Page 147 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ ∆P
«’™«’ «¬’ √Ò Óø◊ Ú¥ Á≈ „Ò≈‰ Á∂ Ï≈Ï ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘ª «’ «¬’ √Ò Óø◊ Ú¥ Á≈ „Ò≈‰
∆Q 1
¿π√ Á∂ √≈∂ «ÏøÁ»¡ª ”Â∂ «¬’ Ï≈Ï «‘øÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ „Ò≈‰ Á≈ «ÚÒØÓ (Reciprocal)
P Óø ◊ Ú¥ Á≈ „Ò≈‰
Ú∆ «¬’ Ï≈Ï ‘∂◊≈Õ Óø◊ Ú¥ AB Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÏøÁ»¡ª Á∆ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ Á∆ ÂπÒÈ≈ Q Á∆ ÂπÒÈ≈ È≈Ò ’∆Â∆
‹≈ √’Á∆ ˛Õ
OP
(i) «ÏøÁ» A ”Â∂ «¬‘ ¡ÈπÍ≈ = = ∞ (¡ÈøÂ)Õ
Zero

Zero
(ii) «ÏøÁ» B ”Â∂ «¬‘ ¡ÈπÍ≈ = = ˜∆Ø (Zero)Õ
OB
P
(iii) «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ ¡√ƒ A «ÏøÁ» ÂØ∫ ‘∂·ª ÚæÒ B «ÏøÁ» Âæ’ ◊Â∆Ù∆Ò ‘πøÁ∂ ‘ªÕ √≈˘ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ Á≈
Q
¡ÈπÍ≈ ¡Èø (Infinity) ÂØ∫ ˜∆Ø (Zero) Âæ’ «‚æ◊Á≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «⁄æÂ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ‘πøÁ≈ ˛ «’ «ÏøÁ» R ”Â∂
OK OM OM
«¬‘ ¡ÈπÍ≈ Á∂ Ï≈Ï ˛ ¡Â∂ «ÏøÁ» S ”Â∂ «¬‘ ¡ÈπÍ≈ Á∂ Ï≈Ï ˛Õ Á∆ ÂπÒÈ≈
OT ON ON
OK  OK OM 
«Úæ⁄ Á≈ ÓπæÒ «ÈÙ«⁄ »Í «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈  >  ˛ ¡Â∂ «¬‘ «√æË ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ «’ «‹Ú∂∫-
OT  OT ON 
«‹Ú∂∫ ¡√ƒ «¬’ √Ò Óø◊ Ú¥ ”Â∂ ‘∂·ª ÚæÒ ◊Â∆Ù∆Ò ‘πøÁ∂ ‘ª, Ú√» Á∆ ’∆Ó ÿæ‡Á∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂
¿π√ ÂØ∫ √Ïø«Ë Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ Á≈ ÓπæÒ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

F.AE Óø◊ Á∆ ’∆Ó ÒØ⁄ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ ÂæÂ
(Factors Determining the Price Elasticity of Demand)

¡√Ò∆ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ¡√ƒ Á∂÷Á∂ ‘ª «’ ’πfi Ú√»¡ª Á∆ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ «¬’≈¬∆ ‘πøÁ∆ ˛, ’πfi Ú√»¡ª Á∆ Óø◊ Á∆
ÒØ⁄ «¬’≈¬∆ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ‹ª ÒØ⁄Á≈ (Elastic) ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ’πfi Ú√»¡ª Á∆ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ «¬’≈¬∆ ÂØ∫ ÿæ‡ ¡Â∂
Ï∂ÒØ⁄Á≈ (Inelastic) ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ Óø◊ Á∆ ÒØ⁄ ’¬∆ Âæª È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ∆ ˛Õ Óø◊ Á∆
ÒØ⁄ ˘ «ÈË≈« ’È Ú≈Ò∂ Óπæ÷ Âæ ‘∂· «Ò÷∂ ‘È-
A. Ú√» Á∆ Íë’Â∆ (Nature of the Commodity)- ¡Ê Ù≈√Â «Úæ⁄ Ú√»¡ª Á≈ Ú◊∆’‰ Óπæ÷
»Í «Úæ⁄ «ÂøÈ ÙÃ∂‰∆¡ª «Úæ⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π‘ ˛
(i) ˜»ª Á∆¡ª Ú√»¡ª (Necessaries), (ii) ¡≈≈ÓÁ≈«¬’ Ú√»¡ª (Comforts), ¡Â∂ (iii) «ÚÒ≈√Â≈
Á∆¡ª Ú√»¡ª (Luxuries) √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ ˜»∆ Ú√»¡ª «‹Ú∂∫ ÈÓ’, «Óæ‡∆
Á≈ Â∂Ò, Ó≈«⁄√ ¡≈«Á Á∆ Óø◊ «¬’≈¬∆ ÂØ∫ ÿæ‡ ‹ª Ï∂ÒØ⁄Á≈ (Inelastic) ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘
˛ «’ «¬’ ¿πÍÌØ◊Â≈ «¬È∑ª Ú√»¡ª Á∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ Ó≈Â≈ ÷∆ÁÁ≈ ˛, ⁄≈‘∂ «¬È∑ª Á∆ ’∆Ó «Úæ⁄
Ú≈Ë≈ ‘ØÚ∂ ‹ª ’Ó∆Õ «¬√ Ò¬∆ «¬È∑ª Á∆¡ª ’∆Óª «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ Í«ÚÂÈ Á≈ «¬È∑ª Á∆ Óß◊ ”Â∂ «ÚÙ∂Ù
ÍzÌ≈Ú È‘∆∫ ÍÀ∫Á≈Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ «ÚÒ≈√Â≈ Á∆¡ª Ú√±¡ª «‹Ú∂∫ ¬∂¡’ß‚∆ÙÈ ’∆ÓÂ∆ ÎÈ∆⁄ ¡≈«Á
Á∆ Óß◊ «¬’≈¬∆ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ‹ª ÒØ⁄Á≈ (Elastic) ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ «¬È∑ª Á∆ ’∆ÓÂ
«Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò≈ Í«ÚÂÈ «¬È∑ª Á∆ Óß◊ ˘ ’≈Î∆ ÍzÌ≈«Ú ’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈≈ÓÁ≈«¬’ Ú√±¡ª «‹Ú∂∫
‡zª«‹√‡, ’±Ò, Íæ÷≈ ¡≈«Á Á∆ ’∆Ó ÒØ⁄ «¬’≈¬∆ Á∂ Ï≈Ï ‹ª «¬’≈¬∆ Á∂ È∂Û∂ ‘πßÁ∆ ‘ÀÕ
B. √Ê≈È≈ÍøÈ Ú√±¡ª Á∆ ¿πÍÒæÏËÂ≈ (Availability of Substitutes)- «‹È∑ª Ú√±¡ª Á∂ «‹ßÈ∂ «˜¡≈Á≈
√Ê≈È≈ÍøÈ ¿πÍÒæÏË ‘؉◊∂, ¿πÈ∑ª Á∆ Óß◊ Á∆ ÒØ⁄ Ú∆ ¿π∫È∆ ‘∆ «˜¡≈Á≈ ‘ØÚ∂◊∆Õ «‹È∑ª Ú√±¡ª Á∂
√Ê≈È≈ÍøÈ «‹Ú∂∫ ⁄≈‘ Á≈ √Ê≈È≈ÍøÈ ’ΩÎ∆, ÍÀÈ Á≈ √Ê≈È≈ÍøÈ Ï≈Ò ÍÀÈ, «ÓÒ’Ù∂’ Á≈ √Ê≈È≈ÍøÈ Òæ√∆,
√À∫‚Òª Á≈ √Ê≈È≈ÍøÈ ⁄æÍÒ ¡≈«Á, «¬‘ ·∆’ ’∆Ó ”Â∂ ¿πÍÒæÏË ‘πßÁ∂ ‘È, «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∆ Óß◊
ÒØ⁄Á≈ ‘πßÁ∆ ‘ÀÕ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ‹∂’ «’√∂ Ú√± Á∆ ’∆Ó ¿π√ Á∂ √Ê≈È≈ÍøÈ Á∆ ÂπÒÈ≈

142 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY