Page 175 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ (√≈Ò∂ Á∆) Í«‘Ò∂ √ÏßË∆ ‘ج∂Õ «¬√ Â∑ª «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∂ √≈Ò∂ Á∆ ÍÂÈ∆ ˘ ¿π√ «Ú¡’Â∆ Á∂ Á±√∂ √ÏßË∆ Á∂ Í«‘Ò∂
√ÏßË∆ ‘؉ Á∂ È≈Â∂ Â∆√≈ √ÏßË∆ «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
«¬√ Â∑ª ⁄ΩÊ≈, Íø‹Úª ¡≈«Á √ÏßË √±Âª Á∆ «Ú√Ê≈ ¡≈ÒØ⁄È≈ √ßÌÚ ˛Õ Ùz∆ Óπ‚≈’ (Murdock) È∂ «¬√ «ÚÙ∂
«Úæ⁄ ◊«‘≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’’∂ «¬‘ ‘æÒ ’æ«„¡≈ ˛ «’ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∂ Òæ◊Ì◊ CC Á±√∂ ¡Â∂ EEA Â∆√∂ √ÏßË-
Íz’≈ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ

√ÏßË-√ß«ÿ¡≈ (Kinship Terms)
«¬’ «Ú¡’Â∆ ÂØ∫ Á±√∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ √ÏßË ˘ √ÍæÙ‡ ±Í È≈Ò Íz◊‡ ’È Á∂ Ò¬∆ ¡Òæ◊-¡Òæ◊
Â∑ª Á∂ √Ïß˪ Ò¬∆ Úæ÷-Úæ÷ ÙÏÁª Á≈ ÍzÔØ◊ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «Î Ú∆ ‘∂’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘∂’ Â∑ª Á∂ √ÏßË Ò¬∆
¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÙÏÁª Á≈ ‘∆ «ÚÚ‘≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «¬‘ ’«‘‰≈ Ú∆ ◊Ò ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ Ùz∆ Ó≈◊È
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª √ÏßË-√ß«ÿ¡≈ Á≈ «Ú√Ê≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’’∂ «¬√ «√æ‡∂ ”Â∂ ¡≈¬∂ «’ √ÏßË-√ß«ÿ¡≈ ˘ ¡√∆∫ Ó؇∂ ÂΩ ”Â∂
ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úß‚ √’Á∂ ‘ª- (A) Ú◊∆«’z √ÏßË-√ß«ÿ¡≈ (Classificatory Kinship Terms) ¡Â∂ (B) «ÚÙ∂Ù
‹ª Ú‰≈ÂÓ’ √ÏßË-√ß«ÿ¡≈ (Particularizing or Descriptive Kinship Terms) Õ
A. Ú◊∆«¥Â √ß«ÿ¡≈-«ÚÚ√Ê≈ Á∂ ’¬∆ «٫¡ª-È≈«Â¡ª ˘ «¬’ ‘∆ Ú◊ ‹ª Ùz∂‰∆ ¡Ë∆È ÓßÈ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ (Karadjeri) √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ “Â≈ÏÒ±” (Tabulu) ÙÏÁ Á≈ ÍzÔØ◊ È≈ ’∂ÚÒ ¡≈͉∂
«ÍÂ≈ Á∂ Ò¬∆ ’Á≈ ˛ ÏÒ«’ «ÍÂ≈ Á∂ Ì≈ (⁄≈⁄≈ ¡Â∂ Â≈«¬¡≈) Á∂ Ò¬∆ Ú∆ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª √∂Ó≈ È≈◊≈ ‹≈Â∆
«Úæ⁄ “¡‹≈” ÙÏÁ Á≈ ÍzÔØ◊ Óª, ⁄≈⁄∆, Â≈«¬¡≈ ¡Â∂ Ó≈√∆, √≈«¡ª Á∂ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «’™«’ ÒØ’ª «Úæ⁄
“‘∂Íπ” √ß«ÿ¡≈ Á≈ ÍzÔØ◊ «ÍÂ≈ Á∂ «ÍÂ≈, Ó≈Â≈ Á∂ «ÍÂ≈, Ó≈Â≈ Á∂ Ì≈, ÍÂÈ∆ Á∂ «ÍÂ≈, Ó≈Ó≈ Á∂ ÍπæÂ, ÍÂÈ∆ Á∂
Ì≈, √≈Ò∂ Á∂ ÒÛ’∂ ¡≈«Á Á∂ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡≈«ÁÓ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ‘∆ È‘∆∫ ÏÒ«’ ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Ú∆
Ú◊∆«¥Â √ß«ÿ¡≈ «ÚÚ√Ê≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ¡ß◊∂˜∆ «Úæ⁄ “¡ß’Ò” (uncle) ÙÏÁ Á≈ ÍzÔØ◊
⁄≈⁄≈, Ó≈Â≈, Â≈«¬¡≈, ÎπæÎÛ, Ó≈√Û ¡≈«Á √ÏßË∆¡ª Á∂ Ò¬∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª “’«˜Â (cousin) ÙÏÁ È≈Ò ⁄⁄∂,
ÓÓ∂∂, ÎπæÎÛ ¡Â∂ Ó≈√Û Á∂ Ì≈-ÌÀ‰ª Á≈ ÏØË ‘πßÁ≈ ˛Õ
B. «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ «ÚÙ∂Ù Ú‰≈ÂÓ’ √ÏßË √ß«ÿ¡≈ È≈Ò «¬’ ÙÏÁ ‹ª √ß«ÿ¡≈ È≈Ò «¬’ ‘∆ √ÏßË∆ ˘ √±«⁄ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ ¡√∆∫ “Óª” ÙÏÁ Á≈ ÍzÔØ◊ ’Á∂ ‘ª ª «¬√ È≈Ò ’∂ÚÒ «¬’ «ÚÙ∂Ù √ÏßË∆ Á≈ ‘∆ ÏØË ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√
Â∑ª ⁄≈⁄≈, Ó≈Ó≈, ¡≈«Á «ÚÙ∂Ù √ÏßË √ß«ÿ¡≈Úª ‘ÈÕ

D.G «ÙÂ∂Á≈∆ Á∆¡ª ∆ª (Kinship Usages)

«ÙÂ∂Á≈∆-«ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Ë∆È ’¬∆ Â∑ª Á∂ «ÚÚ‘≈ (behaviour patterns) Á≈ Ú∆ √Ó≈Ú∂Ù ‘πßÁ≈ ˛Õ √≈‚≈ «’√∂
«¬’ «Ú¡’Â∆ È≈Ò «¬’ «ÚÙ∂Ù √ÏßË ˛, ◊æÒ «¬æÊ∂ ‘∆ ÷ÂÓ È‘∆∫ ‘Ø ‹ªÁ∆Õ «¬√ «ÙÂ∂ ‹ª √ÏßË È≈Ò √Ïß«ËÂ
«¬’ «ÚÙ∂Ù Â∑ª Á≈ «ÚÚ‘≈ Ú∆ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ “¡” ¡Â∂ “Ï” ÍÃ√Í ÍÂ∆ ÍÂÈ∆ ‘ÈÕ «¬√
√ÏßË Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚÚ‘≈ª Á≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù ±Í ‹ª ÍzÂ∆Ó≈È (pattern) ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬‘ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈ «’
«¬È∑ª ÁØȪ Á∂ «ÚÚ‘≈ª Á≈ ÍzÂ∆Ó≈È «ÏÒ’πÒ ¿π√∂ Â∑ª Á≈ ‘ØÚ∂ «‹Ú∂∫ «’ Ó≈Â≈ ÍπæÂ Á∂ «ÚÚ‘≈ Á≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ ’πfi
«٫¡ª Á≈ ¡Ë≈ ÙË≈ ¡Â∂ √ÈÓ≈È Á≈ ‘πßÁ≈ ˛ ª ’πfi Á≈ Íz∂Ó ¡Â∂ ’πfi Á≈ «Í¡≈ Á≈Õ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ È≈Ò ‹Ø
√ÏßË ‘ππßÁ≈ ˛ ¿π√ Á≈ ¡Ë≈ ÙË≈ ¡Â∂ √ÈÓ≈È ˛, ÍÂÈ∆ Á∂ È≈Ò √ÏßË Á≈ ¡Ë≈ Íz∂Ó ˛, ‹ÁØ∫ «’ ¤Ø‡∂ Ì≈ ÌÀ‰≈
Á∂ È≈Ò √ÏßË Á≈ ¡Ë≈ Íz∆ ˛Õ √≈Ò∂-̉ج∆∆¬∂ ‹ª ‹∆‹≈-√≈Ò∆ Á∂ √ÏßË ’∂ÚÒ √Ïß«Ë ‘∆ È‘∆∫, “«Óæ·∂ √ÏßË” ‘È
¡Â∂ √ÍæÙ‡ ˛ «’ «ÙÂ∂Á≈∆-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ÁØ √ÏßË∆¡ª Á«Ó¡≈È √ÏßË ‹ª «ÚÚ‘≈ «’√ Â∑ª Á≈ ‘ØÚ∂◊≈, «¬√
Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ ’πfi «ÈÔÓ ‹ª ∆ª ‘πßÁ∆¡ª ‘È, «¬√∂ ˘ «ÙÂ∂Á≈∆ Á∆¡ª ∆ª (Kinship Usages) ’«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ª ∆ª «Úæ⁄ ‹Ø Ï‘π ‘∆ Óπæ÷ ‹ª «ÚÒæ÷‰ ‘È ¿πÈ∑ª Á≈ ¿πÒ∂÷ ¡√∆∫ «¬øfi ’ª◊∂Õ

Í«‘≈ (Avoidance)
«ÙÂ∂Á≈∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Í«‘≈ Á≈ «ÈÔÓ ‹ª ∆ ϑπ ‘∆ ÒØ’«ÍzÔ ˛Õ “Í«‘≈” Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ ’πfi
¡«‹‘∂ «ÙÂ∂ ‘È ‹Ø ÁØ «Ú¡’Â∆¡ª Á«Ó¡≈È «¬’ «ÈÙ«⁄ √ÏßË Âª √Ê≈«Í ’Á∂ ‘È, Í È≈Ò ‘∆ «¬√
◊æÒ Á≈ «ÈÁ∂Ù «ÁßÁ∂ ‘È «’ ¿π‘ «¬’-Á±√∂ ÂØ∫ Á± «‘‰ ¡Â∂ Í≈√«ÍÃ’ ¡ßÂ:«’«¡≈ «Úæ⁄ √ßÌÚ ÍzÂæ÷ ‹ª
¡≈‘Ó‰∂-√≈‘Ó‰∂ «‘ßÁ∂ ‘ج∂ √◊Ó Ì≈◊ Ò≈ ÒÀ‰Õ «¬√ Â∑ª Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ÍπæÂ-˘‘ ¡Â∂ √æ√ √‘π∂ Á≈ √ÏßË

168 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY