Page 191 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ ‘æÁª (Limitations)
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ¡ø«Ì’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈ √«Ê √≈ËÈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∂
‹≈‰ Á∂ ’≈È √«Ê √≈ËÈ Á≈ Í»È «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ ‘πøÁ≈, «¬√ Ò¬∆ ‹ÁØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆ «˜¡≈Á≈ Ó≈Â≈
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∂ ‹≈‰ Á∂ ÎÒ√»Í √«Ê √≈ËÈ Á≈ Í»È «¬√Â∂Ó≈Ò ‘؉ Òæ◊Á≈ ˛ ª ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á≈ «ÈÔÓ
Ò≈◊» ‘πøÁ≈ ˛ Í «¬‘ √«ÊÂ∆ ¡«ÈÙ«⁄ ’≈Ò Âæ’ Ï‰∆ È‘ƒ «‘øÁ∆Õ ‹∂’ ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ ¡«ÈÙ«⁄ ’≈Ò Âæ’
«ÏȪ «’√∂ ‘æÁ Á∂ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∂ «‘øÁ∂ ‘È Âª «’⁄È ◊≈‚È ‹ª ÎπæÒª Á∂ ◊ÓÒ∂ Á∆ √«Ê Ì»Ó∆ ”Â∂ Í»ø‹∆ ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ
Á∆ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆¡ª Ò◊≈ ’∂ √≈∂ √ø√≈ Á≈ ÌØ‹È ÍÃ≈Í ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ (If increasing returns
were operative without limitations indefinitely, the world could be fed from a kitchen garden or a
flower pot simply by adding enough labour and capital to the fixed land.) «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í √ø√≈ Á∂
«’√∂ Ú∆ «‘æ√∂ «Úæ⁄ ’ج∆ ÷≈Á √Óæ«√¡≈ È‘ƒ ‘πøÁ∆ Í ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á≈ «ÈÔÓ «¬’ ‘æÁ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ
«¬’ √«ÊÂ∆ ¡«‹‘∆ ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛, «‹√ ÂØ∫ Ï≈¡Á √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ ˘ È‘ƒ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ
Á∆ ‘æÁ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «’√∂ «¬’ √≈ËÈ Á≈ √∆«Ó ‘؉≈ ˛Õ «¬’ √«ÊÂ∆ ¡«‹‘∆ ¡≈™Á∆ ˛, ‹ÁØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò
√≈ËÈ Á∆ ‘∂’ ‘Ø «¬’≈¬∆ ˘ √«Ê √≈ËÈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÿæ‡ «¬’≈¬∆¡ª Á∂ √ø‹Ø◊ È≈Ò ¿πÂÍ≈ÁÈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
«¬√ Á∂ ÎÒ√»Í Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ˛Õ

√«ÊÂ∆ (Situation) B: √≈Ë È Á∂ Ï≈Ï ÍÃÂ∆ÎÒ (Constant Returns to a Factor)
√≈ËÈ Á∂ Ï≈Ï ÍÃÂ∆ÎÒ ÂØ∫ Ì≈Ú ¿π√ √«ÊÂ∆ ÂØ∫ ˛, «‹√ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈
«¬√Â∂Ó≈Ò ’È È≈Ò ¿π√ Á∂ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ √«Ê
‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ï≈Ï Á È≈Ò Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
˛È√È Á∂ ¡Èπ√≈, ““√≈ËÈ Á∂ √∆«Ó ÍÃÂ∆ÎÒ ¿π√ √Ó∂∫ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∂ ‘È, ‹ÁØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆¡ª ‘Ø
«¬’≈¬∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È È≈Ò ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ï≈Ï Á È≈Ò Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ”” (Constant returns to a
factor occurs when additional application of the variable factor increases output only at a constant
rate. –Hansen)

¿πÁ≈‘‰ (Illustration): Â≈«Ò’≈ B ¡Â∂ «⁄æÂ H.B È≈Ò √≈ËÈ Á∂ Ï≈Ï ÍÃÂ∆ÎÒ Á∂ «ÈÔÓ
Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛-

Â≈«Ò’≈ B. √≈ËȪ Á∂ Ï≈Ï ÍÃÂ∆ÎÒ (Constant Returns to a Factor)

«Ó‘È «¬’≈¬∆¡ª Í»ø‹∆ «¬’≈¬∆¡ª ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ (Ó∆‡) √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ (Ó∆‡)
F A EB AB

G A FD AB
H A GF AB
I A HH AB

A@ A A@@ AB

Â≈«Ò’≈ B ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ Í»ø‹∆ Á∆ √«Ê «¬’≈¬∆ Á∂ È≈Ò «Ó‘È Á∆¡ª «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆¡ª
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ï≈Ï Á È≈Ò ÚæËÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈
√∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ √«Ê (Constant) «‘øÁ≈ ˛Õ

186 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY