Page 103 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇
¿πÁ≈‘‰ ’∆Û∆, ÓË»Óæ÷∆, «√¿π∫’, Ó¤Ò∆¡ª, √’, Ó◊, ϪÁ ¡Â∂ ’πæÂ∂ ¡≈«Á Á≈ √Ó≈‹
Ï‘π’Ø«ÙÔ ‹∆ÚË≈∆¡ª Á≈ √Ó≈‹ ‘πøÁ≈ ˛Õ

’∆Û∆, ÓË»Óæ÷∆ ¡Â∂ «√¿π∫’ «Úæ⁄ ª «¬’ ≈‰∆ ‘πøÁ∆ ˛ ‹Ø ÍËȉ Á≈ ’øÓ ’Á∆ ˛Õ «ÚÚ‘≈ ’È Á∆ «¬È∑ª «Úæ⁄
‹ÈÓ-‹≈ Íë’Â∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «◊«ÒÈ È∂ √ÍæÙ‡ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ““«Ú¡’Â∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ‘∂’
’∆Û∆ ¡Â∂ ÓË»Óæ÷∆ ¡«‹‘∆ Òæ◊Á∆ ˛, ÓÈØ ¿π‘ ¡≈͉∂ «ÚÚ‘≈ ˘ ‹ÈÓ ÂØ∫ ‘∆ «√æ÷∆ ¡Â∂ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ ˛ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈
’È Á≈ ¿π√ ˘ √«‘‹ «◊¡≈È ‘ÀÕ”” ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Úª◊ Ï‘π’Ø«ÙÔ ‹∆ÚË≈∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ïæ«⁄¡ª ˘ «ÚÚ‘≈
’È Á∆ «√æ«÷¡≈ Á∂‰ Á∆ ˜» ȑƒ ‘πøÁ∆Õ
B. ÍÙ» √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «ÚÚ‘≈ ‘πøÁ≈ ˛ - ÍÙ»¡ª ¡Â∂ ‘Ø ‹∆ÚË≈∆¡ª «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ’¬∆ ¿πÁ≈‘‰ Á∂÷‰ ˘
«ÓÒÁ∂ ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª ⁄È≈ÂÓ’ «’«¡≈Úª √ÍæÙ‡ »Í È≈Ò «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ∆¡ª ‘ÈÕ «√™’ ¡≈͉∆
«ÈÚ≈√ √Ê≈È Á∆ √¯≈¬∆ ¡Â∂ √≈≈ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ √πæ«÷¡≈ Ò¬∆ Íë√æË ˛Õ ’∆Û∆¡ª «Úæ⁄ «Ó‘ÈÂ-Úø‚ ‘πøÁ∆ ˛Õ
¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ¡ÈπÙ≈√È, «¬æ’Ø Â∑ª Á≈ ÷≈‰≈ ¡Â∂ «ÈøÂ √øÍ’ √Ê≈«Í ’Á∂ ‘ج∂ ’øÓ Á≈ «¬’ ¥Ó Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
˛Õ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ÍÙ» √Ó≈‹ Ú∆ ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ √Ó»«‘’ ’øÓ Á∆ ¡≈Á ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
C. ÍÙ» √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ‘πøÁ≈ ˛ - ÍÙ» √Ó≈‹ Ú∆ ‹∆ÚÈ Á∂ Ó‘æÂÚ ÂØ∫ ‹≈‰» ˛Õ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ÍÙ» ‘È,
«‹È∑ª ˘ ¡√ƒ ¡≈͉∂ ؘ≈È≈ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ √Ó»«‘’ ÍÃÂ∆«’«¡≈Úª ’Á∂ ‘ج∂ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ «¬’ Óπ‘æÒ∂ «Úæ⁄ «’√∂ ¡È‹Ï∆
ÍÙ» ‹ª ÓÈπæ÷ ˘ Á∂÷ ’∂ √≈∂ ’πæ«Â¡ª Á≈ «¬’æ·∂ ÌΩ∫’‰≈ «¬’ ¡«‹‘≈ ¿πÁ≈‘‰ ˛ ‹Ø √Ó»«‘’Â≈ Á∆ ÍëÚÂ∆ Á≈
ËØÂ’ ˛Õ ÍÙ» √Ó≈‹ «¬√ ◊æÒ ˘ ·∆’ Â∑ª È≈Ò √ÓfiÁ≈ ˛ «’ «¬’æÒ∂ ¡≈͉∆¡ª ˜»ª Á∆ Í»Â∆ ’È≈ ¡√øÌÚ
˛, «¬√∂ Ò¬∆ ÍÙ» √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬’æ· ¡Â∂ ‡ØÒ∆¡ª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∂ Ú∆ ÍÃÁ∂«Ù’ ¡Â∂ √Ê≈È’ √≈Ê∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
ÍÙ» √Ó≈‹ «¬‘ √ÓfiÁ≈ ˛ «’ √Ó»«‘’ ÔÂȪ È≈Ò ’≈‹-√ÓæÊ≈ «Úæ⁄ ÚË∂∂ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò ’øÓ ‹ÒÁ∆
¡Â∂ ¡√≈È ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ «ÁÃÙ‡∆ È≈Ò ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∂ ¡Èπ»Í ÍÙ»-√Ó≈‹ Ú∆ √Ê≈¬∆ Ú√»¡ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á≈
˛Õ ¿π‘ ¡≈͉∂ «ÈÚ≈√ √Ê≈È, √πæ«÷¡≈ √Ê≈È, ÿΩ∫√Ò∂ ¡Â∂ ¡È∂’ª Â∑ª Á∆ ◊π¯≈, «ÏÒ ¡≈«Á ω≈™Á∂ ‘È ¡Â∂
¿πÈ∑ª «Úæ⁄ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ

ÓÈπæ÷ ¡Â∂ ÍÙ» √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡øÂ (Difference Between Human and Animal Society)
A. ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «Ú«ÌøÈÂ≈, √Ó»ÍÂ≈ ÁØÚ∂∫ ‘πøÁ∆¡ª ‘È - ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∆ Íë’Â∆ ”Â∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’Á∂ ‘ج∂
Íë√æË √Ó≈‹Ù≈√Â∆ ÓÀ’≈¬∆Ú ¡Â∂ Í∂‹ È∂ «¬‘ √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ Ì∂Á ÁØÚ∂∫ ‘∆
Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ Í«Ú≈ Á∆ ⁄È≈ ˘ Ò˙Õ «¬√ «Úæ⁄ ÁØ «ÚÙÓø◊∆¬∂ «Ú¡’Â∆ √ø◊«·Â ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò
ÍÂ∆-ÍÂ∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ «¬È∑ª ÁØÚª ÍÃ≈‰∆¡ª «Úæ⁄ «ÈøÂ √≈«ÁzÙÔÂ≈ Ú∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ «◊ø‚∆◊√ È∂ «’‘≈ ˛ «’ √Ó≈‹
Á≈ ¡Ë≈ √‹≈Â∆¡Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ √‹≈Â∆¡Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ’∆Û∆¡ª ¡Â∂ ÓË»Óæ÷∆¡ª Úª◊ ‘∆ ÓÈπæ÷
Á∂ √Ó≈«‹’ √Ïø˪ Âæ’ ‘∆ √∆«Ó «‘øÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «ÌøÈÂ≈ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ¡Ë∆È ˛Õ √Ó≈‹
«Úæ⁄ «Ó‘ÈÂ-Úø‚ ˛Õ Í«‘Ò∂ √«‘ÔØ◊ ˛, Ï≈¡Á «Úæ⁄ Úø‚ ˛Õ ÒØ’ Ï≈Ï ’øÓª ˘ ’È «Úæ⁄ «ÈøÂ √«‘ÔØ◊∆
ωÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª √ß◊·È ¡Â∂ «ÚÿÈ È≈Ò-È≈Ò ‘ÈÕ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ Ï≈Ï «ÚË∆ËÂ≈Úª Á≈ ¡Ë≈ ÓÈπæ÷∆
√Ó≈‹ «Úæ⁄ ‹≈Â∆, ◊ØÂ, Íz‹≈Â∆ ¡Â∂ ‹≈Â∆ ÷±È ¡Â∂ ß◊ ¡≈«Á Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ √Ó±ÍÂ≈
‘∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ ¿π‘ √∆«’ √Ó±ÍÂ≈ Á∂ ’≈È ‘∆ «ÈøÂ ¡≈ÏæË ‘Ø ’∂ √Ó±«‘’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ÏÂ∆ ’È Á∂
Ò¬∆ «¬’æ·∂ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ÓÈπæ÷ ¡Â∂ ÍÙ± √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÓΩ«Ò’ ¡ßÂ «¬‘∆ ˛ «’ ÍÙ± √Ó≈‹ «¬’ ‘∆
Â∑ª Á≈ ‹∆ÚÈ ◊π˜≈∂ Á∆ √Ó±ÍÂ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’Á∂ ‘ÈÕ ÏªÁ, ’∆Û∆ ¡Â∂ Óæ¤ ¡≈͉∂ «Úæ⁄ √Ì Á∂ Ï≈Ï
‹∆ÚÈ ◊π˜≈≈ ’Á∂ ‘È ‹Á «’ ÓÈπæ÷ √Ó≈‹ «ÚË∆Â≈Úª È≈Ò Í±‰ ˛Õ
B. ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∆ ◊Â∆ Â∂˜ ‘πßÁ∆ ˛- ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ ◊Â∆Ù∆Ò ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∆ ◊Â∆
Â∂˜ ‘πßÁ∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ Áæ«√¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍzÂ∆ÍÒ Í«ÚÂÈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬‘ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’
√ß√Ê≈Úª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÓÈπæ÷∆ √ß√«¥Â∆ «Úæ⁄ ’øÍÈ ÓΩ˜±Á ’’∂ «¬√ «Úæ⁄ ◊Â∆ «Ò¡≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ÓÈπæ÷∆
√ß√«¥Â∆ Á≈ ÿ∂≈ ÿπßÓÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ ÍÙ± √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∂ Ò¬∆ Ò∂ÙÓ≈¤ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ È‘∆∫ ‘πßÁ∆ ˛Õ ¿πÈ∑ª
Á≈ ‹∆ÚÈ ÚßÙ≈Èπ¥Ó «Úæ⁄ √ß⁄≈«Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ √∆«’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ú∆ Í«ÚÂÈ Á∆ÿ ’≈Ò Á∂ Ï≈¡Á ¡≈™Á≈ ˛Õ
Ò∂«’È «¬æÊ∂ Âæ’ ÍÙ±, ’∆‡ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ «ÚÚ‘≈ª Á≈ Í«ÚÂÈ ˛ ¿π‘ È‘∆∫ Á∂ Ï≈Ï ‘πßÁ≈ ˛Õ ’∆Û∆¡ª, ‘˜≈ª
√≈Òª ÂØ∫ Í«‘Òª Ú∆ Íø’Â∆ ω≈ ’∂ ⁄æÒÁ∆¡ª √È, ¡æ‹ Ú∆ ¿πÈ∑ª Á≈ «¬‘∆ ‘≈Ò ˛ ¡Â∂ ÍÙ± √Ó≈‹ √Ó≈«‹’ «ÁzÙ‡∆

96 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY