Page 131 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (iv) «ÚËÓ≈È ’ ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂȪ È≈Ò √Ïø«Ë ÍÃ√Â≈Ú ¡Â∂ ÈÚ∂∫ ’ª È≈Ò √Ïø«Ë ÍÃ√Â≈ÚÕ
(v) ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ «ÚæÂ∆ √≈Ò «Úæ⁄ ’∂∫Á √’≈ Á∆¡ª «ÚæÂ∆ È∆Â∆¡ª √ÏøË∆ √‡∂‡ÓÀ∫‡Õ
√’≈ Á∂ ’πæÒ ÷⁄ ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ ‹ªÁ≈ ˛-

(¡) Ì≈ Á∆ √ø«⁄«ÈË∆ (Consolidated Fund) ”Â∂ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ÷⁄ (Charged Expenditure)Õ
(Ï) √Ë≈‰ ‹ª ◊À-Ú√»Ò∆ ÷⁄ (Non-charged Expenditure)
(¡) Ì≈ Á∆ √ø«⁄«ÈË∆ ÂØ∫ «Ò¡≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ ÷⁄ (Expenditure charged on the Consolidated Fund
of India) : √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á AAC Á∂ ¡Èπ√≈ √ø√Á Á∂ ÓÀ∫Ï Ì≈ Á∆ √ø«⁄ «ÈË∆ (Consolidated Fund)
”Â∂ Ú√»Ò ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÷⁄ª ”Â∂ Ï«‘√ ’ √’Á∂ ‘È Í ¿π‘ «¬È∑ª ”Â∂ Ú؇ Á≈ ¡«Ë’≈ È‘ƒ
«¬√Â∂Ó≈Ò ’ √’Á∂Õ Ú√»Ò∂ ÷⁄ª ˘ √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ ˘ ‘∂’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √’≈ È∂ ÷⁄
’È≈ ‘∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ ‘∂· «Ò÷∂ ÷⁄ «¬√ ÙÃ∂‰∆ «Úæ⁄ ¡≈™Á∂ ‘È-
A. ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ‘Ø Ìæ«Â¡ª È≈Ò √Ïø«Ë ÷⁄Õ
B. √ø√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ Á∂ ÍÃË≈Ȫ Á≈ ÷⁄Õ
C. √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ¡Â∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ª Á∂ ‘Ø Ìæ«Â¡ª È≈Ò √Ïø«Ë ÷⁄Õ

D. ’øÍÀ‡zØÒ ¡Â∂ ¡≈‚∆‡ ‹ÈÒ Á∂ ‘Ø Ìæ«Â¡ª √ÏøË∆ ÷⁄Õ
E. √øÿ∆ ¡Á≈Òª Á∂ ‹æ‹ª Á∆ ÍÀÈÙÈ È≈Ò √Ïø«Ë ÷⁄Õ
F. ¿πµÍ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ‘Ø Ìæ«Â¡ª È≈Ò √Ïø«Ë ÷⁄Õ
(Ï) ◊À Ú√»Ò∆ ÷⁄ (Non-Charged Expenditure) : ¿πµÍ Á√≈¬∂ ÷«⁄¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ï≈’∆ √≈∂ ÷«⁄¡ª
˘ ◊À Ú√»Ò∆ ÷⁄ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¡ÈπÁ≈Ȫ Á∂ Ì≈◊ª Á∂ √Ú»Í «Úæ⁄ √ø√Á Á∂ √≈‘Ó‰∂ Í∂Ù ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘∂ ÷⁄ √ø√Á ÚæÒØ∫ √Ú∆’≈ ‹ª È≈ÓȘ» ‹ª ÿ‡≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ √ø√Á ¡≈͉∂ »Í «Úæ⁄ ÷⁄
˘ ÚË≈ È‘ƒ √’Á∆Õ

A. Ï‹‡ Í∂Ù ’È≈ ¡Â∂ Ï‹‡ ”Â∂ Ì≈Ù‰ (Introduction of the Budget Speech) : √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á AAB Á∂
¡Èπ√≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ «Úæ ÓøÂ∆ ÚæÒØ∫ «Â¡≈ ’∆Â∂ ◊¬∂ Ï‹‡ ˘ √ø√Á «Úæ⁄ Í∂Ù ’Ú≈™Á≈ ˛Õ √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄
Ï‹‡ ÎÚ∆ Á∂ ¡≈÷∆ ‘ÎÂ∂ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª «’ Í≈√ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª √ø√Á ˘ Òæ◊Ì◊ «¬’ Ó‘∆È∂
Ò¬∆ Ï‹‡ ”Â∂ ·∆’ »Í «Úæ⁄ «Ú⁄≈ ’È Á≈ √Óª «ÓÒ ‹ªÁ≈ ˛Õ √Ë≈‰ »Í «Úæ⁄ Ï‹‡ ⁄≈¨ «ÚæÂ∆ √≈Ò ÷ÂÓ
‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡Â∂ CA Ó≈⁄ ÂØ∫ Í«‘Òª Í≈√ ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‹‡ «Úæ ÓøÂ∆ ÚæÒØ∫ «ÈË≈«Â
Â≈∆÷ ¡Â∂ √Ó∂∫ ”Â∂ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ï‹‡ Í∂Ù ’Á∂ √Ó∂∫ «Úæ ÓøÂ∆ Ï‹‡ ”Â∂ Ì≈Ù‰ «ÁøÁ≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ Ï‹‡
Á∂ Óπæ÷ Ì≈◊ª ¡Â∂ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈ «Ï¿»Ø ‘πøÁ≈ ˛Õ Ï‹‡ ‘Ó∂Ù≈ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «¬’
«Úæ «ÏæÒ ‘∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ

B. Ï‹‡ Ì≈Ù‰ (Budget Speech) : Ï‹‡ Á∆¡ª ’≈Í∆¡ª √ø√Á Á∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ Úø‚∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È Âª «’ ¿π‘
Ï‹‡ ÍÃ√Â≈Úª È≈Ò √Ïø«Ë «Ï¿»«¡ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È Á∂ √ÓæÊ ‘Ø √’‰Õ «¬√∂ √Ó∂∫ Ï‹‡ ÍÃ√Â≈Úª ˘ √Ë≈‰
‹ÈÂ≈ Á∂ Ò≈Ì Ò¬∆ ‡∆. Ú∆. ¡Â∂ ∂‚∆˙ ”Â∂ ÍÃ√≈« ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ï‹‡ ”Â∂ Ì≈Ù‰ È≈Ò Ï‹‡ ÍÃ√Â≈Úª ”Â∂
Ï«‘√ Ò¬∆ √Â≈ «Â¡≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ √ø√Á Á∂ ÓÀ∫Ï √ø√Á «Úæ⁄ Ï‹‡ ”Â∂ Ï«‘√ «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Ò¬∆ «Â¡≈
‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
C. Ï‹‡ ”Â∂ √Ë≈‰ Ï«‘√ (General Discussion on the Budget) : Ï‹‡ Í∂Ù ’È Á∂ C ‹ª D «ÁȪ Ï≈¡Á
Ï‹‡ Á∆¡ª Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ”Â∂ √Ë≈‰ Ï«‘√ ‘πøÁ∆ ˛, «‹√ ÁΩ≈È «Úæ ÓøÂ∆ √’≈ Á∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª
˘ √‘∆ ·«‘≈™Á≈ ˛Õ «¬√ ⁄È ”Â∂ Ú√»Ò∆ ÷⁄ ”Â∂ Ú∆ Ï«‘√ ‘πøÁ∆ ˛Õ «ÚØË∆ ÁÒ ‹ª ÁÒª Á∂ ÓÀ∫Ï «¬√ ⁄È
˘ √’≈ Á∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’È Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂ ‘È Í ¿π‘ Ï«‘√ ≈‹È∆«Â’ ‘πøÁ∆
˛ ¡Â∂ «¬√ Á≈ ¡≈«Ê’ «ÚÙÒ∂Ù‰ ‹ª ÁπÏ≈≈ «Ú⁄≈ È≈Ò √Ïø«Ë ϑπ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ˛Õ ÙÃ∆ ÓØ«√ ‹ØÈ‹ Á∂ ÙÏÁª
«Úæ⁄, ““«¬‘ «¬’ ¡«‹‘≈ ÓΩ’≈ ‘πøÁ≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ‘∂’ √ÁÈ ¡≈͉∆ √«ÊÂ∆ ˘ ÍÃ◊‡ ’È Á∂ √ÓæÊ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂
√’≈ «¬√ ÂØ∫ ‹≈‰ √’Á∆ ˛ «’ «¬’ «ÚÙ∂Ù ÍÃ√Â≈Ú ¡◊Ò∂ ⁄È ”Â∂ «’√ Â∑ª ‹≈Ú∂◊≈Õ””

124 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY