Page 188 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñE: ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

“Ò≈Ï∆” ÙÏÁ ˘ Ó≈Û∆ Ș È≈Ò Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ «¬√ ˘ ËØ÷≈, «ÌzÙ‡≈⁄≈, Ïπ≈¬∆ ¡≈«Á Á≈ ÍÃÂ∆’ Óø«È¡≈ È؇
‹ªÁ≈ √∆ Íø» ¡≈Ëπ«È’ ’≈Ò «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ ¡Â∂ «‘ √Ó»‘ª ˘ ÒØ’ÂøÂ Á≈ Íæ÷Í»’ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊∆ Óø«È¡≈ ‹≈‰
Òæ◊≈ ˛Õ

ÁÏ≈¡ √Ó»‘: ¡Ê ¡Â∂ Í«Ì≈Ù≈ (Pressure Group: Meaning and Definition)
“ÁÏ≈¡ √Ó»‘” ˘ «Ú«ÌøÈ È≈Úª È≈Ò √øÏØ«Ë ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «‹Ú∂∫, «‘æ √Ó»‘ (Interest Groups), ◊À-√’≈∆
√ø◊·È (Private Organization), Ò≈Ï∆‹ (Lobbies), ◊À √Ó∆ √ø◊·È (Informal Groups), ◊πæ‡ ¡≈«ÁÕ
ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ¡Â∂ ‘Ø √ø◊·È «Úæ⁄ ¯’ ˜» ˛Õ √≈∂ √ø◊·È ÁÏ≈¡ √Ó»‘ È‘ƒ ‘πøÁ∂ ¡Â∂ È≈ «‘æ √Ó»‘ ¡Â∂
ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Ï≈Ï ‘∆ ‘ÈÕ ‘∂’ Á∂Ù ¡Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √À∫’Û∂ «‘ √Ó»‘ ‘πøÁ∂ ‘È, ÍÃø» ‹ÁØ∫ ¿π‘ √æÂ≈ ˘ ÍÃÌ≈«ÚÂ
’È Á∂ «¬≈Á∂ È≈Ò ≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ √◊Ó ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È Âª “ÁÏ≈¡ √Ó»‘” ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
¡Ø‚∆◊≈‚ Á∂ ¡Èπ√≈, ““ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡«‹‘∂ ÒØ’ª Á≈ ◊À √Ó∆ √ø◊·È ˛ «‹È∑ª Á∂ «¬’ ‹ª «˜¡≈Á≈ √≈Ë≈‰
¿πÁ∂Ù ‹ª √Ú≈Ê ‘øÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‹Ø ÿ‡È≈Úª Á∂ ¥Ó ˘ «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ √≈Ú‹È’ È∆Â∆ Á∂ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ Ù≈ÙÈ
˘ «¬√ Ò¬∆ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘È «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈ ¡Â∂ Ú≈Ë≈ ’ √’‰Õ ”” Ó≈«¬È
Ú∆È Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ÂØ∫ √≈‚≈ Ì≈Ú Ù≈√’∆ «ÚÚ√Ê≈ ÂØ∫ Ï≈‘ «’√∂ Ú∆ ¡«‹‘∂ «¬æ¤π’, Íø» √ø◊«·Â
√Ó»‘ È≈Ò ˛ ‹Ø Ù≈√’∆ ¡«Ë’≈∆¡ª Á≈ È≈Ó˜Á◊∆ ‹ª «ÈÔπ’Â∆, √Ú‹È’ È∆Â∆ Á∂ «ÈË≈‰, ¿πÈ∑ª Á∂ ÍÃÙ≈√È
¡Â∂ √ÓfiΩÂ≈-«ÚÚ√Ê≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ ˛Õ””

È؇√ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡«‹‘≈ Ó≈«Ë¡Ó ˛ «‹√ Á∂ Áπ¡≈≈ √≈Ë≈‰ «‘ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ √Ú‹È’
Ó≈Ó«Ò¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ

«¬√ ¡Ê «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ ’ج∆ Ú∆ √Ó≈«‹’ √Ó»‘ ‹Ø ÍÃÙ≈√«È’ ¡∂ √ø√Á∆ ÁØÈØ∫ ‘∆ Â∑ª Á∂ ¡‘πÁ∂Á≈ª ˘, √’≈
”Â∂ «ÈÔøÂ‰ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ ’ج∆ ÔÂÈ ’∆Â∂ «ÏÈ≈ ‘∆ ÍÃÌ≈«Ú ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È Âª ÁÏ≈¡ ◊πæ‡ Á∆ ÙÃ∂‰∆
«Úæ⁄ ¡≈¿π‰◊∂Õ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∆ ÂπÒÈ≈ “¡«◊¡≈ √≈Ó≈‹” È≈Ò ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ «¬È∑ª Á∂ «‘æ √ø’‡ «Úæ⁄
‘πøÁ∂ ‘È ‹ª ‹ÁØ∫ «¬È∑ª ˘ √Ú≈ʪ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ’È∆ ‘πøÁ∆ ˛ ª «¬‘ √◊Ó Ï‰ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ È‘ƒ ª ¿π‘ «‘Â
√Ó»‘ª Á∂ »Í «Úæ⁄ Ï∂’≈ ‘∆ ω∂ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ
¿πÍÔπ’ ÍÃ∆Ì≈Ù≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∂ ÍÃÓπæ÷ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈ ‘È:
A. ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡≈͉∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ È∆Â∆-«ÈÓ≈Â≈Úª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ÈÕ
B. ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á≈ √ÏøË «ÚÙ∂Ù Ó≈Ó«Ò¡ª È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ
C. «¬‘ ≈‹È∆«Â’ √ø◊·È È‘ƒ ‘πøÁ∂ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬‘ ⁄؉ª «Úæ⁄ «‘æ√≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
D. ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ˘ ¡«◊¡≈ √≈Ó≈‹ «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¿πÈ∑ª Á∂ «‘æ ÷Â∂ «Úæ⁄ ‘πøÁ∂ ‘È Âª ¿π‘ √◊Ó
‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ

ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á≈ Ó‘æÂÚ (Growing Importance of Pressure Groups)
A. ÒØ’Âø«’ Íë’«¡≈ Á∆ ¡«Ì«Ú¡’Â∆ Á∂ Ò¬∆ ÁÏ≈¡ √Ó»‘-ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ˘ ÒØ’Âø«Â’ Á∆ ¡«Ì«Ú¡’Â∆
Á≈ √≈ËÈ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ Á∆ √ÎÒÂ≈ Á∂ Ò¬∆ ÒØ’Ó «Â¡≈ ’È≈ ˜»∆ ˛ ª «’ «ÚÙ∂Ù È∆Â∆¡ª
Á≈ √ÓÊÈ ‹ª «ÚØË ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ
B. Ù≈ÙÈ Á∂ Ò¬∆ √»⁄È≈Úª «¬’æ·∆¡ª ’È Ú≈Ò∂ √ø◊·Èª Á∂ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘-Ù≈ÙÈ Á∆¡ª √»⁄È≈Úª Á∂ ◊À
-√’≈∆ √≈ËÈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Ó‘æÂÚÍ»‰ Ì»«Ó’≈ ¡Á≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡ø’Û∂ «¬’æ·∂ ’Á∂
‘È, ÙØË ’Á∂ ‘È ¡Â∂ √’≈ ˘ ¡≈͉∆¡ª ÓπÙ«’Òª ÂØ∫ ‹≈‰» ’Ú≈™Á∂ ‘ÈÕ
C. Ù≈ÙÈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ √ø◊·È Á∂ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘-¡æ‹’æÒ∑ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∆ ‘Ø∫Á «¬’ ¡«‹‘∆ √ø√Ê≈
Á∂ »Í «Úæ⁄ ˛, «‹È∑ª Á∂ ’ØÒ «¬√ Ș ÂØ∫ ’≈Î∆ Ù’Â∆ ‘πøÁ∆ ˛ «’ ¿π‘ √Ú≈Ê ‹ª «‘ «ÚÙ∂Ù Á∆ æ«÷¡≈ Á∂ Ò¬∆
√’≈∆ ÓÙ∆È∆ ”Â∂ ¿πÍÔØ◊∆ ¡Â∂ √ÎÒ ÍÃÌ≈Ú Í≈ √’‰Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 181