Page 127 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ B. √ßÿ∆ √ß√Á Íẕ√æÂ≈ √ßÍÈ √ß√Á È‘∆∫ ˛-
(’) √ßÿ∆ √ß√Á ’≈˘È ω≈¿π‰ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ¿πÈ∑ª Ù’Â∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∆ ˛ ‹Ø √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈
«¬√ ˘ «ÓÒ∆ ‘ج∆ ˛Õ
(÷) ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ‘√Â≈÷ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ √ß√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â∂ ◊¬∂ «ÏæÒ ’≈˘È ωÁ∂ ‘ÈÕ
(◊) √ß√Á ÚæÒØ∫ ω≈¬∂ ◊¬∂ ’≈˘È ”Â∂ Ì≈ Á∆ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∆ «È¡≈«¬’ ÍπÈ «È∆÷‰ Á∆ Ù’Â∆
Ò≈◊» ‘πßÁ∆ ˛ ‹Ø «’√∂ Ú∆ ’≈˘È ˘ æÁ ’ √’Á∆ ˛ ‹∂’ ¿π√ ˘ ◊À-√ß«ÚË≈«È’ √Ófi ’∂ √ß«ÚË≈È
«ÚØË∆ ÿث٠’ Á∂‰Õ
(ÿ) ’∂∫Á∆ √ß√Á «¬’ √ßÿ∆ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ ˛ ¡Â∂ Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È ÚæÒØ∫ ’≈˘È ω≈¿π‰ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª
«¬’ Í≈√∂ √ßÿ∆ √ß√Á ¡Â∂ Á±√∂ Í≈√∂ ≈‹ª Á∆¡ª ’¬∆ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈Úª «Úæ⁄ Úß‚∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ
C. ’≈˘È ω≈¿π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª «¬’ «ÏæÒ ˘ ’¬∆ ⁄Ȫ ÂØ∫ Òøÿ‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
D. √ß√Á ÚæÒØ∫ ¡÷∆Ò∂ ±Í «Úæ⁄ Í≈√ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∂’ «ÏæÒ Á≈ «¬’ ¡≈ÔØ◊ √ßÓÂ∆ ÚæÒØ∫ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ
E. √Ë≈‰ ’≈˘È-«ÈÓ≈‰ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹ √Ì≈ Á∂ ’ØÒ ’≈˘È ω≈¿π‰ Á∂ «¬’ Ï≈Ï ¡«Ë’≈
‘È Í «’√∂ «ÏæÒ ”Â∂ ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄ ÍÀÁ≈ ‘ج∂ ◊Â∆ØË Á∂ ‘æÒ Ò¬∆ √ªfi∂ ¡«ËÚ∂ÙÈ ÏπÒ≈¿π‰ Á∂ „ß◊ ¡«‹‘∂ «’√∂
Ú∆ «ÏæÒ √ÏøË∆ ≈‹ √Ì≈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ ˘ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ω≈ «ÁßÁ≈ ˛Õ

F. «ÚæÂ∆ ’≈˘È-«ÈÓ≈‰ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ‘ÀÕ «¬‘ «ÚæÂ∆ «ÏæÒ ’∂ÚÒ
ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¡«‹‘≈ ’∂ÚÒ «¬’ ÓßÂ∆ Í∂Ù ’ √’Á≈ ˛Õ ‹∂’ «’√∂ «ÏæÒ Á∂
«ÚæÂ∆ «ÏæÒ ‘؉ ‹ª È≈ ‘؉ √ÏøË∆ ’ج∆ «ÚÚ≈Á ‘ØÚ∂ ª «¬√ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ √Í∆’ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√
Á≈ ÎÀ√Ò≈ ¡÷∆Ò≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬’ «ÚæÂ∆ «ÏæÒ ÒØ’ √Ì≈ ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª Ú∆ «¬√ ˘ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄
Ì∂«‹¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ Í ¿π‘ «¬√ ÷∂Â «Úæ⁄ √∆«Ó ْÂ∆ ‘∆ æ÷Á≈ ˛Õ ≈‹ √Ì≈ AD «ÁȪ Á∂ ¡ßÁ «ÏæÒ ˘ Í≈√
’ √’Á∆ ˛ ‹ª ¡≈͉∆ √ØË Íz√Â≈Ú √«‘ «¬√ ˘ ÒØ’ √Ì≈ ˘ Ú≈«Í√ Ì∂‹ √’Á∆ ˛Õ Á±√∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÒØ’
√Ì≈ Á∆ «¬‘ «¬æ¤≈ ”Â∂ «ÈÌ ‘πßÁ≈ ˛ «’ ¿π‘ Íz√Â≈«Ú √ØË ˘ √Ú∆’≈ ’ ÒÚ∂ ‹ª æÁ ’ Á∂Ú∂Õ ‹∂’ √Ì≈
’ج∆ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ «Úæ⁄ ¡√ÎÒ «‘ßÁ∆ ˛ ¡Â∂ AD «ÁȪ Á≈ √Ó∂∫ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ª «ÚæÂ∆ «ÏæÒ ˘ «¬√ ÚæÒØ∫ Í≈√
√Ófi «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ’≈˘È ω ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ≈‹ √Ì≈ «ÚæÂ∆ ’≈˘È-«ÈÓ≈‰ ÷∂Â «Úæ⁄ ’∂ÚÒ
Á∂∆ ’È Á∆ ̱«Ó’≈ ‘∆ «ÈÌ≈™Á∆ ‘ÀÕ
G. ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «’√∂ «ÏæÒ Á∂ Í≈√ È≈ ‘ØÁ ˘ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∂ «ÚπæË Ï∂ÌØ√∆ Íz√Â≈Ú Á∂ ±Í «Úæ⁄ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛
Í ‹∂’ ’ج∆ √’≈∆ «ÏæÒ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ Í≈√ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ Â≈ «¬√ Á≈ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ”Â∂ ’ج∆ ÍzÌ≈Ú È‘∆∫ ÍÀ∫Á≈Õ
H. «Ïz‡∂È Á∂ Ï≈Ï «¬æÊ∂ ’≈˘È ω≈¿π‰ Á≈ ’ßÓ ≈‹ √«‘ √ß√Á (King-in-Parliament) ÚæÒØ∫ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛,
Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ ’≈˘È∆ ±Í «Úæ⁄ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Á≈ ’ßÓ ≈Ù‡ÍÂ∆ √«‘ √ß√Á ÚæÒØ∫ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬’ √Ë≈‰ «ÏæÒ ˘ Í≈√ ’È Á≈ „ß◊
(Procedure of Passing an Ordinary Bill)
«¬’ √Ë≈‰ «ÏæÒ ˘ ’≈˘È ω≈¿π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∂· «Ò«÷¡ª «Úæ⁄Ø∫ Òøÿ‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛-

A. Í«‘Ò≈ ⁄È: Í∂Ù ’È≈ ¡Â∂ «ÏæÒ Á∆ Í«‘Ò∆ ÍÛ∑ (First Stage: Introduction and First Reading of the
Bill): «¬’ √Ë≈‰ «ÏæÒ √ß√Á Á∂ «’√∂ Ú∆ √ÁÈ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í «¬‘ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ Ò◊Ì◊
I@% «ÏæÒ Í«‘Òª ÒØ’ª √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬’ «Èæ‹∆ ÓÀ∫Ï ˘ «ÏæÒ Í∂Ù ’È ÂØ∫ «¬’ Ó‘∆È≈ Í«‘Òª
√Í∆’ ˘ ÈØ«‡√ Á∂‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ ÈØ«‡√ Á∂ È≈Ò «ÏæÒ Á∆ ’≈Í∆, «ÏæÒ Á∂ ¿πÁ∂Ùª Á≈ «Ï¿±≈ ¡Â∂ √ßÌ≈Ú∆ ÷⁄≈
Á∂‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, «Î «ÏæÒ Í∂Ù ’È Ú≈Ò∂ È≈Ò √Ò≈‘-ÓÙÚ∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á «ÏæÒ Í∂Ù ’È Á∆ «ÓÂ∆ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆
‹ªÁ∆ ˛Õ «ÈÙ«⁄ «ÓÂ∆ ”Â∂ ÓÀ∫Ï ¡≈͉∆ √∆‡ ”Â∂ ÷Û∑≈ ‘Ø ’∂ √ÁÈ ”⁄ «ÏæÒ Í∂Ù ’È Á∆ ¡≈«◊¡≈ Óß◊Á≈ ‘ÀÕ «Î
√Ïß«Ë «Ú¡’Â∆ «ÏæÒ Á≈ «√Ò∂÷ ÍÛ∑Á≈ ‘À ¡Â∂ «ÏæÒ Á∆ ’≈Í∆ √ÁÈ «Úæ⁄ æ÷Á≈ ˛Õ ‹∂’ ÓÀ∫Ï «ÏæÒ ˘ ¡≈͉≈
√ÓÊÈ Á∂ «ÁßÁ∂ ‘È Âª «¬‘ √Ófi «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ √ÁÈ ÚæÒØ∫ Í«‘Ò∂ ⁄È ”Â∂ «ÏæÒ Í≈√ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ

120 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY