Page 188 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA@: «È¡≈

«¬‘ ¡ÈπÌÚ ‘πßÁ≈ ˛ «’ ÎÀ√Ò≈-«ÈÓ≈‰ Íë’«¡≈ Á∂ ÈÂ∆«‹¡ª ˘ √Ú∆’≈ ’È Ò¬∆ Ӌϱ ‘؉≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, ‹Ø È؇
¿πÈ∑ª Á∆ √Ø⁄ Á∂ ¡Èπ√≈ √‘∆ ‘À ª «¬√ Á∂ Íë’«¡≈ÂÓ’ ÍzÌ≈Ú Ú∆ ‘Ø √’Á∂ ‘È ‹ª «Î ’≈Î∆ ÒØ’ª Á≈ Óßȉ≈ ˛
«’ Íz«’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ √‘∆ È‘ƒ ˛, √‘∆ ÈÂ∆«‹¡ª Âæ’ Í‘πø⁄‰≈ √‘∆ ÍÃë’«¡≈Úª ˘ Ò≈◊±
’È ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ ‘πßÁ≈ ˛Õ

È؇√ √ßÂπÒÈ Íz≈±Í Á≈ (Balance Model) √ÏßË ÷⁄∂ È≈Ò ˛Õ

A@.A.B ≈Ò√ Á≈ «È¡≈ √ÏßËΔ «√˪ (Rawls’s Theory of Justice)

A. «È¡≈ Á≈ √ÓfiΩÚ≈ÁΔ «√˪Â-‹≈È ≈Ò√ Á∂ «Ú⁄≈
(Contractarian Theory of Justice-Views of John Rawls)
«È¡≈ Á∂ ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆ «√˪ Á≈ √Ê≈È «Í¤Ò∂ ’πfi √≈Òª «Úæ⁄ «¬’ «Ú’Ò«Í’ «√˪ È∂ ÒÀ «Ò¡≈ ˛ «‹√ È≈Ò
¡Ó∆’≈ Á∂ ÓÙ‘± Á≈Ù«È’ ‹≈È ’≈Ò√ È∂ ¡≈͉∆ Ï‘π⁄«⁄ Íπ√Â’ ‘A Theory of Justice’ «Úæ⁄ √ÍÙ‡
’∆Â≈ ˛Õ «¬√ Íπ√Â’ Á∆ ÂπÒÈ≈ ÍÒ∂‡Ø, «√Ò ¡Â∂ ’ªÂ Á∆¡ª ⁄È≈Úª È≈Ò ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ «¬√ Íπ√Â’ Á≈ Ó±Ò
¿πÁ∂Ù «È¡≈ Á∆ Ë≈È≈ ˘ «¬’ ¡À√≈ √π«ÈÙ«⁄ «√˪’ ¡Ë≈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ «‘≈ ˛ ‹Ø ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆ Ë≈È≈
Á≈ √Ê≈È ÒÀ √’∂ ¡Â∂ ‹Ø ¡≈Ëπ«È’ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÍË≈ª«Âz’ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆¡ª ˜±ª Á∂ ¡Èπ±Í ‘ØÚ∂Õ
≈Ò√ «È¡≈ ˘ √≈∂ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈È≈ Á≈ √Ì ÂØ∫ Í«‘Ò≈ ¡Â∂ ÓΩ«Ò’ ◊π‰ ÓßÈÁ∂ ‘È ¡Â∂ «¬√ ◊æÒ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰
’Á∂ ‘È «’ «È¡≈ Á∂ «’È∑ª «√˪ª ”Â∂ ¡Ë≈« «È¡≈ Á∂ «√˪ª ˘ √Ì ÂØ∫ √Ú¿πµ⁄ ·«‘≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛Õ ¡«‹‘≈ ’«‘ßÁ∂ ‘ج∂ ¿π‘ ≈Ò√ Ò≈’ ¡Â∂ ±√Ø Á∆ Â∑ª √Ó≈«‹’ √ÓfiΩÂ∂ ”Â∂ ¡Ë≈« «È¡≈ Á∂ «√˪ Á∆ ⁄È≈
’Á∂ ‘ÈÕ ≈Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈ «’™«’ «È¡≈ «’√∂ Ú∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ È∆∫‘ ˛, ¡«Â¡ß √≈∂ ≈‹È∆«Â’
¡Â∂ «ÚË≈«È’ ÎÀ√Ò∂ «¬È∑ª «ÈÔÓª È≈Ò √Ïø«Ë ‘∆ Ò¬∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ ≈Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈ «È¡≈ Úø‚ Á≈ ◊π‰
(Property of Distribution) ‘À ¡Â∂ «¬√ Á≈ √ÏßË √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ú√±¡ª ¡Â∂ √∂Ú≈Úª Á∂ «ÚÂ‰ È≈Ò ˛Õ ≈Ò√
«¬È∑ª Ú√±¡ª ˘ ÓΩ«Ò’ ÍÁ≈Ê (Primary Goods) Á≈ È≈Ó «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÁØ Íz’≈ Á∂ ‘πßÁ∂ ‘È :

(A) √Ó≈«‹’ ÍÁ≈Ê (Social Goods): ¿π‘ ÍÁ≈Ê ‘πßÁ∂ ‘È ‹Ø √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª Áπ¡≈≈ √≈Î-√πÊ∂ ±Í È≈Ò
Úø‚ ’∆Â∂ ‹ª Á∂ ‘È, «‹Ú∂∫ ¡≈ÓÁÈ, √ßÍÂ∆, ÓΩ’≈, ÌΩ«Â’ ÍÁ≈Ê, ¡«Ë’≈, √ÚÂßÂÂ≈ ¡≈«Á ‹ª

(B) Íë’«Â’ ÍÁ≈Ê (Natural Goods): «‹Ú∂∫ «√‘Â, ÏπæË∆, ’≈ÒÍ«È’ Ù’Â∆, √ÓæÊ≈ «‹‘Û∂ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Ȫ
Áπ¡≈≈ √≈Î-√πÊ∂ ±Í È≈Ò Úø‚ È‘∆∫ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ Ò∂«’È ¿πÈ∑ª È≈Ò ÍzÌ≈«Ú ˜± ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
«¬’ «È¡≈ ¿π«⁄ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬È∑ª ÍÁ≈ʪ Á∆ Úø‚ «’Ú∂∫ ‘πßÁ∆ ˛, «¬‘ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛ «’ ¿πÈ∑ª
Á∆ ¡«Ë’≈ «ÚÚ√Ê≈, ’≈˘È Íë’«¡≈ ¡Â∂ ¡‘πÁ∂ È≈Ò √Ïø«Ë «È¡≈ Á∂ «’‘Û∂ «√˪ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ

’πfi Ó±Ò Ó≈ÈÂ≈Úª (Some Basic Assumptions)
«È¡≈ Á∂ Ó±Ò «√˪ª Á≈ Úȉ ’È È≈Ò Í«‘Ò∂ ≈Ò√ ’πfi Ó±Ò Ó≈ÈÂ≈Úª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á≈ ˛ «‹È∑ª ”Â∂
«Ë¡≈È Á∂‰≈ ˜±∆ ˛Õ Í«‘Ò∆, ≈Ò√ «È¡≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ «Ú’≈√ «¬√ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò ’Á≈ ˛ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄
√≈∂ «Ú¡’Â∆ √ÚÂøÂ ¡Â∂ Ï≈Ï ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∆ «¬‘ √πÂßÂÂ≈ ¿πÈ∑ª Á∂ ÁØ ÈÀ«Â’ «ÈÔÓª Á∂ √ÚÀÓ≈‰ È≈Ò
‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛Õ (i) «È¡≈ ÁΔ √Ófi ÁΔ √ÓæÊ≈ (Capacity for a sense of justice) ‹ª (ii) ⁄ß«◊¡≈¬Δ ÁΔ ¡ÚË≈È≈
(Conception of good)Õ “√Ó≈‹ Á∂ √ßͱÈ √«‘ÔØ◊∆ ÓÀ∫Ï Á∂ ±Í «Úæ⁄” «‘‰ Ò¬∆ «¬‘ «ÈÔÓ «‹√ √∆Ó≈ Âæ’
¿πÍÒæÏË È, ¿π√∂ √∆Ó≈ Âæ’ ¿π‘ √Ó≈‹ Ï≈Ï ˛Õ «¬√ Á∆ ‘Ø «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á∂ ‘ج∂ ≈Ò√ «Ò÷Á≈ ˛ «’ “«È¡≈
Á∆ √Ófi” Á≈ ¡Ê ˛ “«È¡≈ Á∆ √Ú‹È’ Ë≈È≈ ‹Ø ¿π«⁄ √«‘ÔØ◊ Á∆ Óß◊ ’Á∆ ˛, ˘ √Ófi‰ Ò¬∆, Ò≈◊±
’È Ò¬∆ ‹ª ¿π√ Á∂ ¡Èπ√≈ ’ßÓ ’È Á∆ √ÓæÊ≈”Õ «¬‘ √Ófi «¬’ ¡À√∆ «¬æ¤≈ Áæ√Á∆ ˛ «’ Á±√«¡ª Á∂ È≈Ò
√ÏßË Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ «¬√ Íz’≈ Á≈ ÚÂ∆≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, «‹È∑ª Á≈ ¿π‘ Ú∆ √Ú‹È’ ÂΩ ”Â∂ ‘æÒ ’ √’‰ ‹ª

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 181