Page 102 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñC: √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª Ùπ»¡≈Â∆ Ë≈È≈Úª

Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ ÍÃÓπæ÷ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «’ø◊√Ò∂ ‚∂«Ú√ (K. Davis) È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ ““ÓÈπæ÷∆ È؇
√Ó≈‹”” «Úæ⁄ √ÍæÙ‡ ÙÏÁª «Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ “ÓÈπæ÷ ¡Â∂ ÍÙ» «Úæ⁄ ¡øÂ √ø√«¥Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈
˛Õ √ø√«¥Â∆ Á∂ ’≈È ‘∆ ÓÈπæ÷ Á≈ ÏΩ«Ë’ ÍæË ÍÙ»¡ª ÂØ∫ ¿πµ⁄≈ ˛Õ ÏØÒ⁄≈Ò Á∆ Ì≈Ù≈ Á≈ »Í «Èæ÷«¡≈ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ Á≈ Âæ ÚË∂∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ” ¿π‘ ¡æ◊∂ ‘Ø Ú∆ «Ò÷Á∂ ‘È ““ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∆ ¡Á«ÚÂÔ Íë’Â∆ Á≈ ’∂∫Á ‹∂’
’ج∆ «¬’ ’≈’ ˛, ¿π‘ «¬‘ ˛ «’ ¿π‘ «¬’æÒ≈ ˛, «‹√ ’ØÒ √ø√«¥Â∆ ˛Õ «¬æÊØ∫ ‘∆ ¿π√ Á∂ ¡Â∂ ‘Ø «ÚÙ∂Ù »Í ¡æ◊∂
ÚËÁ∂ ‘È, ¿π√ Á≈ «ÁÓ≈◊, ¿π√ Á≈ Ì≈Ù‰, ¿π√ Á≈ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ, «¬‘ √Ì √ø√«¥Â∆ ÂØ∫ √ø⁄≈«Ò ˛Õ «¬√ Â∑ª
√ø√«¥Â∆ «¬’ ¡Á«ÚÂÔ ÍÃ’≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ˛ ‹Ø √øÍ»È ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª «’«¡≈Úª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆
Á∆ ¡Á«ÚÂÔÂ≈ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛Õ””
C. ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ ÓÈπæ÷∆ √Ïø˪ Á≈ √ø◊·È ˛- Íë√æË √Ó≈‹Ù≈√Â∆ Í≈√È√ (Parsons) Ú∆ √Ó≈‹ Á∂ ÍÃÓπæ÷ «Ú⁄≈’
‘ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ““√Ó≈‹ Á∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ÓÈπæ÷∆ √Ïø˪ Á∆ Í»È ÓπÙ«’Òª Á∂ »Í «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛, «‹æÊØ∫
Âæ’ «’ √≈ËÈ Á≈ √ÏøË ˛, ¿π‘ ÓÈπæ÷∆ √Ïø˪ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ”” Í≈√È√ Á∂ «¬È∑ª ÙÏÁª ÂØ∫ «¬‘ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’
√≈ËÔ-√Ó≈‹ Á∆ √øÍ»È «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á∂ «ÈøÂ √Ó≈«‹’ √Ïø˪ Á≈ ¡«Â¡ø ӑæÂÚÍ»È √Ê≈È ˛Õ
√Ó≈‹ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «¬‘ √ÏøË √≈ËÔ ¡Â∂ √≈ËÈ ˛, «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ ˛ «’ √Ó≈‹ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ «Ú¡’Â∆¡ª
Á∂ √Ïø˪ «‘æ √Ïø˪ È≈Ò Ï‰≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
D. ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «¬’ ‹À«Ú’ «¬’≈¬∆ ˛- ÍÙ» √Ó≈‹ª Á∂ √Ó≈È ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á≈ Ú∆ «¬’ ‹À«Ú’ ¡Ë≈ ˛Õ «¬√∂ Ò¬∆
ÍÃ≈‰∆ Ù≈√Â «Úæ⁄ ‹Á ‹À«Ú’ ⁄È≈ Á≈ «◊¡≈È ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛ ª ÍÙ»¡ª ˘ ⁄∆-Í≈Û ’∂ Ú∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂
ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∆ ‹À«Ú’ √«ÊÂ∆ ÍÙ» √Ó≈‹ Á∂ √Ó≈È ÍËȉ, «◊¡≈È ¡Â∂ ¡≈Ù≈-«È≈Ù≈, √πæ÷-Áπæ÷, ‚ ¡Â∂ ◊πæ√≈
¡≈«Á «Ú«◊¡≈«È’ ÍëÚÂ∆¡ª Úª◊ ‘πøÁ∆ ˛Õ ‹∂’ «¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ’ج∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ‘πøÁ∆ ˛
ª ¿π‘ ‘∂· «Ò÷∆ ˛ :-
A. ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ ’ØÒ ⁄ø◊∆ «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ ’∂∫Á∆ ⁄∂ÂÈ≈ √«‘‰Â≈ ˛Õ
B. ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ «√æË∂ ÷Û∑∂ ‘؉ Á∆ √«ÊÂ∆ ˛Õ
C. ÓÈæπ÷ ’ØÒ Ï≈‰∆ ˛Õ
D. ‘Ø √∆«’ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘ÈÕ
‘∂· «Ò÷∆¡ª «Ú«ÌøÈÂ≈Úª Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ ¡È∂’ª ‹∆ÚÈ Ë≈∆¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ √Ø⁄‰ ¡Â∂ «Ú⁄≈È
Á∆ √ÓæÊ≈ ÚË∂∂ ˛Õ ÓÈπæ÷ ˘ √Á∆-◊Ó∆ ÂØ∫ √∆ Á∂ Ù≈Ê’π«ÂzÓ √≈ËȪ Á∆ ÷Ø‹ ’È∆ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ

(Ï) ÍÙ» √Ó≈‹ Á∆¡ª ÍÃÓπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Chief Characteristics of Animal Society)
√Ó≈‹ ÁØ ÙÃ∂‰∆¡ª «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Í«‘Ò∆, ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «‹√ ”Â∂ ¡√ƒ «Ú⁄≈ ’ ¸æ’∂ ‘ª, Á»√≈ ÍÙ»
√Ó≈‹ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰ «’Ú∂∫ ‘πøÁ≈ ˛? ÍÙ» ¡Â∂ ‘Ø ‹∆ÚË≈∆¡ª ˘ ¡≈͉∆¡ª ˜»ª Á∆ Í»Â∆
Ò¬∆ √Ó»‘ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ √Ó»«‘’ ‹∆ÚÈ Á∂ Âæ «Ú’«√ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√
Â∑ª ÍÙ»¡ª «Úæ⁄ Ú∆ √Ó≈‹ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ Ú∆ √Ó≈«‹’ √ÏøË ¡Â∂ ÚøÙ ÍÃøÍ≈ Í≈¬∆
‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ ’≈È ÍÙ» √Ó≈‹ Á∆ Íë’Â∆ ‹À«Ú’-√Ó≈«‹’ (Bio-Social) ˛Õ

A. ÍÙ» √Ó≈‹ «¬’ ‹À«Ú’ √Ó≈‹∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛- «¬√ «Ú⁄≈ Á∂ ÍÃ√Âπ ’Â≈ ÍÃØÎÀ√ ’∂. ‚∂«Ú√ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ ÍÙ» √Ó≈‹
˘ «¬’ ‹À«Ú’-√Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ È≈Ó È≈Ò √øÏØ«Ë ’∆Â≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ ““‘∂’ ‹∆ÚË≈∆ ˜»ª
Á∆ √øÂπÙ‡∆ Ò¬∆ ¡«‹‘∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ √Ê≈«Í ’Á∂ ‘È, «‹√ Á≈ ¡Ë≈ ÚøÙ≈È»¥Ó ‘πøÁ≈ ˛Õ”” «¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
ÍÙ» √Ó≈‹ ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
(’) «¬’ ’Ø«ÙÔ ‹∆ÚË≈∆¡ª Á≈ √Ó≈‹- «¬’ ’Ø«ÙÔ ‹∆ÚË≈∆¡ª Á≈ √Ó≈‹ ¿π‘ ‘πøÁ≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ √∆«’
«ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò √ø»ÍÂ≈ ‘πøÁ∆ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ Á∂÷ ’∂ ¡«‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ ¿π‘ √Ì «¬’ ¡ÚÔÚ ‘∆ ‘ÈÕ ¡«‹‘∂ ‹∆Úª
«Úæ⁄ ÍØ÷È «Úæ⁄ Í≈¬∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ “‘∆ ÙÀÚ≈Ò” È≈Ó’ ‹∆Ú ‘πøÁ≈ ˛ ‹Ø Í≈√«ÍÃ’ ‹πÛ∂ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª
ÙÀÚ≈Ò ‹∆ÚË≈∆¡ª «Úæ⁄ √Ó≈‹ «ÚÚ√Ê≈ ‘؉ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «Ó‘ÈÂ-Úø‚, √«‘ÔØ◊, ¬∂’∆’È Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ¡≈«Á
Âæ Ú∆ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
(÷) Ï‘π’Ø«ÙÔ ‹∆ÚË≈∆¡ª Á≈ √Ó≈‹- ¡«‹‘∂ ‹∆ÚË≈∆¡ª Á∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √∆«’ È∂ÛÂ≈ Á∆ ʪ ”Â∂ Ó≈È«√’
È∂ÛÂ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 95