Page 60 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñE: Í«Ú≈ ¡Â∂ «Ú¡≈‘

H. Í«Ú≈ Á∂ Ó‘æÂÚ «Úæ⁄ ’Ó∆- √ßÔπ’ ͫÚ≈ Á∂ ÍzßÍ≈◊ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ’ßÓ Á±√∆¡ª √ß√Ê≈Úª È∂ Ò¬∂ È؇
‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ Í«‘Ò∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ ’ßÓ √ßÔπ’ ’Á≈ √∆, Ízß± ‘π‰ ¿πÈ∑ª ’ßÓª ˘ ¿πÁÔØ«◊’
√ß√Ê≈Úª È∂ ÒÀ «Ò¡≈ ˛Õ «√æ«÷¡≈, √’±Ò ¡Â∂ ’Ø«⁄ß◊ √À∫‡ «Úæ⁄ ‘ÈÕ Í«‘Òª √ßÔπ’ ͫÚ≈ ÂØ∫ ¡‘πÁ≈
«ÓÒÁ≈ √∆ Ízß± ¡æ‹ ’ßÓ ¡Â∂ ¡‘πÁ≈ ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ËÈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÓÒÁ≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈
«Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ¡Â∂ ÍzßÍ≈◊ ’ßÓª «Úæ⁄ ’Ó∆ Á∂ ’≈È «¬√ Á≈ Ó‘æÂÚ ÿæ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛Õ
I. «¬√Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ «Ú⁄ Í«ÚÂÈ-Í«‘Òª «¬√Â∆¡ª ¡Â Ï«⁄¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ √Ô’Â Í«Ú≈ «Ú⁄
∂
æ
π
æ
ß
æ
«¬È∆ ⁄◊∆ È‘∆∫ √∆, Í «√«÷¡≈ ¡Â ‘ ’≈Ȫ È≈Ò «¬√Â∆¡ª ˘ Ï≈ÏÂ≈ ¡Â «˜¡≈Á≈ √ÂÂÂ≈
ß
ß
±
z
æ
∂
∂
Ø
ß
ß
π
∂
«ÓÒ ◊¬∆ ˛Õ ¿‘ Í«Ú≈ Â∫ Ï≈‘ È’∆ ’È Ò◊∆¡ª ‘È ¡Â ¡‹ «ÈÙ«⁄ Í «Ú⁄ «¬√Â∆¡ª Á∆
æ
»
æ
æ
Ø
π
Ω
Ø
√«ÊÂ∆ «Ú⁄ √Ë≈ ‘«¬¡≈ ˛Õ
æ
π
√øÔπ’ ͫÚ≈ Á∆ ⁄È≈ ¡Â∂ ’øÓª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ
(Changes in the Structure and Functions of Joint Family)
¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ «Úæ⁄ √øÔπ’ ͫÚ≈ Á∆ ⁄È≈ ¡Â∂ ’øÓª «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È Í«ÚÂÈ ‘Ø ‘∂ ‘È, «‹√ Á∂ ¡Ë≈
”Â∂ ’πfi «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ª «¬æÊØ∫ Âæ’ ’«‘ «ÁæÂ≈ «’ √øÔπ’ ͫÚ≈ ÷ÂÓ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ Í«ÚÂÈ ˘ ‘∂· «Ò÷∂
„ø◊ È≈Ò √Ófi≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-
(¡) Í«Ú≈ Á∆ ⁄È≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ (Change in Structure of Family)
Í«Ú≈ Á∆ ⁄È≈ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ ÍÃÓπæ÷ Í«ÚÂÈ ‘∂· «Ò÷∂ ‘È-
A. Í«Ú≈ Á∂ ¡’≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- Ï≈¡Á Á∆ √æ«Ì¡Â≈, «‘‰-√«‘‰ Á∆ √æ«Ì¡Â≈, ‹È√ø«÷¡≈ «Úæ⁄
Ú≈Ë≈, ¡≈ÂÓ ’∂∫«Áz «Ú⁄≈Ë≈≈ ¡≈«Á ’πfi ¡«‹‘∂ ÍÃÓπæ÷ ’≈È ‘È, «‹√ È≈Ò Í«Ú≈ Á≈ ¡’≈
¤Ø‡≈ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ ¡’≈ ¤Ø‡≈ ‘؉ Á≈ Ì≈Ú ˛ ÓÀ∫Ïª Á∆ √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ ’Ó∆Õ ¡æ‹ Á∂ ¡≈Ëπ«È’ Í«Ú≈
«Úæ⁄ ÍÂ∆ ¡Â∂ ÍÂÈ∆ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡‰-«Ú¡≈‘πÂ≈ Ïæ⁄∂ ‘∆ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ
B. Í«Ú≈«’ √æÂ≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- ’Â≈ ’ØÒ √Ú¿πµ⁄ Ù’Â∆ √∆Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ¿π‘ ‹Ø Ú∆ ’Á≈ √∆,
¿π√ Á≈ Í≈Ò‰ ‘πøÁ≈ √∆, ÍÃø» ÚÂÓ≈È √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¿πÓ Á≈ Ó‘æÂÚ ÿæ‡ ‘Ø «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊Â
ÔØ◊Â≈ ˘ ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ «ÓÒ‰ Òæ◊≈ ˛Õ «¬√ √«ÊÂ∆ ’≈È ’Â≈ ‹ª «ÍÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ ¡Â∂ Ù’Â∆ «Úæ⁄
Í«ÚÂÈ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ ¡æ‹ Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ Ï≈Ï Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
C. √Ïø˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ «Ú⁄≈ ‹Ø ¡‰¿πÍ⁄≈«’ √ÏøË √È, ¿π‘ ‘π‰ ¿πÍ⁄≈«’
√Ïø˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ‘πøÁ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡æ‹ ‘∂’ ÓÀ∫Ï «Èæ‹∆ √Ú≈ʪ ÂØ∫ ◊ë‘√Ê ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆Ú≈Á
«ÈøÂ ÚËÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ ’≈È ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ ’ÂÚ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÷ÂÓ ‘πøÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ
D. «Ú¡≈‘ Á∂ »Í «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- ¡æ‹ «Ú¡≈‘ Á≈ Ë≈«Ó’ ¡Ë≈ ÷ÂÓ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ Á≈ Ë≈«Ó’
Íæ÷ ’≈Î∆ ’Ó˜Ø ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ ¡æ‹ Á∂ Ôπæ◊ «Úæ⁄ «’ÒøÏ «Ú¡≈‘, ÍÃ∂Ó «Ú¡≈‘, ◊À-‹≈Â∆ «Ú¡≈‘ ÚË∂∂
‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ È≈Ò «Ú¡≈‘ Á∆ Íë’Â∆ ‘∆ ÏÁÒÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ ‹∂’ «Ú¡≈‘ Á∆ Íë’Â∆ «Úæ⁄
Í«ÚÂÈ ‘πøÁ≈ ˛ ª ¿π√ È≈Ò Í«Ú≈ Á∆ ⁄È≈ Ú∆ ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ∆ ˛Õ
E. «¬√Â∆ Á∆ Ù’Â∆ ”⁄ Ú≈Ë≈- ¡æ‹ «¬√Â∆ ˘ ÍπÙª Á∂ Ï≈Ï √≈∂ ÷∂Âª «Úæ⁄ ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ‘ÈÕ
ÍÂÈ∆, ÍÂ∆ Á≈ Á≈√∆ È‘ƒ Í √«‘ÔØ◊∆ ¡Â∂ «ÓæÂ ˛Õ ¡≈«Ê’ ÷∂Â, «√æ«÷¡≈ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÷∂Â
«Úæ⁄ ÍπÙª Á∂ Ï≈Ï √ªfi∂Á≈∆ È≈Ò ¿πÈ∑ª Á∂ ¡‘πÁ∂ ¡Â∂ √ÈÓ≈È «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ÍπÙª Á∆
√æÂ≈ ÿæ‡ ‘ج∆Õ «¬√ Â∑ª Í«Ú≈ Á∂ ’øÓª Á∂ »Í «Úæ⁄ ¡øÂ ¡≈«¬¡≈ ˛Õ
÷. Í«Ú≈ Á∂ ’øÓª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ (Change in the Functions of Family)
Í«Ú≈ Á∂ ’øÓª «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ ÍÃÓπæ÷ Í«ÚÂÈ ‘∂· «Ò÷∂ ‘È-
A. √Ó≈«‹’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’ ’øÓª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- ¡æ‹ Á≈ Ôπæ◊ Í«ÚÂÈ Á≈ Ôπæ◊ ˛Õ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘
Í«‘¨ È≈Ò Í«ÚÂÈ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Â∂˜ Í«ÚÂȪ, ÈÚ∂∫ ÓπæÒª ¡Â∂ ¡≈ÁÙª ’≈È Í«Ú≈ Ú∆
ÍÃÌ≈«Ú ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ Í«Ú≈ Á∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’ ’øÓ ¡æ‹ Á»√∆¡ª √øÓÂ∆¡ª È∂ ÒÀ Ò¬∂ ‘ÈÕ
B. ¡≈«Ê’ ’øÓª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- Í«‘Òª Í«Ú≈ ¡≈«Ê’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ «¬’ «¬’≈¬∆ √∆ Í ‘π‰ È‘ƒ
˛Õ Í«‘Òª ÒØ’ Í«Ú≈ Á∂ ’≈ØÏ≈ (Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ÷∂Â∆) È≈Ò ¡≈͉≈ ‹∆ÚÈ ◊π˜≈Á∂ √ÈÕ ¿π‘∆ «ÚÚ√Ê≈
ÍÃøÍ≈◊ »Í «Úæ⁄ Í∆Û∑∆ Á Í∆Û∑∆ ⁄æÒÁ∆ ‘∆ √∆ Í ¡æ‹ «Ú¡’Â∆Ú≈Á ¡Â∂ «Èæ‹∆ √Ú≈Ê Á∆ Ì≈ÚÈ≈
È∂ «Ú¡’Â∆ ˘ √πÂøÂ »Í «Úæ⁄ ¡≈«Ê’ ÷∂Â ¸‰È Ò¬∆ Ó‹Ï» ’∆Â≈ ˛Õ «˜¡≈Á≈ ¡≈«Ê’ Ò≈Ì ¿π√

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 53