Page 133 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ H. Ò∂÷≈ Ú؇ (Vote on Account) : √≈‚∂ Á∂Ù «Úæ⁄ «ÚæÂ∆ √≈Ò CA Ó≈⁄ ˘ ÷ÂÓ ‘πøÁ≈ ˛ Í ‹∂’ Í«‘Ò∆ ¡ÍÃÀÒ
Âæ’ Ï‹‡ Í≈√ ’Ú≈¿π‰≈ ¡Ω÷≈ ‘ØÚ∂ ª √’≈ Ï‹‡ Á∂ Í≈√ ‘؉ Âæ’ ¡≈÷∆ Â≈∆÷ ”Â∂ ˜»∆ ÷⁄ ’È Ò¬∆
¡≈«◊¡≈ ÒÀ √’Á∆ ˛Õ «¬√ ’≈Ú≈¬∆ ˘ √’≈ ÚæÒØ∫ √ø√Á «Úæ⁄ Ò∂÷≈ Ú؇ (Vote on Account) ÒÀ‰≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈
˛Õ √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄ √’≈ Á∆ ¡«‹‘∆ ÍÃ≈ÊÈ≈ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ √ø√Á ÚæÒØ∫ √Ú∆’≈ ’ Ò¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
I. Í»’ Ï‹‡ (Supplementary Budget) : √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄ «ÚæÂ∆ √≈Ò Á∂ ¡≈øÌ «Úæ⁄ √’≈ ¡øÁ≈«˜¡ª ”Â∂
¡Ë≈« √≈≈ Ï‹‡ «Â¡≈ ’ ÒÀ∫Á∆ ˛ Í ’πfi Ó‘∆È∂ Ï∆‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹∂’ «Úæ ÓøÂ∆ Ó«‘√»√ ’∂ «’ ÷⁄
ÓȘ» ’∆Â∂ ÷⁄ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ˛ ‹ª √≈ËȪ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ «ÈË≈« ÂØ∫ ÿæ‡ ‘Ø ‘∆ ˛ ª ¿π‘ √ÂøÏ, ¡’»Ï ‹ª
‹ÈÚ∆ «Úæ⁄ √ø√Á Á∆ ÓȘ»∆ Ò¬∆ Í»’ Ï‹‡ Í∂Ù ’ √’Á≈ ˛Õ «¬√ ˘ Í»’ Ï‹‡ ‹ª √’≈ ÚæÒØ∫ Óø◊∂ ◊¬∂
Í»’ ¡ÈπÁ≈È «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
A@. ¡≈’√«Ó’ (Áπÿ‡È≈) «ÈË∆ (The Contingency Fund of India) : Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á BFG (A)
Á∂ ¡Èπ√≈ √ø√Á «¬’ ’≈˘È Í≈√ ’’∂ ¡≈’√«Ó’ «ÈË∆ √Ê≈«Í ’ √’Á∆ ˛, «‹√ È≈Ò ˜» ÍÀ‰ ”Â∂ ÷⁄
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬‘ «ÈË∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ’ø‡ØÒ ¡Ë∆È ‘πøÁ∆ ˛Õ ‹Ø ≈Ù∆ «¬√ «ÈË∆ «Úæ⁄Ø∫ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∆
‹ªÁ∆ ˛, ¿π√ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Ï≈¡Á ”⁄ √ø√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ ’ØÒØ∫ ÓȘ»∆ ÒÀ‰∆ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Í∂Ù ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ï‹‡ GE «ÁȪ Á∂ ¡øÁ-¡øÁ Í≈√ ’È≈
‘πøÁ≈ ˛Õ

«¬√ Â∑ª Ï‹‡ Í≈√ ’È≈ «¬’ √ø◊«·Â ¡Â∂ ◊πøfiÒÁ≈ ’≈Ú≈¬∆ ˛Õ «¬‘ «¬’ √ÓªÏæË ’≈Ú≈¬∆ ˛Õ «¬√ Á∂ È∂Û∂
‘؉ È≈Ò ’«·È≈¬∆¡ª ”Â∂ ’ø‡ØÒ Í≈¿π‰ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛ ‹Ø ’«·È≈¬∆¡ª Í≈√ ’∆Â∂ ‹≈‰ «Úæ⁄ Á∂∆ ’’∂ ÷Û∑∆¡ª
’∆Â∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ Ï‹‡ Á∆ Íë’«¡≈ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «¬√ ÷∂Â «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ Á∆ ≈‹ √Ì≈ Á∆
ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ¿πµ⁄ Ì»«Ó’≈ ¡Â∂ √«ÊÂ∆ ˛Õ «ÚæÂ∆ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «¬‘ ÒØ’ √Ì≈ ‘∆ ˛ ‹Ø ÍÃÓπæ÷ Ì»«Ó’≈
«ÈÌ≈™Á∂ ‘È, ‹Á «’ ≈‹ √Ì≈ Á∆ ’∂ÚÒ Á∂ ’È Á∆ Ì»«Ó’≈ ‘∆ «‘øÁ∆ ˛Õ «Î Ú∆ ‹Á ÒØ’ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹
√Ì≈ «Úæ⁄ ÁÒ∆Ò √«ÊÂ∆ ¡Òæ◊ ‘ØÚ∂ (‹Á «¬È∑ª ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄ ÁØ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÁÒª ‹ª √Ó»‘ª Á≈ Ï‘πÓÂ
‘ØÚ∂) ª ≈‹ √Ì≈ Ú∆ «¬√ ÷∂Â «Úæ⁄ ’πfi √◊Ó Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈ √’Á∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ AIGG-GI ¡Â∂ AIHI-IE
ÁΩ≈È ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ‹∂’ ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ≈ ‹ª «’√∂ ‘Ø √ø’‡ ’≈È Ï‹‡ √ø√Á ÚæÒØ∫ Í∂Ù ’È Á∂ √Â∂ «Úæ⁄
’ج∆ √Óæ«√¡≈ ¡≈ ‘∆ ‘ØÚ∂ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡≈Á∂Ù ‹≈∆ ’’∂ √ø√Á ˘ Ï‹‡ Í≈√ ’È Ò¬∆ ’«‘ √’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘≈
Ó≈⁄ AIIH «Úæ⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ
√’≈ ÚæÒØ∫ Ï‹‡ «Â¡≈ ’È≈ ¡Â∂ √ø√Á ’ØÒØ∫ Í≈√ ’Ú≈¿π‰≈ «¬’ √⁄Óπæ⁄ ‘∆ Ï‘π ◊πøfiÒÁ≈ ¡Â∂ ÒøÓ∆
’≈Ú≈¬∆ ˛ ‹Ø ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ˘ Ó‹Ï» ’Á∆ ˛ «’ ¿π‘ «¬√ ’≈Ú≈¬∆ ˘ ⁄Ò≈¿π‰ È≈Ò √Ïø«Ë ϑπ ÚË∂∂ ‘æÒ
¡Â∂ ’πÙÒ «‘≈Õ √ø√Á Á≈ Ï‹‡ ¡«ËÚ∂ÙÈ √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄ √’≈ Ò¬∆ Ï‘π ÁÏ≈¡ Ú≈Ò≈ √Óª ‘πøÁ≈ ˛Õ ’ج∆
Ú∆ Âπ‡∆ ‹ª Óπ’≈ÏÒ≈ √’≈ Á∂ «‚æ◊‰ Á≈ ’≈È Ï‰ √’Á∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ È≈Ò ≈Ù‡∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ˘ Úæ‚∆
·∂√ Òæ◊ √’Á∆ ˛Õ Ì≈ «Úæ⁄ √ªfi∆¡ª √’≈ª Á∂ Ôπæ◊ Á∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ‘؉ È≈Ò Ï‹‡ Í≈√ ’È Á∆ Íë’«¡≈
‘Ø Ú∆ ◊πøfiÒÁ≈ ‘Ø ◊¬∆ ˛ Í Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ ¡Â∂ Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Ï‹‡ Í≈√ ’È Á∂
√ÏøË «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆¡ª √øÌ≈«Ú ’«·È≈¬∆¡ª ”Â∂ ’ø‡ØÒ Í≈¿π‰ Á∆ ÔØ◊Â≈ ˛Õ ¡ÍÃÀÒ AIII «Úæ⁄ Ï∆. ‹∂.
Í∆. ◊·ÏøËÈ √’≈ Á∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ‘≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ √ø√Á ÂØ∫ Ï‹‡ Í≈√ ’Ú≈¿π‰ Ò¬∆ «¬’
«ÚÙ∂Ù ÔÂÈ ’∆Â≈, «‹√ Á∂ ÎÒ√»Í AIII-B@@@ Á≈ Ï‹‡ ‹Ø «’ Ï∆. ‹∂. Í∆. ◊·ÏøËÈ √’≈ È∂ «Â¡≈ ’∆Â≈
√∆, ’πfi ÿø«‡¡ª «Úæ⁄ ‘∆ √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ ¡√Ò «Úæ⁄ Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È ¡Ë∆È «ÈË≈« ’≈˘È
«ÈÓ≈‰ ¡Â∂ Ï‹‡ Í≈√ ’È Á∆ Íë’«¡≈ ⁄ø◊∆ Â∑ª È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ¡Â∂ √ø◊«·Â Íë’«¡≈Úª ‘ÈÕ
√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
AB. ................... Á∂ «’√∂ ÓÀ∫Ï ÚæÒØ∫ Í∂Ù ’∆Â∂ ◊¬∂ «ÏæÒ ˘ √’≈∆ «ÏæÒ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ

126 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY