Page 14 - DEDU402_DEVELOPMENT_OF_LEARNER_AND_TEACHING_LEARNING_PROCESS_PUNJABI

fJekJh^1L wB'ftfrnkB d/ ;o{g, PkyktK ns/ ;zgodk

Titchener) jB. fJBQK B/ 1879 fJL ftZu iowBh ftZu fbgfir (Leipzig) Bro ftZu ;G s'A B'N
gfjbh wB'ftfrnkBe gq:'rPkbk dh ;EkgBk ehsh. fJ; gq:'rPkbk ftZu wkBf;e ;zouBk ns/
feqnktK d/ gq:'rkswe nfXnb dk nkozG j'fJnk. ;zouBktkdhnK d/ nB[;ko wB[Zy dh u/sBk
ftfGzB wkBf;e ;woEktK ns/ feqnktK dk :'r j?. fJ; ftukoXkok ftZu wB, u/sbkl nB[Gt
nkfd dh ;zouBk eh ns/ fe; gqeko j?, fJj pDkT[D dk :sB ehsk iKdk j?. ;zouBktkdh
;zgodkJ/ fJZe nfijh wB'ftfrnkBe fuzsB gqDkbh j? fi;dk nfXnB y/so ns/ ftPk gqkDh d/
u/sB nB[Gt dk ;o{g j[zdk j?. fJ; dk gqw[Zy fNZuk ftfrnkBe ftXh Bkb u/sB nB[GtK dk
nfXnB eoBk j?. wB'ftfrnkB nzdo{Bh nB[GtK dk gq/yD eodk j?. fJ; ftuko s'A
e[ZM wB'ftfrnkBeK B/ fJ; ;zgodkJ/ B{z „nzsodoPBtkd‟ th fejk j?. fJj nzsodoPB ftXh s/
nkXkfos j?. fJ; ftXh d[nkok u/sBk d/ ftfGzB YzrK ns/ nB[GtK dk nfXnB GbhGKs ehsk ik
;edk j?.

;zouBktkdh ;zgodkJ/ dh ftP/PsktK
1H fJj nB[Gt dk nkXko sKsfoe szso (Nervous System) B{z wzBd/ jB i' nB[Gt
gqkgs eoB ftZu ;jkfJsk eodk j?. fNuBo d/ nB[;ko ftnesh d/ nB[GtK dh fJekJh
wkBf;e sZs j?. nB[Gt ftnesh dh u/sB nzdo{Bh ;zouBk j?. u/sBk fe;h fBPfus
;w/A ftZu xND tkbhnK wkBf;e feqnktK dh :'r j?.

2H fJ; ftZu wB ns/ u/sBk d/ ;o{g dh ikDekoh ftPb/PD d[nkok ehsh iKdh j?. u/sBk d/
fszB sZs jB^ ;zt/dBk, gqfsGk ns/ Gkt. ;zt/dBk dk ;zpzX gqsZyheoD s'A, gqfsGk dk
;zpzX ftukoK s'A ns/ Gkt dk ;zpzX ;zt/rK s'A j[zdk j?.

3H wB ns/ Poho d'BK dk ;[szso n;fsst j? ns/ d'B' fwbe/ wkBf;e gqfeqnktK d/ xND dh
ftt;Ek eod/ jB.
;zouBktkd dk f;Zfynk ftZu :'rdkB^fJ; ftukoXkok dk gqGkt wB'ftfrnkB T[Zs/ jh BjhA
f;Zfynk T[Zs/ th fgnkL^

1H fJ; ftukoXkok B/ f;Zfynk B{z wkBf;e fefonk ns/ f;Zfynk dk T[d/P nB[GtK dh fdqPNh
wzfBnk j?.

2H f;Zfynk^wB'ftfrnkB ns/ f;Zfynk d/ y/so ftZu ftfrnkBe nfXnB s/ pb fdZsk.

3H wkBf;e fefonktK d/ ;o{g ns/ ouBk d/ bVhtko BfoyD s/ pb fdZsk.

4H fJ; ftukoXkok dk wB'ftfrnkB d/ ftfrnkBe Yzr Bkb ftef;s j'D ftZu fJfsjkf;e
wjZst j?.

;zouBktkd dhnK ;wZf;nktKL^
(1) fJ; ;zgodkJ/ B/ nzsodoPB ftXh ngBkT[D d/ ekoB wB'ftfrnkB d/ fJZe ;hfws
y/so ftZu jh ekoi ehsk.

(2) fJjBK B/ wB dh ;wrosk dh fdPk ftZu e'Jh ekoi BjhA ehsk.

(3) gq/oDk ns/ ftneshst fij/ ftfPnK Bkb ;zpzXs ;wZf;nktK tZb fXnkB BjhA
fdZsk.

20thA ;dh d/ nkozG ftZu fJ;dh nkb'uBk j'Jh, fi; ftZu gqw[Zy nkb'ue ftfb:w i/w; ;B.
T[jBK dk ftuko ;h fe u/sBk d/ sZsK dk nfXnB ns/ ftPb/PD eoBk ftnoE j?. fJ; d/ pdb/
;kB{z fJj d/yDk ukjhdk j? fe u/sBk dk ;kv/ Poho d/ ftfGzB nzrK s/ eh gqGkt g?Adk j?.
Bshi/ti'A fJZe BthB ftukoXkok dk iBw j'fJnk fi; B{z „gqekotkd‟ iK „u/sBk ekoitkd‟ fejk
frnk.

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 7