Page 187 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ‘È ‹Ø «¬√ ˘ √‘∆ ¡Â∂ ◊Ò ω≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Ú‹Ø∫ ’πfi ÒØ’ «¬‘ ’«‘ √’Á∂ ‘È «’ «¬’ Í¿π’≈∆
Â≈È≈Ù≈‘ ™È≈ «È¡≈Í»È È‘ƒ ‘Ø √’Á≈ ˛, «‹øÈ≈ «’ «¬’ ÍË≈ª«’ √’≈, ⁄≈‘∂ «¬È∑ª ÁØÚª Á∂ ÈÂ∆‹∂
√Ó≈È ‘؉Õ

√øÂπÒÈ ÍÃ≈»Í (Balance Model) Á≈ √ÏøË ÷⁄ È≈Ò ˛, ’¬∆ Íë’«¡≈Úª «˜¡≈Á≈ ÷⁄∆Ò∆¡ª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ
√øÂπÒÈ ÍÃ≈»Í Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ «¬’ √‘∆ «ÈÍæ÷ Íë’«¡≈ ¿π‘ ˛ ‹Ø Íë’«¡≈ Á∆ ’∆Ó ¡Â∂ Íë’«¡≈ ÂØ∫ ÍÃ≈ÍÂ
‘؉ Ú≈Ò∂ Ò≈Ì «Úæ⁄ √øÂπÒÈ ÍÀÁ≈ ’ √’∂Õ ¡øÂ: “Íë’«¡≈ÂÓ’ «ÈÍæ÷Â≈ Á≈ √øÂπÒÈ” «ÁzÙ‡∆’؉ Á∂ ¡Èπ√≈
«˜¡≈Á≈ ÷⁄ ÂØ∫ Ï⁄‰ Ò¬∆ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ’πfi «¬’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «’√∂ ◊Ò ÎÀ√Ò∂ ˘ Ú∆ Óøȉ ‹ª √«‘È
’È Ò¬∆ «Â¡≈ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ

Ì≈◊∆Á≈∆ ÍÃ≈»Í Á∂ «Ú⁄≈ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬’ «ÈÍæ÷ Íë’«¡≈ ¿π‘ ˛ ‹Ø Á»√∂ Íæ÷ ˘ «È‰≈ «ÈÓ≈‰ Íë’«¡≈
«Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á≈ ÓΩ’≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ Ò¬∆ «¬’ Óπ’æÁÓ∂ Á∂ ÁΩ≈È, Ì≈◊∆Á≈∆ ÍÃ≈»Í «¬‘ ¡≈Ù≈ ’Á≈
˛ «’ Ï⁄≈¡ Íæ÷ ˘ ¡≈͉≈ Íæ÷ æ÷‰, ÍÃÓ≈‰ ÍÃ√Âπ ’È, ◊Ú≈‘ª ˘ √Ú≈Ò Íπ椉 ¡≈«Á Á≈ ÓΩ’≈ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
«’√∂ Ú∆ Íë’«¡≈ Á∂ «ÈÍæ÷ ‘؉ Á∆ Ù «¬‘ ˛ «’ «’√∂ ’≈Ú≈¬∆ È≈Ò √Ïø«Ë √≈∂ ÒØ’ª/Íæ÷ª ˘ Ì≈◊ ÒÀ‰
Á≈ ¡Ú√ «ÁæÂ≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Ì≈◊∆Á≈∆ Ò¬∆ «È¿»ÈÂÓ ¡«Ë’≈ª Ú◊∂ «¬’ ¿πÍ⁄≈«’ ÈØ«‡√
Ì∂‹‰≈, ¿π√ ˘ ¡≈͉∆ ◊æÒ ’«‘‰ Á≈ ÓΩ’≈ Á∂‰ Á≈ Í≈Ò‰ ˜» ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ª «’ «¬‘ Íë’«¡≈ «ÈÍæ÷
’«‘Ò≈¿π‰ Á∂ ÔØ◊ ‘Ø √’∂Õ
¿πÍØ’Â Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «’√∂ Íë’«¡≈ ˘ «ÈÍæ÷ ω≈¿π‰ Ò¬∆ ’πfi ‘Ø Âæ Ú∆ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄ Í«‘Ò≈ ˛ √π√ø◊Â∆
(Consistency) ”Â∂ ˜Ø, «ÈÍæ÷ Íë’«¡≈ ˘ «¬√ ◊æÒ Á≈ ÌØ√≈ Á∂‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ √Ó≈È ÒØ’ª Á∂ È≈Ò Ï≈Ï
ÚÂ∆≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á≈ ¡ßÂ ’∂ÚÒ «Ú¡’Â∆◊ «Ú«ÙÙ‡Â≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛ È≈ «’ Úæ÷-Úæ÷ Íz«’«¡≈Úª Á∆¡ª Ï≈‘∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂Õ
Á±√≈, «¬√ Íz«’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ ˘ Ò≈◊± ’È Ú≈Ò∂ ÒØ’ √≈Î-√πÊ∂ ‹ª ‡√Ê ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ √≈Î-√πÊ≈
«È‰≈-«ÈÓ≈Â≈ Á∂ Ò¬∆ «¬È∑ª Íz«’«¡≈Úª ˘ ¿πÈ∑ª Á∂ √≈Î-√πÊ∂ ¡Â∂ √‡∆’ ÈÂ∆«‹¡ª Âæ’ Í‘πß⁄≈¿π‰≈ ˜±∆
˛Õ «¬√ Íz«’«¡≈ È≈Ò ‹πÛ∂ ‘ج∂ √≈∂ Íæ÷ª ˘ «¬√ ◊æÒ «Úæ⁄ «Ú ÙÚ≈√ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ Â∆‹≈ Íæ÷ («È¡≈-ÿ)
Á∆ È∆¡Â √‘∆ ˛ «’ ¿π‘ ÒØ’ª Á∂ È≈Ò √≈Î-√πÊ≈ ÚÂ∆≈ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È ‹ª ¿π‘ ÍzÌ≈«Ú Íæ÷ª Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ª
‹ª ˜±ª ”Â∂ «Ú⁄≈ ’È◊∂ Í ÒØ’ «¬√ Â∆√∂ Íæ÷ ”Â∂ «ÚÙÚ≈√ ’Á∂ ‘È Âª «¬√ «È‰≈-«ÈÓ≈‰ Íz«’«¡≈
Á∆ «ÈÍæ÷Â≈ ”Â∂ Ú∆ «ÚÙÚ≈√ ’È◊∂Õ
ÂΔ√≈, ÎÀ√Ò∂ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ⁄ß◊∂ ±Í È≈Ò ÍzÌ≈«Ú ‘؉ Ú≈Ò∂ ˘ «¬√ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ¡≈Ú≈˜ ⁄πæ’‰∆
⁄≈‘∆Á∆ ˛ ¡Â∂ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Íz’≈ Á∆ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ «¬’æ· Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ √«ÊÂ∆ ˘
Әϱ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «È‰≈-«ÈÓ≈‰ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ÍÀÁ≈ ’Á≈ ˛Õ «ÚÙ∂ÙÂ≈: «¬‘ ’Ó˜Ø Íæ÷ Á∂ Ò¬∆
Ï‘π ˜±∆ ˛, «‹√ Á∆ ¡Ú≈˜ ’¬∆ Ú≈ È‘∆∫ √π‰∆ ‹ªÁ∆ ¡Â∂ ¡ß «Úæ⁄, Ò≈◊± ’∆Â∆ ◊¬∆ Íë’«¡≈ Í≈ÁÙ∆
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ √≈∂ ÎÀ√Ò∂ ÷πæÒ∑∆ Íë’«¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ò¬∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª «Úæ⁄ ◊ØÍÈ∆¡Â≈ ‹ª
ËØ÷≈-ËÛ∆ È‘∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ Íë’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ ¿πÈ∑ª Íë’«¡≈Úª Á∆ «ÈÍæ÷Â≈ ¡Â∂ Í≈ÁÙÂ≈ È≈Ò
‹π«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛, «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÎÀ√Ò∂ Ò¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ «ÚÂ‰≈ÂÓ’ «È¡≈ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ˛, «‹√ Á≈
√ÏßË ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ √ß√≈ËȪ Á∆ Úø‚ È≈Ò ˛ ¡Â∂ ÍzÂ∆ÙØË≈ÂÓ’ «È¡≈ «‹√ Á≈ ¡Ê ˛ ◊ÒÂ∆¡ª Á∆ Í»Â∆ ‹ª
√˜≈ «Úæ⁄ «ÈÍæ÷Â≈Õ

«ÈÍæ÷ Íë’«¡≈Úª ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ÍzÂ∆ «ÈÙ·≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ’Á∆ ˛, È∂Â≈Úª Á∆ Ù’Â∆ ˘ ‹≈«¬˜
·«‘≈™Á∆ ¡Â∂ ’≈˘È Á∂ Ù≈√È Á≈ ⁄ß◊∆ Â∑ª Í≈Ò‰ ’Á∆ ˛Õ «¬√ Íz’≈ Á≈ ¡ÈπÍ≈Ò‰ ’¬∆ √Ú±Íª «Úæ⁄
ÍÃ◊‡ ‘πßÁ≈ ˛ «‹Ú∂∫ ◊z«‘ «ÚÌ≈◊ Â∂ ≈‹È∆«Â’ √ß◊·Èª «Úæ⁄ ‹ª ’≈˘È∆ √ßÁÌ «Úæ⁄Õ ¡«Â¡ø Íë’«¡≈ÂÓ’
«È¡≈ È≈Ò √Ïß«Ë ÓπæÁ∂ ’¬∆ Íz’≈ Á∂ «È‰∂ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ¿πµÌ ’∂ ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Ò¬∆, ’≈˘È∆
’≈Ú≈¬∆ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ Íz«’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ ˘ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ ’È≈ ‘πßÁ≈ ˛ «’ Óπ’æÁÓ∂ Á∆ ’≈Ú≈¬∆ «ÈÍæ÷
‘ØÚ∂Õ ’≈˘È Á∂ ’≈Ú≈¬∆ È≈Ò «¬‘ ¿πÓ∆Á ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ ¿π‘ «ÈÍæ÷Â≈, √Ó≈È ¡Â∂ Í≈Á«ÙÂ≈ √≈«Ï ’∂Õ
«¬√ Â∑ª √≈«Ï ’È Á∂ Ò¬∆ «’ ÍzÂ∆ÙØË≈ÂÓ’ «È¡≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¡Í≈Ë∆¡ª ˘ ¿π«⁄ √˜≈ «ÓÒ∂, «¬‘
˜±∆ ˛ «’ ‹æ‹ ¡Â∂ ‹±∆ √˜≈ «ÁßÁ∂ √Ó∂∫ «ÈÍæ÷ ¡Â∂ ‡√Ê ‘Ø ’∂ √ÓfiΩ«Â¡ª ¡Â∂ ’≈˘È∆ ’≈Ú≈¬∆ Á∆ «ÈÍæ÷
Íë’«¡≈Úª Ú∆ «È‰≈ Á∆ ÚÀËÂ≈ «Úæ⁄ ’∂∫Á∆̱ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ «¬æÊ∂ Úæ÷-Úæ÷ Íæ÷ª ˘

180 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY