Page 87 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: ¥ÓÚ≈⁄’ ¿πÍÔØ«◊’ «√˪ : ‡√ÊÂ≈ ‹ª ¡È≈«ËÓ≈È Ú¥ «ÁzÙ‡∆’؉

Í«ÚÂÈ Á≈ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú ‰≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ (ii) ‰≈ÂÓ’ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú ÍÃÂ∆ √Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú Á∆ ÂπÒÈ≈ È؇
«Úæ⁄ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Óø◊ Á≈ «ÈÔÓ Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ ¡«‹‘∆¡ª Ú√»¡ª ˘
«◊æÎÈ Ú√»¡ª (Giffen Goods) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ «◊æÎÈ Ú√»¡ª ¿π‘ Ú√»¡ª ‘È, «‹È∑ª Á∆ ’∆ÓÂ
ÿæ‡ ‘؉ È≈Ò Óø◊ ÿæ‡ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ’∆Ó Úˉ ”Â∂ Óø◊ ÚæËÁ∆ ˛ ¡Â∂ «◊æÎÈ ÍÁ≈Ê ‘∂·Ò∆ ’؇∆ Á≈ ¿π‘ «ÚÙ∂Ù
ÍÁ≈Ê ˛, «‹√ ”Â∂ Óø◊ Á≈ «ÈÔÓ Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ≈ ¡Â∂ ’∆Ó ÿæ‡ ‘؉ ”Â∂ ¿π√ Á∆ Óø◊ ÿæ‡ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ’∆Ó Úˉ
”Â∂ Óø◊ ÚæËÁ∆ ˛Õ

«◊æÎÈ Á∆ «ÚØË Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ Óø◊ Á≈ «ÈÔÓ «’√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «◊æÎÈ
ÍÁ≈ʪ Á∆ Óø◊ Ú¥ Á∆ „Ò≈‰ ‘∂·ª ÂØ∫ ¿πÍ ÚæÒ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ ÍÃ◊‡ ‘πøÁ≈ ˛ «’ Ú√» Á∆ ÿæ‡ ’∆Ó ”Â∂
¿π√ Á∆ Ó≈Â≈ Á∆ «˜¡≈Á≈ Óø◊ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈ ’∆Ó ”Â∂ ÿæ‡ Óø◊ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ

D.BC «◊æÎÈ Ú√»¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú
(Income and Substitution Effects in Case of Giffen Goods)

√≈∆¡ª Ú√»¡ª-√Ë≈‰, ‘∂·Ò∆ ’؇∆ ¡Â∂ «◊æÎÈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú ‘Ó∂Ù≈ ‰≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛Õ
‰≈ÂÓ’ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú Á≈ ¡Ê ˛ «’ ‹ÁØ∫ Ú√»-X √√Â∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛, ¿πÁØ∫ Ú√»-Y Á∆ ‹◊∑≈ ”Â∂ Ú√»-X
˜» ‘∆ «˜¡≈Á≈ ÷∆Á∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ Ú√»-Y Á∂ Ò¬∆ Ú√»-X Á≈ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
‘∂·Ò∆ ’؇∆ Á∆¡ª Ú√»¡ª Ò¬∆ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú ‰≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛Õ ‰≈ÂÓ’ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú Á≈ ¡Ê ˛ «’
Ú√» Á∆ ’∆Ó «‚◊‰ ’≈È ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∆ ¡√Ò∆ ¡≈ÓÁÈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ Ú√» Á∆
ÿæ‡ Óø◊ ’Á≈ ˛Õ
‹Á «’ ¡√Ò∆ ¡≈ÓÁÈ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò≈ Ú≈Ë≈ ¿πÍÌØ◊Â≈ ˘ ¿π⁄ ’؇∆ Á∆¡ª ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Ú√»¡ª Á≈ «˜¡≈Á≈
¿πÍÌØ◊ ’È Ò¬∆ ÍÃ∂« ’Á∆ ˛Õ ‘∂·Ò∆ ’؇∆ Ú≈Ò∆¡ª Ú√»¡ª Ò¬∆ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú ‰≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛ Í
«¬‘ ˜»∆ È‘ƒ ˛ «’ ¿π‘ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÂØ∫ ÍÃÌ≈Ú ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘ØÚ∂, «¬√ Ò¬∆ ÙπæË ÍÃÌ≈Ú (Net Effect)
¡Â∂ ’∆Ó ÍÃÌ≈Ú (ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú- ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú) ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú È≈Ò «˜¡≈Á≈ ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ≈ ˛Õ
¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú Á∂ ‰≈ÂÓ’ ‘؉ ”Â∂ Ú∆ Óø◊ Á≈ «ÈÔÓ Ò≈◊» ‘πøÁ≈ ˛Õ Í «◊æÎÈ Ú√»¡ª
Á∂ √ÏøË «Úæ⁄:
(a) ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú ‰≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂
(b) ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ‰≈ÂÓ’ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú «˜¡≈Á≈ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ÙπæË
ÍÃÌ≈Ú (Net Effect) ¡Â∂ ’∆Ó ÍÃÌ≈Ú (ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú- ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú) ‰≈ÂÓ’ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú
È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ Ú√» Á∆ ’∆Ó ¡Â∂ «¬√ Á∆ Óø◊∆ ◊¬∆ Ó≈Â≈ Á«Ó¡≈È
ËÈ≈ÂÓ’ √ÏøË √Ê≈«Í ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ «◊æÎÈ ÍÁ≈ʪ ”Â∂ Óø◊ Á≈ «ÈÔÓ Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ
ÙπæË ÍÃÌ≈Ú ”Â∂ ‹ÁØ∫ ‰≈ÂÓ’ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú (‰≈ÂÓ’ ÍÃÌ≈Ú ËÈ≈ÂÓ’ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄
«˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘πøÁ≈ ˛) «˜¡≈Á≈ ÍÃÌ»ÂÚ Ú≈Ò≈ (Dominating) ‘πøÁ≈ ˛, ¿πÁØ∫ Óø◊ Á≈ «ÈÔÓ ¡ÍÃÌ≈Ú∆ ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛Õ «◊æÎÈ Ú√»¡ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú Á∂ ¡Ò◊≈Ú ˘ ‘∂·Ò∂ «Ò÷∂ „ø◊
È≈Ò ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-

«⁄æÂ D.BH «◊æÎÈ Ú√»¡ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ ÍÃÌ≈Ú ˘ ÍÃ◊‡ ’Á≈ ˛Õ

«◊æÎÈ ÍÁ≈ʪ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Ú∆ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú ÂØ∫ «¬‘ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ Óπ’≈ÏÒ∂ «Úæ⁄ √√Â∆ Ú√»
Ú∆ «˜¡≈Á≈ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ÷∆Á∆ ‹ªÁ∆ ˛ Í «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ «¬‘ «¬øÈ≈ «˜¡≈Á≈ ‰≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛ «’
¿π‘ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ ÍÃÌ≈Ú ˘ ÷ÂÓ ’ «ÁøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ú√» Á∆ ’∆Ó ÿæ‡ ‘؉ ”Â∂ Ú∆ ¿π√ Á∆ ÿæ‡ Ó≈Â≈
÷∆Á∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 81