Page 10 - DPOL202_COMPARATIVE_POLITICS_AND_GOVERNMENT_PUNJABI

fJekJh^1L s[bBkswe okiBhsh dh gqfeqsh ns/ ftPk y/so
fJekJh^1L s[bBkswe okiBhsh dh gqfeqsh ns/ ftPk y/so
fJekJh^1L s[bBkswe okiBhsh dh gqfeqsh ns/ ftPk y/so
fJekJh^1L s[bBkswe okiBhsh dh gqfeqsh ns/ ftPk y/so
fJekJh^1L s[bBkswe okiBhsh dh gqfeqsh ns/ ftPk y/so
iK n;wkBsk d/ nkXko s/ e'Jh noEg{oD s[bBk ;zGt BjhA.nfijh s[bBk Bkb d'jK dh gqfeqsh ;wMD ft~u BØN
ukj/ e[M wdd fwb/ gqzs{ fJ; s[bBk Bkb ;oekoK d/ pko/ ft~u e'Jh nfij/ f;XKs BjhA pDkJ/ ik ;ed/, i'
jo d/P ns/ ;EkB dhnK nfijh ;oekoK d/ ;zpzXK ns/ ftfPPNsktK d/ ;gPNheoD ft~u ;jkfJe j'D.
(r) Pesh dh ;wkBsk^
(r) Pesh dh ;wkBsk^ jo soK dh ;oeko d/ ;zrmB Bz{ pDk e/ o~yD bJh e[M Bk e[M Pesh Io{oh
(r) Pesh dh ;wkBsk^
(r) Pesh dh ;wkBsk^
(r) Pesh dh ;wkBsk^
j[zdh j?.ns/ fJ; bJh jo ;oeko Pesh dk x~N iK nfXe wksok ft~u gqshe j[zdh j?. fJj Pesh okPNoh
iK ftneshrs iK nKfPe ;oekoK ft~u th ft~fdnkwkB j[zdh j?. gqzs{ fJ; dh s[bBk eod/ jK sK gsk ubdk
j? fe okPNoh ;oekoK dh Pesh ft~u ntghVB (coercion) dk s~s w[~y o{g ft~u gkfJnk iKdk j? BjhA sK
nfXe ;EkfJ~st ns/ fdqVsk:[es th j[zdh j?. fJj r~b ftneshrs ;oekoK d/ pko/ ft~u ;jh fdykJh BjhA
fdzdh.
T[go'es ftt/uB s'A, T[Zgoh ;wkBsktK d/ pkti{d okPNoh ns/ nKfPe ;oekoK d/ ;zpzX ft~u, n;wkBsktK
dk jh nfXe nkGk; j[zdk j?. fJ; bJh s[bBkswe okiBhsh ft~u fJ~e jh d/P dhnK ftfGzB ;soh ;oekoK
dk s[bBkswe ftPb/PD ;zGt fdykJh fdzd/ j'J/ th ;wkBheoD (generalization) dhnK ;zGtBktK BjhA
o~ydk. fJ; bJh Bshik gowkfDe (valid) BjhA j'Dr/. fJ~e' fijh ftPk^gfoXh d/ nGkt d/ ekoD fJ;
d/ Bshi/ gqwkfDe BjhA j'Dr/ ns/ fJ; Bkb i' f;XKs pDkJ/ ikDr/, UBK Bz{ th fe;/ tor (category) ft~u
o~y e/ UBK Bkb j'o d/PK dhnK ;oekoK Bz{ ;wMDk ;zGt BjhA j't/rk. Bkb jh fJ; gqeko dhnK ;oekoK
dh s[bBk e/Adoh ;z;EktK dh n"gukfoesk s~e ;hfws fdykJh fdzdh j?. okiBhfse fttjko dh tk;sftesktK
Bz{ ;wMD ft~u fJ; Bkb e'Jh wdd fwbdh gqshs BjhA j[zdh. fJ; bJh nzs ft~u fJjh Bshik fB~ebdk
j? fe s[bBkswe okiBhsh dh fJj XkoDk j[D wzBD:'r BjhA j? ns/ fJ;/ ekoD fJ; nkXko s/ s[bBkswe
okiBhsh dh gfoGkPk eoBk s[bBkswe okiBhsh dk ;jh fu~soD BjhA eodk.

s[bBkswe okiBhsh nzpoKfse s[bBk j?
s[bBkswe okiBhsh nzpoKfse s[bBk j?
s[bBkswe okiBhsh nzpoKfse s[bBk j?
s[bBkswe okiBhsh nzpoKfse s[bBk j? (Comparative Politics is horizontal
s[bBkswe okiBhsh nzpoKfse s[bBk j?
Comparative Study)
s[bBkswe okiBhsh dh gqfeqsh ;zpzXh d{ih XkoDk d/ nB[;ko fJj okPNoh ;oekoK dh nzpoKfse s[bBk
dk nfXn?B j?.nkX[fBe okiBhsh Pk;sohnK ft~u'A fInkdkso fJ; XkoDk Bkb ;fjws jB. feUAfe
s[bBkswe okiBhsh d/ T[d/PK dh g{osh fJ;/ gqeko dh s[bBk Bkb j[zdh j?. nfijh s[bBk dk wj~st th
ofjzdk j?. fJ; Bkb ;wkBheoD ;zGt j[zd/ jB, fi; Bkb jo ;kXkoD ns/ ft~fuso okiBhfse fttjko Bz{
;wfMnk ns/ ftPb/fPs ehsk ik ;edk j?. fJ; bJh s[bBkswe okiBhsh dh fJj XkoDk fJ; dh ;jh
gqfeqsh dk fu~soD eodh wzBh ik ;eh j?.

i/eo s[bBkswe okiBhsh okPNoh ;oekoK dh nzpoKfse s[bBk j?,sK fJ; ft~u d' ;zGktBktK Pkfwb
gfjbh
gfjbh sK fJj fe fJj s[bBk, fJ~e jh d/P dhnK ftfGzB ekbK ft~u ft~fdnwkB
gfjbh
fdykJh fdzdhnK jB. gfjbhgfjbh
okPNoh ;oekoK dh nkg; ft~u j' ;edh j?, ns/ d{ih, UBK okPNoh ;oekoK ft~u, i' n~i ;zg{oD ftPt
ft~u ft~fdnkwkB jB, j' ;edh j?. s[bBkswe okiBhsh dh fJ; XkoDk dh fJBK d'jK ;zGktBktK dk
ft;fsqs ftt/uB eo e/ fJ; dh gqfeqsh dk ;gPNheoD eoBk ;ob j't/rk. ;zy/g ft~u fJj fBwB gqeko
jB^
(e) fJ~e d/P dhnK okPNoh ;oekoK dh fJfsjkf;e s[bBk
(e) fJ~e d/P dhnK okPNoh ;oekoK dh fJfsjkf;e s[bBk
(e) fJ~e d/P dhnK okPNoh ;oekoK dh fJfsjkf;e s[bBk
(e) fJ~e d/P dhnK okPNoh ;oekoK dh fJfsjkf;e s[bBk
(e) fJ~e d/P dhnK okPNoh ;oekoK dh fJfsjkf;e s[bBk (Historical Comparison of
National Governments within a Cournty)^^ ^^ ^ fJ~e jh d/P ft~u ft~fdnkwkB okPNoh ;oekoK dh
fJfsjkf;e s[bBk, s[bBkswe okiBhsh ft~u j'Dh ukjhdh j?. fJ; gqeko dhnK s[bBktK Bkb s[bBkswe
okiBhsh dk ftuko^fyfsi ft;fsqs j[zdk j?. jo oki dh toswkB okiBhfse ftt;Ek dh bzph fJfsjkf;e
g[PmG{wh j[zdh j?. toswkB dhnK okiBhfse ;z;EktK, gqfeqnktK ns/ okiBhfse fttjkoK dk s[bBkswe
ftPb/PD nshs d/ ;zdoG ft~u jh ftt;fEs Yzr Bkb ehsk ik ;edk j?. fJ~e jh d/P ft~u i' ftfGzB
okPNoh ;oekoK j'JhnK jB, UBK dk s[bBkswe nfXn?B th Io{oh j?. fJ;/ nshs d/ frnkB d/ ;zdoG
ft~u toswkB okiBhfse fttjko dh gqfeqsh Bz{ ;wMDk ;zGt j?. fJ; ft~u i/eo fJfsjk; Bz{ fJ~e nzpoKfse
fBozso o/yk (horizontal continum) d/ o{g ft~u d/yhJ/, sK Gkos d/ ;zdoG ft~u fJj s[bBk gqkuhB Gkos
dh okPNoh ;oekoK, w~Xekbh Gkos, fpqfNP ekbhB Gkos dhnK okPNoh ;oekoK ns/ nkX[fBe ;[szso Gkos
dhnK okPNoh ;oekoK ft~u ehsh ik ;edh j?. fJ; Bz{ fu~so 1H1 ft~u ;gPN ehsk frnk j?.

5

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY