Page 190 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA@: «È¡≈

(Individual wisdom) ¡Â∂ √Ë≈‰ ¡È«Ì◊Â≈ (General ignorance) Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ˛Õ ⁄ΩÊ≈, ‘≈Òª«’ ¿π‘ È؇
¡È«Ì◊Â≈ Á∂ ÍÁ∂ Á∂ «Íæ¤∂ ‘∆ ˛, «Î Ú∆ ¿πÈ∑ª ˘ «¬√ ◊æÒ Á≈ ÍÂ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷ ˘ ¡≈͉∂ ¡Â∆ Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆
˛, ¿π‘ ¡≈͉∂ Ì«Úæ÷ √ÏøË∆ ’ÒÍÈ≈ √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ÚÂÓ≈È ¡Ú√Ê≈ «Úæ⁄ ‘Ø «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ Ú√»¡ª Á∂ È≈Ò
¡Á≈È-ÍÃÁ≈È ’ √’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ˘ «¬√ ◊æÒ Á≈ «◊¡≈È ˛ «’ ÒØ’ª Á∂ «Ú«ÚÁ «‘æ ¡Â∂ ÔØ◊Â≈Úª ‘πøÁ∆¡ª
‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ˘ «¬È∑ª √Ë≈‰ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª √ÏøË∆ Ú∆ «◊¡≈È ˛, «‹È∑ª «Úæ⁄ ÒØ’ ¡’√ πæfi∂ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ («‹Ú∂∫ ÒØ’
«ÏÓ≈ ‹ª «√‘ÂÓøÁ ‘Ø √’Á∂ ‘È, ◊∆Ï ‹ª ¡Ó∆, ÍÛ∑∂-«Ò÷∂ ‹ª ¡ÈÍÛ∑, ’πÙÒ ‹ª ¡’πÙÒ, ’˜≈¬∆ ‹ª ’˜≈
Óπ’Â, «¬’ Íë’«Â’ Ú≈Â≈Ú‰ ‹ª Á»«Ù Ú≈Â≈Ú‰ √ÚÂøÂ ‹ª Á≈√ ¡≈«ÁÕ
«¬æÊ∂ «¬‘ ÍÃÙÈ ¸æ«’¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ≈Ò√ È∂ √Ó≈«‹’ √ÓfiΩÂ∂ Á∆ Ë≈È≈ ˘ «’¿π∂∫ ¡Í‰≈«¬¡≈Õ √Ó≈«‹’
√ÓfiΩÂ∂ Á∂ «√˪ ˘ ¡Í‰≈¿π‰ Á≈ Ó»Ò ’≈‰ «¬‘ Á√≈¿π‰≈ √∆ «’ «È¡≈ Á∂ «ÈÔÓ ‹Ø √Ó≈‹ Á∂ Ó»Ò „ª⁄∂ Á≈
«ÈÓ≈‰ ’Á∂ ‘È, Ú≈√ÂÚ «Úæ⁄ ¡≈Ó ÒØ’ª Á∆ √«‘ÓÂ∆ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È, «¬‘ ¿π‘ «ÈÔÓ ‘È ‹Ø
√ÚÂøÂ ¡Â∂ «ÚÚ∂’Ù∆Ò ÒØ’ ¡≈͉∂ «‘ª ˘ ¡æ◊∂ ÚË≈¿π‰ Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò Ó»Ò √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’È◊∂Õ
’ÀÒ∆ Á∂ ¡Èπ√≈, ≈Ò√ Áπ¡≈≈ ¡Í‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ √Ó≈«‹’ √ÓfiΩÂ∂ Á≈ «√˪ «¬√ Ó≈ÈÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «’
≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √ÏøË Âª ‘∆ ‹≈«¬˜ ‘؉◊∂, ‹∂’ √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰ «ÈÍæ÷ √Ó≈«‹’ √«‘ÔØ◊ Á∆
√ÚÀ-«¬¤πæ’ ÔØ‹È≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ √ÚÂøÂ ¡Â∂ Ï≈Ï Óø«È¡≈ ‹≈Ú∂Õ
≈Ò√ Á∂ Ò¬∆ √ÓfiΩÂ∂ Á∆ Ë≈È≈ ’≈¯∆ ◊øÌ∆ ˛, «’™«’ «¬‘ «¬’ ¡À√≈ ˙«⁄ ÍÃÁ≈È ’È≈ ˛ ‹Ø «Ú¡’Â∆ Á∂
√ÚÂøÂ ¡Â∂ √Ó≈È ‘؉ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ È≈Ò √Ó≈ÔØ«‹Â ˛Õ √ø÷∂Í «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √ÓfiΩÂ≈ ’≈ÒÍ«È’ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ÁØ
¿πÁ∂Ùª Á∆ Í»Â∆ ’Á≈ ˛- (i) «¬‘ «È¡≈ Á∂ ÁØ «√˪ ¸‰È «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ (ii) «¬‘ Á√≈¿π‰ Á≈
ÔÂÈ ’Á≈ ˛ «’ ÒØ’ª ˘ «¬È∑ª ÁØ «√˪ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª Ùª ˘ «’™ √Ú∆’≈ ’Á≈ ˛Õ

«È¡≈ Á∂ ÁØ «ÈÔÓ (Two Principles of Justice)
¿πÍØ’Â ÍÃ∆’ÒÍÈ≈Úª ”Â∂ ¡Ë≈« ¡Â∂ ¡Ú√ «ÓÒ‰ ”Â∂, «¬’ ÈÚ∂∫ √Ó≈‹ Á∂ «ÈÓ≈‰ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄, ‘∂’
«Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ «‘ª «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’È≈ ⁄≈‘∂◊≈, «’™«’ “¡È«Ì◊Â≈ Á∂ ÍÁ∂” Á∂ ’≈‰ ¿π‘ ¡≈͉∂ ¡Â∂ Á»√∂
Á∂ «‘ª «Úæ⁄ ¡øÂ È‘ƒ ’ √’Á≈, ¡«Â¡ø ¿π‘ ’πfi ¡À√∂ «ÈÔÓª Á≈ √ÓÊÈ ’È≈ ⁄≈‘∂◊≈ ‹Ø ‘∂’ «Ú¡’Â∆
˘ ¡≈͉∂ «˜¡≈Á≈Â «Ú’≈√ ’È Á≈ «Ú’≈√ ’È Á≈ ¡Ú√ ÍÃÁ≈È ’∂Õ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ‘∂’ «Ú¡’Â∆
«¬’ ¡À√∂ √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ⁄≈‘∂◊≈ ‹Ø ¿π√ Á∆¡ª ‘≈È∆¡ª ˘ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ ’∂ ¡Â∂ ‹Ø «¬‘ ÌØ√≈ Á∂Ú∂ «’
◊∆Ï ÂØ∫ ◊∆Ï «Ú¡’Â∆ Ú∆ «È≈Ù È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ («’™«’ ‘Ø √’Á≈ ˛ ’æÒ∑ ˘ «’Â∂ ¿π‘ ‘∆ ◊∆Ï È≈ ‘Ø ‹≈Ú∂)
≈Ò√ «¬√ «ÈÔÓ ˘ «˜¡≈Á≈Â «ÈÔÓ (Maximization Principle) Á≈ È≈Ó «ÁøÁ∂ ‘È, «’™«’ «¬‘ «È¿»ÈÂÓ
’«Ò¡≈‰ ˘ «˜¡≈Á≈Â √∆Ó≈ Âæ’ ÍÃ≈Í ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ Ò¬∆, «¬È∑ª ÒØ’ª «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ Ú∆ Á≈√
ÍÃÊ≈ Á∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ È‘ƒ «‘‰≈ ⁄≈‘∂◊≈, «’™«’ ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ Á≈√ ωÈ≈ Í√øÁ È‘ƒ ’∂◊≈ («¬‘ ◊æÒ
¡Òæ◊ ˛ «’ ‹Ø ‘Ø √’Á≈ ˛ ’æÒ∑ ˘ ¿π‘ Ó≈«Ò’ ‘∆ ω ‹≈Ú∂)Õ ¡«Â¡ø ¡≈͉∂ «‘ª ˘ «˜¡≈Á≈Â √∆Ó≈ Âæ’
¡æ◊∂ ÚË≈™Á∂ ‘ج∂ ¡Â∂ Ó»Ò ÍÁ≈ʪ (Primary goods) Á∆ Úø‚ ’È Á∂ «ÁÃÙ‡∆’؉ È≈Ò, ≈Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈ ÒØ’
«È¡≈ Á∂ ÁØ «ÈÔÓ ¸‰È◊∂ :
(A) ‘∂’ «Ú¡’ÂΔ ˘ «Ú¡≈Í’ ÍæË ”Â∂ ÓΩ«Ò’ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«‹‘≈ Ï≈Ï ¡«Ë’≈ ‹Ø Á»√«¡ª Á∂ √‘Δ √Ó≈È
¡«Ë’≈ Á∂ ¡Èππ»Í ‘ØÚ∂ ‹ª
(B) √Ó≈«‹’ ‹ª ¡≈«Ê’ √Ó≈ÈÂ≈Úª ˘ «¬√ Â∑ª ’ÓÏæË ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂ «’ ¿π‘ ÁØÚª (A) ਮੌਕੇ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਸਮਾਨਤਾ
ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਾਰੇ ਲਈ ਅਤੇ (B) √Ó≈‹ Á∂ «È¿»ÈÂÓ √π«ÚË≈ ÍÃ≈Í ÒØ’ª ˘ «˜¡≈Á≈Â Ò≈Ì Í‘πø⁄≈Ú∂Õ
(A) Each person to have an equal right to the most extensive basic liberties compatible with
similar liberties of others and
(2) Social and economic inequalities are to be so arranged that both are (A) attached to positions
and offices open to all under conditions of fair equality of opportunity and (B) to the greatest
benefit to the last advantaged.

«È¡≈ Á∂ «¬‘ «√˪ «ÚÙ∂’ØÙ ÍÃ≈Ê«Ó’Â≈ (lexical priority) Á∂ ¥Ó ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ √Ó≈È
√ÚÂøÂÂ≈ Á≈ Í«‘Ò≈ «√˪ ÍÃ≈Ê«Ó’Â≈ Á∂ ¥Ó È≈Ò Í«‘Ò∂ √Ê≈È ”Â∂ ˛, Á»√∂ ÈøÏ ”Â∂ “√Ó≈È ÓΩ’∂ Á≈ «√˪”

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 183