Page 187 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Ú≈Â≈Ú‰ ÍÀÁ≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¡≈‹’Â≈ ¡Â∂ ¡«ÚÚ√Ê≈ Á∆ √«ÊÊÂ∆ «Úæ⁄ ¡√Ó≈«‹’ Âæ ¡≈͉∂ ÈÚ∂∫ √Ú≈ʪ
Á∆ Í»Â∆ ’ÈÕ
AB. ÈΩ’Ù≈‘∆ ”Â∂ «ÈÌÂ≈-Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ «Úæ⁄ ÍÃÙ≈√È-ÂøÂ Á≈ Úæ‚≈ ‘æÊ ˛Õ ≈‹È∆«Â’
Í«ÚÂÈ Á∂ √Ó∂∫ ÈΩ’Ù≈‘∆ Á∂Ù ˘ √«ÊÂ≈ ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛Õ ≈‹È∆«Â’ È∂Â≈Úª ˘ ¿πµ⁄-ÍæË∆ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰
«Úæ⁄ ÈΩ’Ù≈‘∆ Á≈ ‘∆ «ÚÙ∂Ù √Ò≈‘-ÓÙÚ≈ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈, Ì≈ Á∆ ‹ÈÂ≈ ”Â∂ Ú∆ √’≈∆
¡«Ë’≈∆¡ª Á≈ ¡‡»‡ ÍÃÌ≈Ú ˛Õ «Í≥‚ª «Úæ⁄ ª ͇Ú≈∆, «‘√∆ÒÁ≈, ◊Ã≈Ó √∂Ú’, «È∆÷’ ¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’
˘ ‘∆ ‹ÈÂ≈ √’≈ Á≈ Ó» »Í ÓøÈÁ∆ ˛Õ ◊Ã≈Ó∆‰ Ì≈ «Úæ⁄ «‹øÈ≈ ÍÃÌ≈Ú Íπ«Ò√ ¡Â∂ Ê≈‰∂Á≈ Á≈ «‘øÁ≈ ˛
¿πµÈ≈ ‘Ø «’√∂ ¡«Ë’≈∆ Á≈ È‘ƒÕ «Î, «Í≥‚ª Á∆ ‹ÈÂ≈ ıπÁ Í«‘Ò È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∆ ÏÒ«’ «¬‘ ÓøÈ ’∂ ÏÀ·∆
˛ «’ ¿πÈ∑ª Á∂ «Ú’≈√ Ò¬∆ √≈∂ ’øÓ Ù≈√’∆ ¡«Ë’≈∆¡ª È∂ ‘∆ ’È∂ ‘ÈÕ
AC. √’≈ ‘∆ ’∂∫Á-«ÏøÁ»- Ì≈ «Úæ⁄ √’≈ Á∂ ⁄≈∂ Í≈√∂ ‘∆ √≈∆ ≈‹È∆Â∆ ÿπøÓÁ∆ ˛Õ ‹È∆ ’Ø·≈∆ Á∂ ¡Èπ√≈,
““«ÚØË Á≈ ¡Ê √’≈ Á≈ «ÚØË ˛, ⁄≈‘∂ ¿π‘ ÁÒ Á∂ ¡øÁ ‘ØÚ∂ ‹ª Ï≈‘, ⁄≈‘∂ √’≈∆ ÁÒ ’ª◊√ ‘ØÚ∂ ‹ª
‘Ø Í≈‡∆Õ””
AD. ÍÃøÍ≈Ú≈Á∆ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á≈ √ø◊Ó-Ú√Âπ Ì≈Â∆ ≈‹-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ¡È∂’ Â∑ª Á∂ ÁÏ≈¡
√Ó»‘ «’á≈Ù∆Ò ‘ÈÕ ÍÃøÍ≈Ú≈Á∆ √Ó»‘ «‹Ú∂∫ ‹≈Â∆, √øÍÃÁ≈«¬, ËÓ, ÷∂ÂÂ≈, ¡≈«Á ≈‹È∆Â∆ ˘ ¡≈͉∂ ÈÚ∂∫ ÿ∂∂
ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ √ø◊·Èª ¡Â∂ ⁄؉ª «Úæ⁄ «¬È∑ª Íπ≈ÂÈ √ø√Ê≈Úª Á≈ ÍÃÌ≈Ú «˜¡≈Á≈
Á∂÷‰ÔØ◊ ˛Õ ‹≈Â∆◊ ◊π懪 ˘ ª ¡æ‹ Ú∆ Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ “Ï∂Â≈‹ Á≈ √Ó≈‡” Óø«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ
AE. ¡‰¿πµÂÁ≈¬∆ «ÚØË∆ «Ë-Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «ÚØË∆ «Ë Á∆ √Á≈ ‘∆ «¬‘ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ‘∆ ˛
«’ ¿π‘ ¡‰¿πµÂÁ≈¬∆ «ÚÚ‘≈ ’È «Úæ⁄ ‘∆ ¡≈͉≈ ’ÂæÚ ÓøÈ ÏÀ·Á≈ ˛Õ «ÚØË∆ ÁÒ √ø√Á ¡Â∂ «ÚË≈ÈÓø‚Òª
Á∆ Ï‹≈«¬ ¡≈͉≈ ’≈‹ ÷∂Â √Û’ª ¡Â∂ ◊Ò∆-Óπ‘æ«Ò¡ª ˘ ‘∆ ω≈ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ «ÚØË∆ ÁÒ √ø«ÚË≈È’ √≈ËȪ
Á∆ Ï‹≈«¬ ◊À-√ø«ÚË≈È’ √≈ËȪ È≈Ò √’≈ ˘ «‚◊≈ ’∂ ¡≈͉∆ √’≈ ω≈¿π‰ Á∆ Â≈’ «Úæ⁄ Òæ◊∂ «‘øÁ∂
‘ÈÕ
AF. «È¡ªÍ≈«Ò’≈: √»Í ¡Â∂ Ì»«Ó’≈-«È¡ªÍ≈«Ò’≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ √Ó≈‹ Á∂ ¿πµ⁄ ÓæË Ú◊ Á∂ ÓÀ∫Ïª ÂØ∫ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
¿π‘ Ï‘π ’πfi «¬’ ¤Ø‡∂ √Ó≈«‹’ √Ó»‘ «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ ¡≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ «È¡ªÓ»Â∆ Ú∆. ¡≈. «¥ÙÈ ¡¬∆Ô Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄,
““√≈‚∆ «È¡ªÍ≈«Ò’≈ Á∂ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆ ⁄؉ «’√ Â∑ª ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛?”” Ú’∆Ò ÂØ∫-‹Ø «˜¡≈Á≈Â ÓæË Ú◊
‹ª Ì»-√Ú≈Ó∆ Ú◊ «Úæ⁄Ø∫ ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ «È¡ªÍ≈«Ò’≈ Á∆ ÓÈØ«ÚÃÂ∆ »Û∆Ú≈Á∆ ˛Õ «¬‘ ¡≈͉∆ ÓΩ‹»Á≈
√«ÊÂ∆ Á∆ √ÓÊ’ ¡Â∂ Í«ÚÂÈ Á∂ «ÚπæË ˛ Ï∂Ù’ ¿π‘ Í«ÚÂÈ ¡⁄≈È’ ‘ØÚ∂ ‹ª Ò◊≈Â≈Õ
AG. ◊πæ‡ÏøÁ∆-◊πæ‡ÏøÁ∆ Ì≈Â∆ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Á∂÷‰ÔØ◊ ‘πøÁ∆ ˛Õ ’ª◊√ ÁÒ ˘ √Á≈ ‘∆
¡≈͉∂ √ø◊·È Á∂ ¡øÁ ◊πæ‡ÏøÁ∆ ˘ √«‘‰ ’È≈ «Í¡≈ ˛Õ ¡æ‹ Ú∆ Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆, ‹ÈÂ≈ ÁÒ, ¡’≈Ò∆
ÁÒ, ’ª◊Ã∂√, ¡È≈ÁzÓπ’, Â∂Ò◊» Á∂ÙÓ ¡≈«Á √≈«¡ª «Úæ⁄ ◊πæ‡ÏøÁ∆ ˜Ø-ÙØ È≈Ò ⁄æÒ ‘∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ÁÒª «Úæ⁄
◊πæ‡ÏøÁ∆ ¡Â∂ ‡πæ‡-Îπæ‡ ⁄ÒÁ∆ «‘øÁ∆ ˛Õ
ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Ì≈ «Úæ⁄ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ Íπ≈ÂÈ «ÚÚ√Ê≈, «‹√ «Úæ⁄ ‘ ‹≈Â∆ ‹ª √Ó»‘ Á∂
’øÓ, ¡«Ë’≈ ¡Â∂ Ó≈È-ÓÔ≈Á≈ «ÈÙ«⁄ √∆, ÷ÂÓ ‘Ø ◊¬∆ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ Ï‹≈«¬ ‘‹≈ª-Òæ÷ª √Ó»‘ª ¡Â∂ Ú◊ª
˘ √’≈, ⁄؉, ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡Â∂ Ù≈ÙÈ Á∂ ¡«Ë’≈∆ Ú◊ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ Á≈ ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈ ˛Õ «Í≥‚ª Á≈
«¬’æÒ≈ÍÈ ‹ª ≈Ù‡∆ ‹∆ÚÈ ÂØ∫ ¡Ò◊≈¡ Á» ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ ÈÚƒ ÒØ’Âø«’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «ÈÓ≈‰
’∆Â≈ «◊¡≈Õ

E.B Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ (Pressure Group in Indian Politics)

≈‹È∆Â∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ˘ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ ˛Õ ¡«‹‘≈ Ú∆ √Óª √∆ ‹ÁØ∫ ÁÏ≈¡ ‹ª «‘ √Ó»‘ª ¡ÈÀ«Â’
Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ Ó≈Û∆ Ș È≈Ò Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ ÎÃ∂‚«’ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ““’∆ ’»Û≈ „؉ ≈ÚÒ∂ ¡Â∂ ’∆
≈‹È∆Â∆Ù≈√Â Á∂ ◊øÌ∆ «Ú«Á¡≈Ê∆ √≈∂ «¬È∑ª ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ˘ ÿ‡∆¡≈ ¡Â∂ Ó≈Û∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Á∂÷Á∂ √ÈÕ
«¬È∑ª ˘ ¡«‹‘∆ Í≈Í¡≈ÂÓ≈ Ù’Â∆ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ‹Ø ÒØ’ÂøÂ Á∆¡ª ‹Û∑ª ’Ó˜Ø ’È ‹ª ÍÃÂ∆«ÈË≈ÂÓ’
Ù≈ÙÈ ˘ «Ú⁄«Ò ’ √’Á∆¡ª √ÈÕ

180 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY