Page 186 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñE: ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

D. √øÿ≈ÂÓ’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ¬∂’≈ÂÓ≈Ú≈Á∆ »Í-√ø«ÚË≈È Áπ¡≈≈ Ì≈ «Úæ⁄ √øÿ≈ÂÓ’ „ª⁄∂ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ È؇
˛, Íø» «¬√ Á≈ fiπ’≈¡ ¬∂’≈ÂÓ’Â≈ ÚæÒ æ«÷¡≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈’ ≈‹È∆Â∆ Á∂ ¡È∂’ Âæª Á∂ ’≈‰
¬∂’≈ÂÓ’Â≈ ÚæÒ ¿π√Á∆ «¬‘ ÍëÚÂ∆ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÚæË ◊¬∆Õ «¬√ √«ÊÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ¿πµÂÁ≈¬∆ Âæ ‘È: Í≥«‚Â
È«‘» ¡Â∂ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂ ’≈Ò «Úæ⁄ √Ã∆ÓÂ∆ ◊ªË∆ Á∆ «¥ÙÓ≈¬∆ ¡◊πÚ≈¬∆, ’∂∫Á ¡Â∂ ≈‹ª Á∂ ÍæË ”Â∂ ¡≈Ó
ÂΩ ”Â∂ «¬’ ‘∆ ÁÒ Á∆ ÍÃË≈ÈÂ≈, ¡≈«Ê’ «ÈÔØ‹È ¡Â∂ ≈‹ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ’∂∫Á Á∂ ’ØÒ «ÚæÂ∆ √≈ËȪ Á∆
Ï‘πÂ≈Â, ¡≈«ÁÕ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’∂∫Á È∂ √≈∂ «Ú«Ù¡ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¡≈Á∂Ù-«ÈÁ∂Ù Á∂‰ Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ ÍÃ≈ÍÂ
’ «Ò¡≈ ¡Â∂ «¬È∑ª ¡≈Á∂Ù-«ÈÁ∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰-ÓÈÈ ≈‹ √’≈ª È∂ ¡≈͉≈ ’ÂæÚ √Ófi «Ò¡≈Õ
E. ËÓ «ÈÍ∂÷ «ÚÚ√Ê≈-Ó»Ò √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ ËÓ «ÈÍ∂÷ ÙÏÁ Á≈ «’Â∂ ¿πµÒ∂÷ È‘ƒ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ «Î Ú∆
ËÓ«ÈÍ∂÷Â≈ Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ Á≈ Óπæ÷ ◊π‰ ω «◊¡≈ ˛Õ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «‘æ√≈ ÒÀ‰ Á≈ ¡Ë≈ ËÓ È‘ƒ
˛ ¡Â∂ È≈ ËÓ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ù≈ÙÈ «Úæ⁄ ‘∆ ’ج∆ Ì∂ÁÌ≈Ú ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÿæ‡ «◊‰Â∆ √ÓπÁ≈«¬ Á≈ «Ú¡’Â∆
≈Ù‡ Á∂ Úæ‚∂ ÂØ∫ Úæ‚∂ ÍÁ ˘ Ë≈‰ ’ √’Á≈ ˛Õ
F. «¬’ ÁÒ Á∆ ÍÃË≈ÈÂ≈-Ì≈ «Úæ⁄ ¡«‹‘∆ Ï‘πÁÒ∆ «ÚË∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ ÁÒ ˘ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÍÃÓπæ÷Â≈ Á∆
√«ÊÂ∆ ÍÃ≈Í ˛ ¡Â∂ Ï≈’∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¿π√ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ Ï‘π ’Ó˜Ø ‘ÈÕ «¬√ ˘ “«¬’ ÁÒ Á∆ ÍÃË≈ÈÂ≈
Ú≈Ò∆ Ï‘πÁÒ∆ «ÚË∆” «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
G. ÒØ’Âø« ¡Â∂ ÷πæÒ∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈-Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Ù≈ÙÈ Á∆ ‚Ø ‹ÈÂ≈ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ˛.
Ï‘πÓ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¸‰∂ ‘ج∂ ‹ÈÂ≈ Á∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ≈‹’≈‹ ⁄Ò≈™Á∂ ‘ÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ ”Â∂ «’√∂
Ú◊ «ÚÙ∂Ù Á≈ ¡«Ë’≈ È‘ƒ ˛Õ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ’ج∆ √π«ÚË≈-√øÍæÈ Ú◊ «ÚÙ∂Ù È‘ƒ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆-
«Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú⁄ Ì∂ÁÌ≈Ú È‘ƒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ‹ÈÂ≈ ˘ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ¡≈͉∂ Ù≈Ù’ ¡Â∂ ¡≈͉∆
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ¸È‰ Á∆ ¡˜≈Á∆ ˛Õ «Ú¡√Â’ Ú؇¡«Ë’≈ Á≈ «√˪ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ¡Â∂ √≈∂
ÒØ’ª ˘ ¡≈ÂÓ«Ú’≈√ Á∂ Ï≈Ï ÓΩ’∂ ¿πÍÒÏË ’Ú≈¬∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ
Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ÷πæÒ∆ ˛Õ «ÚÚ√Ê≈ ”Â∂ ’ج∆ ÍÃÂ∆ÏøË ¡Â∂ √∆Ó≈Úª È‘ƒ ‘ÈÕ Ì≈ È∂ Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª
Á∂ ¿πÈ∑ª ¡≈Á∂Ùª ˘ ¡Í‰≈ «Ò¡≈ ˛ ‹Ø ¿π√ Á∂ ¡Èπ’»Ò √È ¡Â∂ √≈ÓÚ≈Á∆ Á∂Ùª Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ˘ ¡ø◊∆’≈
’È «Úæ⁄ Ú∆ ¡≈È≈’≈È∆ È‘ƒ ’∆Â∆Õ «‹æÊ∂∂ ¡≈«Ê’ «ÈÔØ‹È Á≈ «√˪ √Ø«ÚÔ √øÿ ÂØ∫ «√æ«÷¡≈ «◊¡≈, ¿πÊ∂
’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ «ÁzÙ‡∆’؉ «ÏÇ∂È ÂØ∫ ¡Í‰≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ √≈‚∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «¬‘ ‘∆ ˛ «’ ¡√ƒ
«ÚÙÚ «Úæ⁄ ÍÃ⁄æ«Ò ¡æ¤≈¬∆¡ª ˘ ¡ÍÈ≈¿π‰ «Úæ⁄ ’Á∆ «‘⁄«’⁄≈‘‡ È‘ƒ ’∆Â∆Õ
H. ≈‹È∆«Â’ √ø√√Ê≈Úª Á≈ ¡ÚÓ»ÒÈ-È«‘» ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈‹È∆«Â’ √ø√Ê≈Úª Á∂ ¡ÚÓ»ÒÈ Á∆ Íë’«¡≈ Á≈ √»ÂÍ≈Â
‘Ø«¬¡≈Õ ‹È«‘ Á≈ √Ê≈È ÁÒ«‘ È∂ ÒÀ «Ò¡≈ ˛Õ √ø√Á ¡Â∂ «ÚË≈È√Ì≈Úª Á∆¡ª ÏÀ·’ª È∆Â∆¡ª ¡Â∂ «Ú«Ù¡ª
Á∂ ◊øÌ∆ «ÚÚ∂⁄È «Úæ⁄ ¡√ÓÊÈ ‘ÈÕ Â’ Á≈ √Ê≈È ÙØ-Ù≈Ï∂ ¡Â∂ ◊≈Ò∆-◊ÒØ⁄ È∂ ÒÀ «Ò¡≈ ˛Õ «ÚË≈«¬’ª
”Â∂ ÷⁄ ÚËÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ÍË≈Âø«’ ¿πÍÔØ◊Â≈ ÿ‡Á∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ
I. ÍÃøÍ≈ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’Â≈ Á≈ «ÓÙ‰-Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ÍÃøÍ≈ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’Â≈ Á≈ √ø◊Ó Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
˛Õ ⁄؉ «ÚÚ√Ê≈ ¡≈Ëπ«È’ Âæ ˛, ‹Á«’ ⁄؉ª ”Â∂ ‹≈Â∆ ¡Â∂ ËÓ Á≈ ÍÃÌ≈Ú ÍÃøÍ≈◊ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∆ ◊«Ó≈
Á≈ «√æ˪ ÍÃøÍ≈◊ ˛, ‹ÁØ∫«’ √Ó≈«‹’ ’«Ò¡≈‰ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ¡≈Ëπ«È’ ˛Õ √øÿÚ≈Á Á≈ «√˪ ÍÃøÍ≈◊ ˛, ÍÃø»
’∂∫Á∆̻ √øÿ Á≈ «Ú⁄≈ ¡≈Ëπ«È’ ˛Õ √ø√Á≈ÂÓ’ Ù≈ÙÈ-«ÚÚ√Ê≈ Á≈ «Ú⁄≈ ÍÃøÍ≈◊ ˛, ÍÃø» ÍÃË≈ÈÓøÂ∆-
«ÚÚ√Ê≈ Á≈ «Ú⁄≈ ¡≈Ëπ«È’ ˛Õ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á≈ «√˪ ÍÃøÍ≈◊ ˛ ‹Á«’ È∆Â∆ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ª Á≈
¡≈Ëπ«È’ ˛Õ
A@. ÁÒ-ÏÁÒ-ÁÒ-ÏÁÒ ÂØ∫ ¡Ê ˛ ÁÒ◊ √ÏøË ‹ª «ÈÙ·≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈÕ Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄
’ج∆ Ú∆ √ø√Á ¡Â∂ «ÚË¡≈ÈÓø‚Ò Á≈ ÓÀ∫Ï ’Á∆ Ú∆ ¡≈͉∆ ÁÒ◊ ¡≈√Ê≈Úª ¡Â∂ √øÏø˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’
√’Á≈ ˛Õ «’√∂ «ÚË≈«¬’ ‹ª ¡≈͉∂ ÁÒ ¡Â∂ ¡≈˜≈Á Óø⁄ Á≈ «Â¡≈◊ ’ ’∂ «’√∂ ‘Ø ÁÒ «Úæ⁄ ‹≈ «ÓÒ‰≈, ÈÚª
ÁÒ Ï‰≈ ÒÀ‰≈ ‹ª ¡˜≈Á √«ÊÂ∆ ω≈ ÒÀ‰≈ ‹ª ¡≈͉∂ ÁÒ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ «Â¡≈◊∂ «ÏȪ ‘∆ Ïπ«È¡≈Á∆ Ó≈Ó«Ò¡ø
”Â∂ √ÁÈ «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ «ÚπæË ÓÂÁ≈È ’È≈ ¡≈Ó ◊æÒ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ
AA. ¡√«ÊÂ≈ ¡Â∂ ¡«ÚÚ√Ê≈ Á∆ ≈‹È∆Â∆-¡√«ÊÂ≈ ¡Â∂ ¡«ÚÚ√Ê≈ Á∆ ≈‹È∆Â∆ Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ Á≈
¿πæÌÁ≈ √»Í ˛Õ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «‘ø√≈ÂÓ’ ÿ‡È≈Úª, ‹È ¡øÁØÒÈ, ‹¨√, ÀÒ∆, ‘ÛÂ≈Ò, ‹ÈÂ≈
’«Î¿» ¡≈«Á ¡≈Ó ◊æÒ ‘Ø ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ √Ì Á≈ ÍÃÌ≈Ú ‘πøÁ≈ ˛ «’ √’≈ª ’Ó˜Ø ‘Ø ‹≈‰, Ù’Â∆ ÿ‡‰ Á≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 179