Page 79 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Ò¬∆ «Ú¡’Â∆ ˘ √˜≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈ ÓÈπæ÷ Ë≈«Ó’ «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ¡Èπ√≈ «¬√ Ò¬∆ ’ßÓ ’Á≈
˛ «‹√ È≈Ò ¿π√ Á∆ ¿πµÈÂ∆ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¿πÓ ‘ØÚ∂Õ Ú∂Ï È∂ ¡≈ÍÁ∂ «¬√ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ Ë≈«Ó’ ’≈’ª ˘
Í«ÚÂÈÔØ◊ Âæ Óß«È¡≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª ”Â∂ ’∆ ÍzÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛, «¬√ Á≈ ’ßÓ
’≈‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’∆Â≈ ˛Õ Ú∂Ï È∂ ¡≈͉∆ ◊«‘∆ ÍÁÂ∆ Ù≈√Â∆ ¡ßÂ«ÁzÙ‡∆ Á∂ Áπ¡≈≈ Íz؇À√‡À∫‡
ËÓ Á∂ ¿πÈ∑ª ¡≈⁄≈ª ˘ Òæ̉≈ «‹È∑ª È∂ ¡≈Ëπ«È’ ͱߋ∆Ú≈Á Á∆ ¡≈ÂÓ≈ ˘ «Ú’«√ ’∆Â≈Õ ¡≈͉∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ Ú∂Ï È∂ ËÓ Á∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ √ÏøË∆ ‘∂· «Ò÷∂ ‘æÒ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ‘È :

A. Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ÿ‡È≈Úª «¬’ Á±√∂ È≈Ò √Ïß«Ë ¡Â∂ «¬’ Á±√∂ ”Â∂ «ÈÌ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ «’√∂
«¬’ ˘ Á±√∂ Á≈ «È‰≈«¬’ Óßȉ≈ ·∆’ È‘∆∫ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄, «¬‘ ÁØÈØ∫ «¬’ Á±√∂ ˘ ÍzÌ≈«Ú ’Á∆¡ª
‘ÈÕ
B. √≈˘ ÿ‡È≈Úª Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ «Úæ⁄ «¬’ÂÎ≈ «ÁzÙ‡∆’؉ È‘∆∫ ¡Í‰≈ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈, ’∂ÚÒ ¡≈«Ê’ ‹ª
Ë≈«Ó’ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ «’√∂ ÿ‡È≈ Á∆ «ÚÚ∂⁄È≈ È‘∆∫ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆ √◊Ø∫ ‘Ø ’≈’ª Á∂ ÍzÌ≈Ú ˘ Ú∆ «Ë¡≈È
«Úæ⁄ æ÷‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
C. Í ¡«Ë¡ÀÈ ÍÁÂ∆ Á∂ ¡Ë≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ «¬’ ’≈’ ˘ «¬’ Í«ÚÂÈÔØ◊ Âæ Óß«È¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
Ú∂Ï ¡Ë≈«Ó’ ’≈’ ˘ «¬’ Í«ÚÂÈ ÔØ◊ Âæ ÓßÈ ’∂ ¿π√ Á≈ ¡≈«Ê’ ÂæÊ ¡Â∂ ‘Ø √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª
”Â∂ ÍzÌ≈Ú ÍÂ≈ ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ
D. Ú∂Ï È∂ √≈∂ ËÓª Á∂ √≈∂ Âæª Á≈ Úȉ È≈ ’’∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ’∂ÚÒ ¡≈ÁÙ-±Íª Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√
Â∑ª È≈Ò ¿πÈ∑ª È∂ ¡≈«Ê’ ’≈’ª Á∂ ¡≈ÁÙª ÂØ∫ ‹≈‰± ’Ú≈«¬¡≈ ˛Õ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ú∂Ï È∂ ¡≈͉∂ ËÓ
Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ ¡≈ÁÙ ±Í Á∆ Ë≈È≈ Á≈ ÍzÔØ◊ ’∆Â≈ ˛Õ
¡≈͉∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ú∂Ï È∂ «¬‘ Íz◊‡ ’∆Â≈ ˛ «’ ’∂ÚÒ Íz؇À√‡À∫‡ ËÓ «Úæ⁄ ‘∆ ’πfi ¡«‹‘∂ ¡≈«Ê’
¡≈⁄≈ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È «‹È∑ª È∂ ¡≈Ëπ«È’ ͱߋ∆Ú≈Á ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈, ‹ÁØ∫ «’ «¬√ Á∂ Ò¬∆ ‘Ø ’≈’ Ú∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘∂
‘ÈÕ Ú∂Ï ’«‘ßÁ∂ ‘È «’ Ô±Í «Úæ⁄ ‹ÁØ∫ ØÓÈ ’ÀÊØ«Ò’ ËÓ Íz⁄æ«Ò √∆ ª ͱߋ∆Ú≈Á È‘∆∫ Ú«Ë¡≈ Í Ë≈«Ó’
√πË≈ ¡ßÁØÒÈ Á∂ ’≈‰ ‹ÁØ∫ Íz؇À√‡À∫‡ ËÓ Á≈ ¡≈ßÌ ‘Ø«¬¡≈ ª ¡≈Ëπ«È’ ͱߋ∆Ú≈Á Á≈ Ú∆ ¡ßÌ ‘Ø«¬¡≈Õ
Íz؇À√‡À∫‡ ËÓ Á∂ ¡≈«Ê’ ¡≈⁄≈ «‹È∑ª È∂ ͱߋ∆Ú≈Á ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈, ¿π‘ ‘È : (i) ’ßÓ ‘∆ ͱ‹≈ ˛Õ (ii) «¬’ ÍÀ√≈
Ï⁄≈¿π‰≈ «¬’ ÍÀ√≈ ’Ó≈¿π‰≈ ˛Õ (iii) √Ó∂∫ ‘∆ ËÈ ˛Õ (iv) ’ÂæÚ Á∆ √ÓÊ≈ Á∂ È≈Ò Í±Â∆ ‘∆ √Ú ¿πµ⁄ Ò’Ù
Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Á≈ √≈ËÈ ˛Õ «¬È∑ª Á∂ «¬Ò≈Ú≈ «¬√ ËÓ «Úæ⁄ Ù≈Ï Í∆ ’∂ ’ßÓ ”Â∂ ‹≈‰ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈ ¤πæ‡∆¡ª ÒÀ‰
˘ √‘∆ ¡Â∂ «Ú¡≈‹ ÒÀ‰ ˘ ·∆’ Óø«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬È∑ª √≈∂ ¡≈«Ê’ ¡≈⁄≈ª È∂ «¬ß◊ÒÀ∫‚ ¡Â∂ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄
ͱߋ∆Ú≈Á Á∆ ⁄∂ÂÈ≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆Õ ÒØ’ª «Úæ⁄ ¿πµÁÓ, ’Û∆ «Ó‘ÈÂ, Ï⁄ Á∆ Ì≈ÚÈ≈, √ß«◊z‘ Á∆ Íz«ÚÂ∆, ÍzÂ∆√ÍË≈
¡Â∂ ¡≈«Ê’ «ÚÚ∂’ ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ «‹√ È∂ Íø±‹∆Ú≈Á Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ «¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ËÓª «Úæ⁄
«¬È∑ª ¡≈⁄≈ª Á≈ ¡«‘√≈√ ‘؉ Á∂ ’≈‰ «¬æÊ∂ Ú∆ ‘Ø ËÓ Íz⁄æ«Ò √∆, ¿πµÊ∂ ͱߋ∆Ú≈Á È‘∆∫ ω √’∆Õ
Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈ ¡≈Ëπ«È’ ¿πÁÔØ«◊’ ‹◊ Á∂ ÓÈπæ÷ Á∆ «¬’ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «¬‘ ˛ «’ ¿π√ ˘ ’·Ø «Ó‘È ’È∆
⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ ¿πÈ∑ª Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ’·Ø ’ßÓ «¬’ ’ÂæÚ ˛ ¡Â∂ «¬√ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ˛Õ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∂ ’≈ØÏ≈ «Úæ⁄ ⁄ß◊∆
Â∑ª ’ßÓ ’∂, «¬√ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò È‘∆∫ «’ ¿π√ ˘ «¬‘ ’ßÓ ’È≈ ÍÀ «‘≈ ˛ √◊Ø∫ «¬√ Ò¬∆ «’ ¿π‘ Ú∆ ¡«‹‘≈ ⁄≈‘πßÁ≈
˛Õ «¬‘∆ ÓÈπæ÷ Á∂ Ù∆Ò ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ √ßÂπÙ‡∆ Á≈ ¡Ë≈ ˛Õ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ «¬’ ’‘≈Ú Íz«√æË ˛-““‹∂’ ’ج∆
’ßÓ ’È ÔØ◊ ˛ ª ¿π√ ˘ √Ì ÂØ∫ ⁄ß◊∂ „ß◊ È≈Ò Í±≈ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ”” Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈ «¬‘ ’‘≈Ú ͱߋ∆Ú≈Á
Á≈ √≈ ˛, «’™«’ «¬√ Ë≈È≈ Á≈ √ÏßË «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∆ √ÎÒÂ≈ È≈Ò ˛Õ

B.E √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ‘Ø √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ È≈Ò √ÏßË
(Relationship between Sociology with Other Social Sciences)

«ÚÁÚ≈Ȫ ˘ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ Ù∂z‰∆¡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ «◊¡≈ ˛-(i) Íz«’«Â’ «Ú«◊¡≈È (Natural Sciences) ¡Â∂
(ii) √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈È (Social Sciences) Íz«’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ÌΩ«Â’Ù≈√Â, √≈«¬‰Ù≈√Â,
ÏÈ√ÍÂ∆Ù≈√Â ¡≈«Á ¡≈™Á∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ ¡ÊÙ≈√Â, ≈‹È∆Â∆Ù≈√Â,
ÁÙÈÙ≈√Â, ÓÈØ«Ú«◊¡≈È, √Ó≈‹Ù≈√Â, ÓÈπæ÷∆Ù≈√Â ¡≈«ÁÕ Íz«’«Â’ «Ú«◊¡≈Ȫ ¡Ë∆È ÌΩ«Â’ ‹◊Â
‹ª ¿π√ È≈Ò √Ïß«Ë ÿ‡È≈Úª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ √Ó≈«‹’ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷∆ «’«¡≈Úª,

72 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY