Page 188 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: ¿πÂÍ≈ÁÈ ÎÒÈ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «ÈÔÓ

˜»∆ ˛Õ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ¡ø«Ì’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √«Ê √≈ËÈ «‹Ú∂∫ ÓÙ∆È Á≈ ÿæ‡ «¬√Â∂Ó≈Ò È؇
‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ Í»È «¬√Â∂Ó≈Ò Ò¬∆ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ, «‹Ú∂∫ «Ó‘È Á∆¡ª «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆¡ª
Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¡ø«Ì’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈
«¬√Â∂Ó≈Ò ’È Á∂ ÎÒ√»Í √«Ê √≈ËÈ Á≈ Í»È «¬√Â∂Ó≈Ò ‘؉ Òæ◊Á≈ ˛Õ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ
Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È È≈Ò Íë’«¡≈ ¡Ë≈« (Process Based) «Ó‘È Úø‚
√øÌÚ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ÈÂ∆‹≈ «¬‘ ‘πøÁ≈ ˛ «’ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆ ’≈‹’πÙÒÂ≈ ÚæË ‹ªÁ∆
˛Õ √«Ê ¡Â∂ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËȪ Á∂ √ÓÈÚÔ Á≈ ÍæË Ú∆ ÚæË ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í √∆«ÓÂ
¿πÂÍ≈ÁÈ ÚæËÁ≈ ˛ ¡Â∂ ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ú∆ ÚæËÁ∆ Á ”Â∂ ÚæËÁ≈ ˛Õ
B. √≈ËÈ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ (Change in Factor Ratio)- ÿ‡Á∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∆ √«ÊÂ∆ Á∂ Ò≈◊» ‘؉
Á≈ Óπæ÷ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ ’ج∆ «¬’ √≈ËÈ Í«ÚÂÈÙ∆Ò ˛ ¡Â∂ Ï≈’∆ √≈ËÈ √«Ê ‘È,
‹ÁØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈ √«Ê √≈ËȪ Á∂ È≈Ò «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ
Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á≈ ¡ÈπÍ≈ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «’√∂ Ú√» Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ √≈∂ √≈ËȪ Á∂ √«‘ÔØ◊
Á≈ ÎÒ ˛, ‹ÁØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Ú∆ «¬’ ‘Ø «¬’≈¬∆ ˘ √«Ê √≈ËÈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÿæ‡ «¬’≈¬∆¡ª
Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ¿πÂÍ≈ÁÈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ª Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈ √∆«Ó ÍÃÂ∆ÎÒ ÿ‡‰≈ Ùπ» ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ A@ ˛’‡∂¡ Á∂ «¬’ ÷∂ ”Â∂ E Ó˜Á» ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª E Ó˜Á»ª Á∆ «Ó‘ÈÂ
’≈È Ì»Ó∆ Á≈ Í»È «¬√Â∂Ó≈Ò ‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ˛Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ì»Ó∆-«Ó‘È ¡ÈπÍ≈ B : A ˛Õ «¬√
Á∂ ¿πÒ‡ ‹∂’ Ó˜Á»ª Á∆ √ø«÷¡≈ ˘ ÚË≈ ’∂ A@ ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ ª Ì»Ó∆-«Ó‘È ¡ÈπÍ≈ A : A ‘Ø
‹≈Ú∂◊≈Õ «¬‘ √ÍæÙ‡ ˛ «’ A Ó˜Á» A ˛’‡∂¡ Ì»Ó∆ ÂØ∫ B ˛’‡∂¡ Ì»Ó∆ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ ¿πÂÍ≈ÁÈ
’∂◊≈Õ «¬√ Ò¬∆ ‹ÁØ∫ Ì»Ó∆ (√«Ê √≈ËÈ) Á≈ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ (Ó˜Á») Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ¡ÈπÍ≈Â
ÿæ‡ ‘ØÚ∂◊≈ ª Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ ¡Â∂ Ó˜Á» Á≈ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ ÿæ‡ ‘ØÚ∂◊≈Õ
C. ¡Í»È √Ê≈È≈Í≥È (Imperfect Substitutes)-ÙÃ∆ÓÂ∆ ‹ØÈ Ø«ÏøÈ√È Á∂ ¡Èπ√≈ ÿ‡Á∆ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∆
√«ÊÂ∆ Á∂ Ò≈◊» ‘؉ Á≈ Óπæ÷ ’≈È ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ Í≈¬∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ¡Í»È √Ê≈È≈Í≥ÈÂ≈ ˛Õ
«¬√ √≈ËÈ Á∆ ‹◊∑≈ ”Â∂ Á»√∂ √≈ËÈ Á≈ Í»∆ Â∑ª «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ ‹∂’ √«Ê √≈ËÈ
Á≈ Í»È √Ê≈È≈Í≥È √øÌÚ ‘πøÁ≈ ˛ ª √«Ê √≈ËȪ Á∂ «¬Ù‡ÂÓ ÍÃÔØ◊ (Optimum Use) ÂØ∫ Ï≈¡Á
‹ÁØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËȪ Á∆¡ª «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ª √«Ê √≈ËÈ
Á∂ √Ê≈È≈Í≥È Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ ¿π√ Á∆ Ó≈Â≈ ˘ Ú∆ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ √∆Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄
¿πÂÍ≈ÁÈ ”⁄ Í«‘Ò∂ ¡ÈπÍ≈ ”⁄ ‘∆ Ú≈Ë≈ ’È≈ √øÌÚ ‘πøÁ≈ Í ¡√Ò∆ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËÈ
¡Í»È √Ê≈È≈Í≥È ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «¬’ √≈ËÈ Á∆ ‹◊∑≈ ”Â∂ Á»√∂ √≈ËÈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ «¬√ Ò¬∆ ‹ÁØ∫ √«Ê ¡Â∂ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËȪ Á≈ ¿πÍÔπ’ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄
«¬√Â∂Ó≈Ò ’È≈ √øÌÚ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ª Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ ÿ‡‰ Òæ◊Á≈ ˛Õ

H.H «ÈÔÓ Á≈ √æÊ◊È (Postponement of the Law)

ÿ‡Á∂-ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∂ «ÈÔÓ Á≈ ‘∂· «Ò÷∆¡ª «ÁÙ≈Úª «Úæ⁄ æÁ ‘؉≈ √øÌÚ ˛-
(i) ¿πÂÍ≈Á Â’È∆’ «Úæ⁄ √πË≈ (Improvement in the Technique of Production)-¿πÂÍ≈ÁÈ Â’È∆’
«Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ √πË≈ª Á∂ ÎÒ√»Í «¬√ «ÈÔÓ ˘ æÁ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ √πË∆ ‘ج∆
Â’È∆’ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Á∂ ÎÒ√»Í ¿πÂÍ≈Á’Â≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò≈◊ ÿæ‡ ‘Ø
‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í ÿ‡Á∂-ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∂ «ÈÔÓ ˘ Ò≈◊» ‘؉ ÂØ∫ Ø«’¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

ÿ‡Á∂-ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∂ «ÈÔÓ ˘ ‘Ó∂Ù≈ Ò¬∆ æÁ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ «¬√ «ÈÔÓ ˘ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
ÊØÛ∑∂ «‹‘∂ √Ó∂∫ Ò¬∆ ¿π√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ æÁ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, ‹ÁØ∫ «’√∂ ÈÚƒ Â’È∆’ Á∆ ÷Ø‹ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
(ii) ‹∂’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËÈ Í»È ÂΩ ”Â∂ √Ê≈È≈Í≥È (Perfect Substitutes) ‘؉ ¡Â∂ «¬’ √≈ËÈ Á≈
Á»√∂ √≈ËÈ Á∂ Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’∂ ª «¬√ «ÈÔÓ ˘ æÁ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬√ √«ÊÂ∆
«Úæ⁄ √≈ËÈ Á∂ √«Ê ‘؉ Á∆ Í≈ÏøÁ∆ Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 183