Page 144 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñF: Óø◊ ¡Â∂ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ Á∂ «√˪Â

1 È؇
∆ Q ∆ P ∆ Q (P + P)
1
E = () − ÷ = () − × 2
d 1 1 1 ∆ P
1
1
2 (Q + Q) 2 (P + P) 2 (Q + Q)
1
or
1
Q − Q 2 (P + P) Q − Q P + P
1
()
E = () − 1 × =− 1 × 1
d 1 (Q + Q) P − P Q + Q P − P
1
1
1
2 1
(«¬æÊ∂ Q = ¡ø«Ì’ Óø◊ : Q = ÈÚƒ Óø◊: P= ¡ø«Ì’ ’∆ÓÂ: P = ÈÚƒ ’∆ÓÂÕ)
1 1
⁄≈Í ÒØ⁄ «ÚË∆ Á∂ ¡Èπ√≈ ‹∂’ «¬’ Ú√» Á∆ ’∆Ó «Úæ⁄ Ï≈Ï ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‹ª ’Ó∆ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ÈÂ∆‹∂
Ú‹Ø∫ Ú√» Á∆ Óø◊ «Úæ⁄ Ú∆ ¿π√∂ ¡ÈπÍ≈ ”⁄ √ø’π⁄È ‹ª «Ú√Ê≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¿πÁØ∫ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ Ï≈Ï ‘∂◊∆ Í ‹ÁØ∫
ÍÃÂ∆Ù «ÚË∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿πÁØ∫ ¿πÍØ’Â √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ‘ØÚ∂◊∆Õ
3
Í«‘Ò∂ «Úæ⁄ «¬‘ «¬’≈¬∆ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ (F) ‹ª ÒØ⁄Á≈ ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂ Á»√∂ «Úæ⁄ «¬‘ «¬’≈¬∆ ÂØ∫ ÿæ‡ 4 ‹ª Ï∂ÒØ⁄Á≈
‘ØÚ∂◊∆Õ
¡Â∂ ⁄≈Í ÒØ⁄ «ÚË∆, ÍÃÂ∆Ù ÒØ⁄ «ÚË∆ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄, «˜¡≈Á≈ ¡√Ò∆ ¡Â∂ «ÈÌ «ÚË∆ ˛Õ
Óø◊ Á∆ ⁄≈Í ÒØ⁄ ¡Â∂ «ÏøÁ» ÒØ⁄ Á∂ «Ú⁄’≈ ¡øÂ Ú∆ ˛Õ ⁄≈Í ÒØ⁄, Óø◊ Ú¥ Á∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù Ì≈◊ ”Â∂ ÒØ⁄ Á≈ ¡Ω√Â
ÓπæÒ ˛, ‹ÁØ∫ «’ «ÏøÁ» ÒØ⁄, Óø◊ Ú¥ Á∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù «ÏøÁ» ”Â∂ ÒØ⁄ Á≈ ÓπæÒ ˛Õ Ï≈ÓØÒ Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““Óø◊ Á∆ ’∆ÓÂ
«ÏøÁ» ÒØ⁄ Óø◊ Ú¥ Á∂ ‘∂’ «ÏøÁ» È≈Ò √Ïø«Ë Ë≈È≈ ˛ Í ¡«‹‘∂ «’√∂ Ú∆ «ÏøÁ» ”Â∂ ’∆Ó (DP=0) «Úæ⁄ ¡Â∂ Ó≈Â≈
«Úæ⁄ ’ج∆ Í«ÚÂÈ È‘ƒÕ (DQ=0) ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡√ƒ «ÏøÁ» ÒØ⁄ ˘ ⁄≈Í Á∆ √∆Ó≈ ÓøÈ ÒÀ∫Á∂ ‘ª, «’™«’ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫
⁄≈Í ˘ ¤Ø‡∂ ÂØ∫ ¤Ø‡≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π‘ «ÏøÁ» ω ‹ªÁ≈ ˛Õ”” (Point elasticity of demand is the corresponding
concept, for each point on the demand curve. But at any such point there is no change in price
(DP=0) or in quantity (DQ=0). We, therefore, take point elasticity to be the limit of the arc elasticity
figure as the arc is made smaller and smaller. —Baumol
E. ¡≈ÓÁÈ «ÚË∆ (Revenue Method)

Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ ÍÂ≈ Ò◊≈¿π‰ Á∆ Í≥‹Úƒ «ÚË∆ ¡≈ÓÁÈ «ÚË∆ ˛Õ «¬’ ÎÓ ˘ ¿π√ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ «Ú’∆ ÂØ∫ ‹Ø
«Ú’∆ ÓπæÒ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛, ¿π√ ˘ ÎÓ Á∆ ¡≈ÓÁÈ (Revenue) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓøÈ Ò˙ A@ Ó∆‡ ’æÍÛ≈ Ú∂⁄
’∂ «¬’ ÎÓ ˘ E@ πͬ∂ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∂ ‘È, «¬È∑ª E@ π«Í¡ª ˘ ÎÓ Á∆ ’πæÒ ¡≈ÓÁÈ (Total Revenue) «’‘≈
‹≈Ú∂◊≈, ‹∂’ ’πæÒ ¡≈ÓÁÈ ˘ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆¡ª Ú∂⁄∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª Á∆ Ó≈Â≈ È≈Ò Ì≈◊ Á∂ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ ª Ì‹È
ÎÒ ‹≈Ú∂◊≈, ¿π√ ˘ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ (Average Revenue) ¡Â∂ ÍÃÂ∆ «¬’≈¬∆ ’∆Ó «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿πÍØ’Â ÎÓ
A
Á∆ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ πͬ∂ ÍÃÂ∆ Ó∆‡ ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ Â∂ ’∆Ó √Ó≈È¡Ê ÙÏÁ ‘ÈÕ «’√∂
A − M
Ú√» Á∆ «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆ Ú∂⁄‰ È≈Ò ’πæÒ ¡≈ÓÁÈ «Úæ⁄ ‹Ø ¡øÂ ¡≈™Á≈ ˛, ¿π√ ˘ √∆«Ó ¡≈ÓÁÈ (Marginal
Revenues) ’«‘øÁ∂ ‘È, ‹∂’ AA Ó∆‡ ’æÍÛ≈ Ú∂⁄ ’∂ ÎÓ ˘ ED πͬ∂ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∂ ‘È Âª «¬√ Á≈ ¡Ê ˛ «’
AAÚ∂∫ Ó∆‡ ’æÍÛ∂ Á∆ √∆«Ó ¡≈ÓÁÈ ED πͬ∂ - E@ πͬ∂ = D πͬ∂ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬’ ÎÓ Á∆ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ Ú¥
˘ Óø◊ Ú¥ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ √∆«Ó ¡≈ÓÁÈ Á∂ È≈Ò Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ ˘ ‘∂· «Ò÷∂ √»Â È≈Ò
A
È≈«Í¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛- («¬æÊ∂ E = Óø◊ Á∆ ’∆Ó ÒØ⁄, A= ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ, M= √∆«Ó ¡≈ÓÁÈ)
d A − M
Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ Á∂ «¬√ √»Â ˘ «⁄æÂ F.BA Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬√ «⁄æÂ «Úæ⁄ OY-
¡’Ù ”Â∂ ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ OX-¡’Ù ”Â∂ Ú√» Á∆ Ó≈Â≈ ÍÃ◊‡ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ AB ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ (AR) ‹ª Óø◊
Ú¥ ˛ ¡Â∂ AN √∆«Ó ¡≈ÓÁÈ Ú¥ (MR) ˛Õ Óø◊ Ú¥ (¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ) Á∂ ‘P’ «ÏøÁ» ”Â∂ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ ‘∂· «Ò÷∂
√»Â Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò ÍÂ≈ Ò◊≈¬∆ ‹≈ √’Á∆ ˛-

‘∂·Ò≈ «‘æ√≈ PB
E = =
d ¿πÍÒ≈ «‘æ√≈ PA

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 139