Page 70 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡ÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√

Ó≈’√ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ‘π‰ Âæ’ ‹Ø «¬«Â‘≈√ ÍÂ≈ ˛, ¿π√ Á∂ √≈∂ Ôπ◊ª ¡Â∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Ú◊-«ÚÚ√Ê≈ È؇
√Á≈ ‘≈Ú∆ ‘∆ ˛Õ ¡≈«ÁÓ √≈ÓÚ≈Á∆ Ôπ◊ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘π‰ Âæ’ Á∂ √≈∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ √≈˘ Ú◊ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∂
‘ÈÕ √Ó≈«‹’ «Ú’≈√ Á∂ ‘ ÍæË ”Â∂ √≈˘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ ÁØ Ú◊ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∂ ‘È-«¬’ ¿π‘ «‹√ Á≈
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ ”Â∂ Ó≈«Ò’≈È≈ ‘æ’ ‘πøÁ≈ ˛ «‹√ ˘ ¿π‘ ÙØÙ’, Í»ø‹∆ÍÂ∆ ‹ª Ïπ‹»¡≈ Ú◊ ’«‘øÁ≈ ˛ ¡Â∂
Á»√≈ ¿π‘ ‹Ø Ó˜Á»∆ ’’∂ ‹∆ÚÈ-«ÈÚ≈‘ ’Á≈ ˛, «¬√ ˘ ¿π‘ ÙØÙ ӘÁ» ‹ª √Ú‘≈≈ Ú◊ ’«‘øÁ≈ ˛
«¬‘ ÁØÈØ∫ Ú◊ Í√Í √øÿÙ ‘∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ÙØÙ’ Ú◊ Á∆ ÙØÙ‰ È∆Â∆ ¡√«‘ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÂÍ∆ÛÈ ÚË
‹ªÁ≈ ˛ ª ÁØȪ Ú◊ª «Úæ⁄ √øÙ √ÍæÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ Ó≈’√ È∂ ¡≈͉∆ Íë√æË «¥Â∆ “’«Ó¿»«È√‡ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ”
«Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ ˛, ““‘π‰ Âæ’ Á∂ √≈∂ √Ó≈‹ª Á≈ «¬«Â‘≈√ Ú◊-√øÿÙ Á≈ ‘∆ «¬«Â‘≈√ ˛Õ √πÂøÂ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂
Á≈√, ’πÒ∆È-Ú◊ ¡Â∂ √Ë≈‰ ‹ÈÂ≈, √≈Óø ¡Â∂ ¡ËÁ≈√ «’√≈È, ÙÃ∂‰∆ÍÂ∆ ¡Â∂ Á√Â’≈, «¬’ ÙÏÁ «Úæ⁄
ÙØÙ’ ¡Â∂ Á»√∂ «Úæ⁄ ÙØ«ÙÂ, √Á≈ «¬’-Á»√∂ Á∂ «ÚπæË ‘Ø ’∂ ’Á∆ ÍÃÂæ÷ Â∂ ’Á∆ ¡ÍÃÂæ÷, Íø» ¡ÈÚ ÔπæË
’Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ √øÿÙ Á≈ ¡ø ‘ Ú≈ ‹ª ª √Ó≈‹ Á∂ ¥ªÂ∆’≈∆ ÍπÈ«ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ ‹ª √øÿÙ Ú◊ª
Á∂ √ÚÈ≈Ù È≈Ò ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ”” «¬√ ’ÊÈ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ó≈’√ √≈∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Ú◊ ¡Â∂ Ú◊-√øÿÙ ˘
«¬«Â‘≈√’ √æ⁄ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃ√π ’Á∂ ‘ÈÕ
¡≈Ëπ«È’ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ Ôπæ◊ «Úæ⁄ «¬‘ Ú◊-√øÿÙ Ï‘π ¿π◊ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ ’≈÷≈«È¡ª Á∂ ’≈‰ Ó˜Á» «¬’
√Ê≈È ”Â∂ «¬’æ·∂ ‘πøÁ∂ ‘È, Ó‹Á» √ø◊·Èª, √Ó≈⁄≈ ÍæÂª ¡Â∂ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ Á∂ ÈÚ∆È √≈ËȪ È∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ¬∂’Â≈
¡Â∂ ⁄∂ÂÈ≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ˛ ¡Â∂ ¡æ‹ Ó˜Á» Ú◊ ¡≈͉∂ «‘æª Á∆ ≈÷∆ ÚË∆¡≈ „ø◊ È≈Ò ’ √’Á∂ ‘ÈÕ
Ó≈’√ ’«‘øÁ≈ ˛ «’ ÁØȪ Ú◊ª (Í»ø‹∆ÍÂ∆ ¡Â∂ Ó˜Á») ˘ «¬’-Á»√∂ Á∆ ÒØÛ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ¡≈͉∂-¡≈ÍÓ∂ «‘æª
˘ ÒÀ ’∂ ÁØȪ «Úæ⁄ Í√Í √øÿÙ ‘πøÁ≈ ˛Õ Í»ø‹∆ÍÂ∆ √Á≈ ‘∆ ¡≈͉∂ Ò≈Ì ˘ ¡«Ë’≈«’ ÚË≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂
¡«‹‘≈ ’È Á∂ Ò¬∆ ¿π‘‘ Ó˜Á»ª Á∂ «‘ª ˘ «ÂÒª‹«Ò Á∂ «ÁøÁ≈ ˛, ¿πÈ∑ª Á≈ ÙØÙ‰ ’Á≈ ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ Ó˜Á»
Ú◊ ¡≈͉∆ ‘≈Ò √πË≈È Á∂ Ò¬∆, ⁄ø◊≈ Ú∂ÂÈ ÍÃ≈Í ’È ¡Â∂ ’øÓ Á∂ ÿø‡∂ ÿæ‡ ’≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆, Í»ø‹∆ÍÂ∆¡ª
Á∂ «ÚπæË ¥ªÂ∆ Á∆ ◊‹È≈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ¥ªÂ∆ Á∂ Í«Ó≈‰√Ú»Í Í»ø‹∆Ú≈Á Á≈ «ÚÈ≈Ù ˜» ‘πøÁ≈ ˛ «’™«’ ıπÁ
Í»ø‹∆Ú≈Á «Úæ⁄ ‘∆ ¡≈͉∂ «ÚÈ≈Ù Á∂ Ï∆‹ ÓΩ‹»Á ‘ÈÕ Ó≈’√ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «‹È∑ª Ù≈√Âª «Úæ⁄ Ïπ‹»¡≈Úª È∂
√≈ÓøÂÚ≈Á Á≈ ¡ø ’∆Â≈ ˛, ¿π‘ ‘∆ Ù≈√Â ‘π‰ √øÍæÂ∆Ù≈Ò∆ Ú◊ Á∂ «ÚπæË ÍÃÔØ◊ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Ó≈’√
Á∂ ¡Èπ√≈ Í»ø‹∆Ú≈Á Á∆ Íë’Â∆ ‘∆ ¡«‹‘∆ ˛ «’ ¿π‘ ¡≈͉∆ ’Ï ÷πÁ ÷ØÁÁ≈ ˛Õ Ó≈’√ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’
Ó˜Á» ¥ªÂ∆ Á∂ ’≈‰ Í»ø‹∆Ú≈Á Á∆ √Ó≈ÍÂ∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á √≈ÓÚ≈Á Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘ØÚ∂◊∆Õ
Ó≈’√ È∂ Ú◊-√øÿÙ Á∂ «√˪ Á≈ «‹øÈ≈ ÍÃÏÒ √ÓÊÈ ’∆Â≈ ˛ ¡ÒØ⁄’ª È∂ ¿π√ Á∆¡ª ¿πµÈ≈ ‘∆ Ëæ‹∆¡ª
¿π‚≈¬∆¡ª ‘ÈÕ Ó≈’√ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ √øÿÙ ˘ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ «ÁøÁ∂ ‘È ‹Á«’ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ‘∆
√Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ⁄ÒÁ≈ ˛Õ √«‘ÔØ◊ Á∆ ’Ó∆ «Úæ⁄ Ó≈ÈÚ ‹∆ÚÈ ’ÁØ∫ Á≈ ÷ÂÓ ‘Ø ¸æ«’¡≈ ‘πøÁ≈Õ ‹∂’ Ó≈Ò’ ¡Â∂
Ó‹Á» Í√Í √«‘ÔØ◊ È≈ ’È Âª ¿πÂÍ≈ÁÈ √øÌÚ ‘∆ È‘ƒ ‘ÀÕ Ó≈’√ È∂ ’∂ÚÒ ÁØ Ú◊ª Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛
‹Á«’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬’ Â∆√≈ Ú◊ ∆ ˛ «‹√ ˘ Óæ«Ë¡Ó Ú◊ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ Ó≈’√ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ Ò¬∆
¿πÂÍ≈ÁÈ ÍÉ≈Ò∆ ˘ ‘∆ ¿πæÂÁ≈¬∆ ÓøÈÁ∂ ‘È ‹Á«’ Í«ÚÂÈ Á∂ Ò¬∆ ’¬∆ ’≈’; «‹Ú∂∫ ‹È√ø«÷¡≈, √ø√«¥Â∆,
≈‹È∆«Â, ËÓ ¡≈«Á Ú∆ ¿πµÂÁ≈¬∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
«¬«Â‘≈«√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á («¬«Â‘≈√ Á∆ ÌΩ«Â’Ú≈Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈) (Historical Materialism)
Ó≈’√ Áπ¡≈≈ ÍÃ√Â𠫬’ ‘Ø Ó‘æÂÚÍ»‰ «√˪ «¬«Â‘≈√ Á∆ ÌΩ«Â’Ú≈Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ‹ª ¡≈«Ê’ «Ú¡≈«÷¡≈
˛ «‹√ ˘ ÌΩ«Â’Ú≈Á∆ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡≈ÍÈ∂ ÁÚøÁ≈ÂÓ’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò √Ó≈‹Ú≈Á ˘ «¬’
ÚÀÔ’«Â’ »Í ÍÃË≈È ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬«Â‘≈√ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «Ú’≈√ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ÍÃ√Âπ ’∆Â∆Õ

¿πÁ≈‘‰ «¬«Â‘≈«√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á∆¡ª Óπæ÷ ◊æÒª Á≈ ¿πÒ∂÷ Ó≈’√ È∂ ¡≈͉∆ Íë√æË ¥Â∆
‹ÓÈ «Ú⁄≈Ë≈≈ «Úæ⁄ ’∆Â≈Õ

Ó≈’√ ¿πÈ∑ª «¬«Â‘≈√’≈ª È≈Ò √«‘Ó ȑƒ ˛ ‹Ø «¬‘ ÓøÈÁ∂ ‘È «’ «¬«Â‘≈√ ’πfi Ó‘≈È ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù «Ú¡’Â∆¡ª
Á∂ ’øÓª Á≈ Í«‰≈Ó ˛Õ ¿π‘ «¬√ ◊æÒ È≈Ò Ú∆ √«‘Ó ȑƒ ‘È «’ ÍÃ≈«¥«Â’ ‹ª ÌΩ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ ‘∆ Ó≈ÈÚ
Á∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ Ò¬∆ ¿πµÂÁ≈¬∆ ˛Õ ‘≈Òª«’ «¬È∑ª Á≈ ÍÃÌ≈Ú Ó≈ÈÚ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ÍÀ∫Á≈ ˛,
Íø» «¬È∑ª ˘ «È‰≈«¬’ ’≈’ È‘ƒ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 63