sigel) Á∂
∂
π
∂
æ
Ø
∂
∂
π
¡È√≈-“≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹∆’È Á≈ ¿ÁÙ ¡«‹‘ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ «√«÷¡≈ Á‰≈ ¡Â «Ú’«√ ’È≈ ˛ ‹ ≈‹È∆«Â’
√Ó≈‹ «ÚÚ√Ê≈ «Ú⁄ ⁄◊ Ó∫Ï ω √’‰Õ” «¬√ Âª Á «Ú⁄≈ Ó≈¬∆’Ò Ù (Michael Rush) È Í◊‡ ’∆ ‘ÈÕ”
∂
∂
Ã
æ
∂
À
ø
∂
∑
122 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY