Page 77 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ B. ÓπÒª’‰ «’«¡≈- «¬√ Â∑ª Á∆ «’«¡≈ Á∂ «Íæ¤∂ «Ú⁄≈ Á≈ ‘؉≈ ˜±∆ È‘∆∫ ˛Õ «¬’ ‚πæÏÁ∂ ‘ج∂ ‹‘≈˜ Á∂
È≈Ò ’ÍÂ≈È Á≈ √ÓπßÁ «Úæ⁄ ‚πæÏ ‹≈‰≈ ÓπÒª’È≈ÂÓ’ «’«¡≈ Á∂ ¡Ë∆È ‘∆ ¡≈¬∂◊≈Õ ’ÍÂ≈È «¬‘ ⁄ß◊∆
Â∑ª ‹≈‰Á≈ ˛ «’ ‹‘≈˜ ¤æ‚ ’∂ ¡Òæ◊ È≈ ‘؉ ”Â∂ ¿π√ ˘ √Á≈ Á∂ Ò¬∆ ‹∆ÚÈ ÂØ∫ ‘æÊ Ë؉≈ ÍÚ∂◊≈ Í «Î
Ú∆ ¿π‘ ‹‘≈˜ ¤æ‚‰ Á∆ Ï‹≈¬∂ Ó ‹≈‰≈ «˜¡≈Á≈ ⁄ß◊≈ √ÓfiÁ≈ ˛ «’™«’ ‹‘≈˜ ¤æ‚ ’∂ ⁄Ò≈ ‹≈‰≈ «’√∂
Ú∆ ±Í «Úæ⁄ √ÈÓ≈È‹È’ ’ßÓ È‘∆∫ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈Õ «‹‘Û∆¡ª «’«¡≈Úª ÈÀ«Â’, Ë≈«Ó’, ’Ò≈ÂÓ’ ‹ª
¡≈ÁÙ≈ÂÓ’ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «‹È∑ª Á∂ «Íæ¤∂ «Ú⁄≈ Á≈ ‘؉≈ ˜±∆ È‘∆∫ ˛, ÓπÒª’È≈ÂÓ’
«’«¡≈Úª ’‘≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ
C. ÍzÌ≈Ú≈ÂÓ’ «’«¡≈- «¬√ Â∑ª Á∆ «’«¡≈ Á≈ √ÏßË «Ú¡’Â∆ Á∂ (¿πÁÔØ◊ª) ¡Â∂ Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ «ÁÙ≈Úª È≈Ò
‘πßÁ≈ ˛Õ Íz∂Ó, Á«¬¡≈, ÈÎÂ, Á«¬¡≈ Ì≈ÚÈ≈ ¡Â∂ ◊πæ√≈, ¡≈«Á È≈Ò ÚÙ∆̱ ‘Ø ’∂ ’∆Â∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª
«’«¡≈Úª ÍzÌ≈Ú≈ÂÓ’ «’«¡≈ ’‘≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ ’Á∆-’Á∆ ÓÈπæ÷ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ √ßÚ∂◊ È≈Ò ÚÙ∆̱ ‘Ø ’∂
¡Â≈«’’ ±Í È≈Ò ¡«‹‘≈ «ÚÚ‘≈ ‹ª «’«¡≈ ’ ÏÀ·Á≈ ˛ «’ ¿π√ ˘ Ï≈¡Á «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ Ò¬∆ ͤÂ≈¿π‰≈
ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «’√∂ Á∂ ◊≈Ò∑ª ’悉 ”Â∂ ◊πæ√∂ «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ ‘æ«Â¡≈ ’ Á∂‰≈ ÍzÌ≈ÂÓ’ «’«¡≈ Á∆ ‘∆ ¿πÁ≈‘‰
˛Õ
D. ÍzßÍ≈ÂÓ’ «’«¡≈-¿π‘ «’«¡≈Úª «‹È∑ª Á≈ √ÏßË, ÍzÊ≈Úª, ÍzßÍ≈Úª ‹ª Íz⁄∆È ’≈Ò ÂØ∫ ⁄æÒ∂ ¡≈ ‘∂ «ÚÚ‘≈ª
È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛, ÍzßÍ≈ÂÓ’ «’«¡≈Úª ’‘≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Á∆¡ª «’«¡≈Úª «¬√ Ò¬∆ ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
‘È «’ ̱’≈Ò È≈Ò ÒØ’ ¡«‹‘≈ ’Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ ÍzÊ≈Úª ‹ª ÍzßÍ≈Úª Á∂ ¡Èππ»Í «ÚÚ‘≈ ’È≈ ‹ª ¿πÈ∑ª Á≈
¡Èπ√‰ ’È≈ ÍzßÍ≈ÂÓ’ «’«¡≈ ‘∆ ˛Õ Ú∂Ï È∂ «’‘≈ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «’«¡≈Úª Á≈
¡Êͱ‰ ÏØË ‹ª ‘æÒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Íz∆Ì≈Ù≈ Á∂ Í«‘Ò∂ Ì≈◊ ‹≈‰∆ “√Ó≈«‹’ «’«¡≈” Á≈ ¡√∆∫ Úȉ
’ ¸æ’∂ ‘ªÕ ‘π‰ ¡√∆∫ «¬√ Á∂ Á±√∂ Ì≈◊ “¡’ͱ‰ ÏØË” ‹ª «ÈÚ≈⁄È ”Â∂ «Ú⁄≈ ’ª◊∂Õ «’√∂ Ú∆ ÿ‡È≈ ‹ª
Íz√«ÊÂ∆ Á∂ ÁØ ¡Ê ‘Ø √’Á∂ ‘È : «¬’ √Ë≈‰ ‹ª ¡Ω√ ¡Ê ¡Â∂ Á±√∂ ÏØËͱ‰ ¡ÊÕ √Ë≈‰ ‹ª ¡Ω√Â
¡Ê ¿π‘ ˛ ‹Ø √Ó≈‹ Á∂ «˜¡≈Á≈Â ÒØ’ª Áπ¡≈≈ ¡Ω√ ±Í È≈Ò ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÏØËͱ‰ ¡Ê ¿π‘ ˛ ‹Ø
«Ú¡’Â∆ Íz√«ÊÂ∆¡ª ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷ ’∂ Â≈«’’ ¡Ë≈ ”Â∂ Ò◊≈™Á≈ ˛Õ «¬√ ˘ ¡√∆∫ «¬’ ¿πÁ≈‘‰
Áπ¡≈≈ √Ófi √’Á∂ ‘ªÕ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∂ ‚≈’± ω ‹≈‰ ”Â∂ ¿π√ ˘ ϱ≈ ÌÒ≈ ’«‘‰≈ √Ë≈‰ ◊æÒ ˛, Í
‹∂’ ¡√∆∫ ¿πÈ∑ª Íz√«ÊÂ∆¡ª ¡Â∂ ÿ‡È≈Úª Á≈ Ò∂÷≈ ‹Ø÷≈ ’∆¬∂ ‹Ø ¿π√ Á∂ ‚≈’± Ï‰È Á∂ Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘È
ª «¬‘ ÏØËͱ‰ ¡Ê ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬√ Â∑ª Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ¡Êͱ‰ √Ó≈«‹’ «’«¡≈Úª
Á∆ Â≈«’’ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «Ú«◊¡≈«È’ Íz«’Â∆ √ÍæÙ‡ ‘πßÁ∆
˛Õ
Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∂’ √Ó≈«‹’ «’«¡≈ Á≈ ’ج∆ È≈ ’ج∆ ¡’ ¡Â∂ ¿πÁ∂Ù ˜± ‘πßÁ≈ ˛ ‹Ø Á±√∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂
«ÚÚ‘≈ª È≈Ò ÍzÌ≈«Ú ‘πßÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈«‹’ «’«¡≈Úª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ «¬√ ±Í «Úæ⁄ ’Á≈ ˛ «’ «¬‘
«’«¡≈Úª Á±√«¡ª Á∆¡ª «’«¡≈Úª È≈Ò «’√ Â∑ª ÍzÌ≈«Ú ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ √Ó≈‹Ù≈√Â «Ú«◊¡≈Ȫ ÂØ∫ Úæ÷ ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛Õ Íz«’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ÿ‡È≈Úª Á≈ Â≈«’’ «ÚÙ∂ÙÒ‰ ’ßÓ ’≈‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛,
Í ¿πÈ∑ª Á≈ ¿πÁ∂Ù ¡Â∂ ¡Ê ’∆ ˛, «¬‘ È‘∆∫ Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈Õ
ÓÀ’√ Ú∂Ï È∂ Íz«’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ Á∂ «ÈÔÓª ¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ «ÈÔÓª «Úæ⁄ Ú∆ ¯’ ’∆Â≈ ˛Õ «ÈÔÓª Á∆
Ì≈Ò ’Ȫ Íz«’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ Á≈ «¬’ Ò’Ù ˛ ‹ÁØ∫ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «ÈÔÓª Á≈ ¿πÁ∂Ù √Ó≈«‹’ «ÚÚ‘≈ª ˘
√Ófi‰≈, «¬«Â‘≈«√’ ÿ‡È≈Úª ˘ ¿πÈ∑ª Á∂ Í≈√«ÍÃ’ √Ïß˪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’ßÓ ’≈‰ ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷ ’∂ √Ó«fi¡≈
˛Õ Ú∂Ï √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ «¬’ «Ú«◊¡≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÍzÂ∆Ù·Â ’È≈ ⁄≈‘ßπÁ∂ √ÈÕ «¬√ Ò¬∆ Âπ√∆∫ √Ó≈‹Ù≈√Â
«Úæ⁄ ’∆ ˛, Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, Í ˜Ø «ÁßÁ∂ ‘È, Âπ√∆∫ ÓÈπæ÷∆ √Ïß˪ Á∂ «¬«Â‘≈«√’ «Ú’≈√, √Ó≈«‹’
‹∆ÚÈ È≈Ò √Ïß«Ë ÓΩ«Ò’ ÿ‡È≈Úª Á∆ ’≈‰ √«‘ «Ú¡≈«÷¡≈, «Ú«ÌßÈ √ß√«¥«Â’ ’≈’ª Á∆ «Ú«◊¡≈«È’
«Ú¡≈«÷¡≈ ¡Â∂ √Ë≈‰ «ÈÔÓª Á∆ ÷Ø‹ ’È ˘ ‘∆ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡Ë∆È Ù≈«ÓÒ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Ú∂Ï
√Ó≈‹Ù≈Â «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «’«¡≈Úª Á∂ ¡Êͱ‰ ÏØË, «¬È∑ª «’«¡≈Úª Á∂ ’≈Ȫ, ÈÂ∆«‹¡ª ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂
√Ë≈‰ «ÈÔÓª ˘ ‹≈ȉ ˘ Ó‘æÂÚ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ
Ú∂Ï Á≈ ÍÁÂ∆Ù≈√Â (Weber's Methodology)

√Ó≈‹Ù≈Â∆ ¡«Ë¡ÀÈ ¡Â∂ «√˪ «ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ Ú∂Ï Á≈ ÍÁÂ∆Ù≈√Â ¿πÈ∑ª Á∆ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ Á∂‰ ˛Õ Ú∂Ï
È∂ Íë’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ ¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ Íë’«Â’ ÿ‡È≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «’«¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ì∂Á ’∆Â≈
˛Õ Íë’«Â’ ÿ‡È≈Úª È≈ ª ¡Êͱ‰ ‘πßÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¿πÈ∑ª Á≈ ’ج∆ ¿πÁ∂Ù ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ √Ó≈«‹’

70 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY