Page 190 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: ¿πÂÍ≈ÁÈ ÎÒÈ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «ÈÔÓ

È؇

«⁄æÂ H.A

«⁄æÂ H.A (A) ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÚæËÁ∆ Á ”Â∂ ÚæË «‘≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ «⁄æÂ H.A (B) ÂØ∫ ÍÂ≈
Òæ◊Á≈ ˛ «’ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ ÚæËÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ

√≈ËÈ Á∂ ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∂ ’≈È (Causes of Increasing Returns to a Factor)
√≈ËÈ Á∂ ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á∂ Óπæ÷ ’≈È ‘∂· «Ò÷∂ ‘È-
(i) √«Ê √≈ËÈ Á≈ ÿæ‡ «¬√Â∂Ó≈Ò (Under-utilisation of Fixed Factor)-¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ¡ø«Ì’ √«ÊÂ∆
«Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √«Ê √≈ËÈ «‹Ú∂∫ ÓÙ∆È Á≈ ÿæ‡ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ Í»È «¬√Â∂Ó≈Ò Ò¬∆
Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ «‹Ú∂∫ «Ó‘È Á∆¡ª «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆¡ª Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¡ø«Ì’
√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Á∂ ÎÒ√»Í ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ
«Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á≈ √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ Úˉ Òæ◊Á≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’æÍÛ∂ ω≈¿π‰ Á∂ «¬’ ‡πæ’Û∂ ÍÒª‡ ÂØ∫ ’æÍÛ∂ Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ÿæ‡
√Ó∂∫ «Úæ⁄ ÍÒª‡ Á≈ ¡’≈ √«Ê ‘∂◊≈Õ «¬√ ÍÒª‡ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’È Ò¬∆ E Ó˜Á»ª Á∆
˜» ‘ØÚ∂◊∆Õ ‹∂’ «¬√ ÎÀ’‡∆ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ A ‹ª B Ó˜Á»ª ˘ ‘∆ ’øÓ ”Â∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª
ÍÒª‡ Á≈ Í»È ’πÙÒÂ≈Í»Ú’ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ ‘Ø √’∂◊≈ Í «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ Ó˜Á»ª Á∆ √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ E Âæ’
Ú≈Ë≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈, ÍÒª‡ Á≈ «˜¡≈Á≈ ’πÙÒÂ≈Í»Ú’ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’∂◊≈Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í
‘∂’ ‘Ø Ó˜Á» ‹ª √∆«Ó ¿πÂÍ≈ÁÈ ÚæËÁ≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ’πæÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú∆ Ú≈Ë≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
(ii) ’πÙÒÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ (Increase in Efficiency)-¡À‚Ó √«ÓæÊ, Ó≈ÙÒ ¡Â∂ ≈«ÏÈ√È Á≈ «¬‘ «Ú⁄≈ √∆
«’ ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª ¿πÂÍ≈ÁÈ «’«¡≈Úª «Úæ⁄ ÿ‡Á∂-ÚæËÁ∂ √≈ËÈ Á≈ «˜¡≈Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È È≈Ò
¿π√ √≈ËÈ Á∆ ’≈‹’πÙÒÂ≈ ÚæË ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ÿ‡Á∂-ÚæËÁ∂ √≈ËÈ Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª
«Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉ Á∂ ÎÒ√»Í «ÚÙ∂Ù∆’‰ ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ-Úø‚ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈ ÚæËÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «Ó‘ÈÂ-Úø‚ Á∂
ÎÒ√»Í ’≈‹’πÙÒÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ’≈‹’πÙÒÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉ Á∂ ÎÒ√»Í ¿πÂÍ≈ÁÈ
«Úæ⁄ ¡ÈπÍ≈«Â’ Ú≈Ë≈ «˜¡≈Á≈ ‘؉ Òæ◊Á≈ ˛Õ ≈«ÏÈ√È Á∂ ¡Èπ√≈ ‹∂’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á≈
Í»È »Í «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù∆’‰ ‘Ø ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «¬’ √≈ËÈ ’∂ÚÒ «¬’ ‘∆ ’øÓ ’∂ ª ‡∂«Èø◊, ¡Ω˜≈, √Ó∂∫
¡≈«Á Á∆ ’≈Î∆ Ïæ⁄ √øÌÚ ‘Ø √’∂◊∆Õ «¬√ Ïæ⁄ Á∂ ÎÒ√»Í ÚæËÁ∂ ÍÃÂ∆ÎÒ Á≈ «ÈÔÓ Ò≈◊» ‘ØÚ∂◊≈Õ
(iii) √≈ËȪ «Úæ⁄ ·∆’ √ÓÈÚÔ (Better Co-ordination between the Factors)-‹ÁØ∫ Âæ’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂
√«Ê √≈ËÈ Á≈ ÿæ‡ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘πøÁ≈ ˛, Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
’È È≈Ò √«Ê ¡Â∂ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ Á∆ √ÓÈÚÔÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í ’πæÒ
¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ Á È≈Ò Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 185