Page 193 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ’È≈ È‘ƒ, ÏÒ«’ «ÈÓÈÂÈ ÒØ’ª Á∆ ÿ≈‡ Í»∆ ’È≈ ˛Õ “«‹Ú∂∫ ≈Ò√ «Ò÷Á∂ ‘ÈÕ “«È¡≈ √ÈÓ≈È Á≈ «√˪ È≈
‘Ø ’∂ ÿ≈‡ Í»Δ ’È Á≈ «√˪ ˛Õ (‘Justice is Not an Ethics of Reward’ but an ethics of redress’)
«È¡≈ Á∂ «√˪ ¡Â∂ ÍÃ≈Ê«Ó’Â≈ «ÈÙ«⁄ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈ √ÓfiΩÂ∂ Á≈ ¡◊Ò≈ ’ÁÓ «¬’ ¡À√∂
√ø«ÚË≈È Á≈ «ÈÓ≈‰ ˛ ‹Ø «È¡≈ Á∂ «¬È∑ª «√˪ª ˘ √øÂπÙ‡ ’ √’∂ ¡Â∂ «È¡≈ √ø◊ Â∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ «ÚË∆
«ÈÓ≈‰ Á∆ Ùπ»¡≈ ’ √’‰Õ «¬√ Ò¬∆ √ø«ÚË≈È ˘ ¡øÂ: ’‰ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈, «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ≈, «Ú¡’Â∆◊Â
√ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Ó≈È ≈‹È∆«Â’ √’≈ √πæ«÷¡Â ’È∂ ‘؉◊∂Õ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ √ø«ÚË≈È Á∂ ÍæË ”Â∂ Ú∆
≈Ò√ «È¡≈ Á∂ «√˪ «Úæ⁄ √ÚÂøÂÂ≈ Á∂ «ÈÔÓ ˘ ‘∆ ÍÃ≈Ê«Ó’Â≈ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ √ø«ÚË≈È «ÈÓ≈‰ Á∂ Ï≈¡Á ÒØ’ª
˘ √Ó≈‹ Ò¬∆ È∆Â∆ ¡Â∂ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ √ÏøË∆ √Ø⁄‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ «ÚË∆-«ÈÓ≈‰ Á≈ √ÏøË «‹æÊ∂ «¬’ Í≈√∂ ÓÈ
Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ¿πÍÒæÏË∆ ‘ØÚ∂◊≈, ¿πµÊ∂ Á»‹∂ Í≈√∂ «È¡≈ Á∂ Á»√∂ «ÈÔÓ Á≈ Ú∆
Í≈Ò‰ ’È≈ ‘ØÚ∂◊≈, «‹√ ¡Èπ√≈ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª Á≈ ¿πÁ∂Ù ¡Ú√ ¡Â∂ «È¡≈ √ø◊ √Ó≈ÈÂ≈
Á∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∂ «ÈÓÈÂÓ ÒØ’ª Á∆ ÓÈ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ ÚË∂∂ Ò≈Ì Í‘πø⁄≈¿π‰≈ ˛Õ ¡øÂ: «ÚÙ∂Ù
¡«Ë’≈∆¡ª Á≈ √ÓÊÈ ’È Ú≈Ò∂ √≈∂ ’≈˘Èª ˘ ¿πµÊ∂ ¡ø«È¡≈Í»‰ ¡ÀÒ≈È «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈, «‹æÊØ∫ Âæ’ ¿π‘ √Ó≈‹
Á∂ «ÈÓÈÂÓ ÒØ’ª ˘ «˜¡≈Á≈ Ò≈Ì ¿πÍÒæÏË È‘ƒ ’Ú≈™Á∂Õ
√Ïø«Ë »Í È≈Ò ÍÃøÍ≈◊ ¿πÂ≈Ú≈Á Á∂ «√˪ ‹Ø «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ «ÁzÛ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ √∆ ¡Â∂
«Ú¡’Â∆ ˘ «¬’æÒ≈ ¤æ‚‰ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ √∆ ¡Â∂ √≈ÓÚ≈Á Á≈ ÚË∂∂ «ÈøÂ‰ «√˪ ‹Ø √Ó≈«‹’ √Ó≈ÈÂ≈ Á∂ È≈Ó
”Â∂ «Ú¡’Â∆◊ √ÚÂøÂÂ≈ ˘ √Ó͉ ’ «ÁøÁ≈ ˛, «¬È∑ª ÁØÚª «√˪ª ÂØ∫ ¿πµÍ ¿πµ· ’∂ ≈Ò√ È∂ «È¡≈ Á∂
«¬’ ¡À√∂ «√˪ Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ ’∆Â≈ ‹Ø √Ó’≈Ò∆È ¿πÂ≈Ú≈Á∆-ÍË≈ª«Âz’ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆¡ª ˜»ª
Á∂ ¡Èπ»Í ‘ÈÕ «¬‘ «√˪ «¬’ ¡À√∂ √ø«ÚË≈«È’ ÍË≈ÂøÂ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛ ‹Ø √∆«ÓÂ, ÍÃÂ∆«Ù ¡Â∂
‹Ú≈ÏÁ∂‘ ‘ØÚ∂Õ «¬‘ Óπ’ ͻø‹∆Ú≈Á∆, ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ÈÚ∂∫ Â∆«’¡ª È≈Ò «ÈÓ≈‰ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ «‹Ú∂∫
≈Ò√ «Ò÷Á∂ ‘È ¡◊ ’≈˘È ¡Â∂ √’≈ Ï≈˜≈ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ˘ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ø◊ È≈Ò ÍëÂ√Ë≈ÂÓ’ æ÷Á∂
‘È, ÌΩ«Â’ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ √ت Á≈ √ÚØÂÓ ÍÃÔØ◊ ‘πøÁ≈ ˛Õ √øÍÂ∆ ¡Â∂ ËÈ Á∆ «Ú¡≈Í’ Úø‚ ‘πøÁ∆ ˛Õ √Ó≈‹ «Úæ⁄
√≈«¡ª Á∆¡ª «È¿»ÈÂÓ Óø◊ª Í»∆¡ª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ √Ú‹È’ «√æ«÷¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡Ú√ Á∆
√Ó≈ÈÂ≈ ˛ ª «¬√ Â∑ª Á∆ Úø‚ «È¡≈Í»‰ ‘ØÚ∂◊≈Õ

ÓπÒª’‰ (Evaluation)
«¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ √øÁ∂‘ È‘ƒ ˛ «’ ≈Ò√ Á∆ Íπ√Â’ ‘A Theory of Justice’ È∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÙÈ «Úæ⁄ π⁄∆ Í»È
√Ê≈«Í ’È «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈ ˛ Í «Î Ú∆ «¬‘ ¡≈ÒØ⁄È≈ ÂØ∫ Óπ’ ȑƒ ˛Õ «¬√ Á∆¡ª ’πfi
«¬’ ¡ÒØ⁄È≈Úª ˘ «¬√ ÍÃ’≈ Á√≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
A. «È¡≈ Á∂ ‘Ø «√˪ª Á∆ Â∑ª ≈Ò√ Á∆ Ú∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, «Ï¡≈È ÏÀ∆ È∂ ≈Ò√ Á∂ «√˪ ”Â∂ ’¬∆
Â∑ª Á∆¡ª ÓπÙ«’Òª ˜≈«‘ ’∆Â∆¡ª ‘È, «‹Ú∂∫ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «È¿»ÈÂÓ √π«ÚË≈ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆¡ª ¡Â∂ √Ó»‘ª
˘ Òæ̉≈ ÓπÙ«’Ò ˛, ¡≈ÂÓ √ÈÓ≈È Á∆ Ë≈È≈ √ÍÙ‡ È‘ƒ ˛, √ø«ÚË≈È «ÈÓ≈‰ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ «¬‘ «√˪Â
√ÍÙ‡ È‘ƒ ˛ ¡≈«ÁÕ
B. «¬√∂ Â∑ª È≈ÓÈ ÏÀ∆ Á≈ Ú∆ «¬‘ ’«‘‰≈ ˛ «’ ≈Ò√ Á≈ «√˪ ¿πÂÚ≈Á∆, Í»ø‹∆Ú≈Á∆ «√˪ Á∆ Í»È
«Ú¡≈«÷¡≈ ‘∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ «È¡≈ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ¡Ó∆ª Á≈ √πæ÷, ◊∆Ϫ Á∂ Áπæ÷ Á∆ Ù’Â∆ Í»Â∆ È‘ƒ ’
√’Á≈Õ
C. ÓÀ’Î√È Á∂ ¡Èπ√≈ ≈Ò√ Á≈ «√˪ ÓøÈ ’∂ ⁄æÒÁ≈ ˛ «’ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ «¬’ Ú◊ Úø‚ √Ó≈‹ ˛ ¡Â∂
¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ’≈‹ ’πÙÒÂ≈ «Ò¡≈¿π‰ Ò¬∆ ¿πÂ√≈‘ Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∆ √øÍÂ∆ ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ Á∆ ¡√Ó≈ÈÂ≈
¡‹∂ Ú∆ ˜»∆ ˛Õ ¡«Â ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ «Úæ⁄ ¡Ó∆ Ú◊ ÂØ∫ ◊∆Ï Ú◊ ˘ √øÍÂ∆ ¡Â∂ ËÈ Á∆ √‘∆ ‹◊∑≈
¿π√ √∆Ó≈ Âæ’ ‘∆ √øÌÚ ˛, «‹æÊØ∫ Âæ’ «¬‘ ¡Ó∆ Ú◊ Á∆ √ÓπøÁÂ≈ Á∂ Ò¬∆ ıÂ≈ È‘ƒ ωÁ∂Õ ≈Ò√ «¬√ ◊æÒ ˘
ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ‘È «’ √øÍÂ∆ Á∆ «¬‘ ¡√Ó≈ÈÂ≈ Ù’Â∆ ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ ˘ ¡√Ó≈ÈÂ≈ ˘ ‹ÈÓ «ÁøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬’ Ú◊
˘ Á»√∂ ”Â∂ ¡≈͉≈ ‘æ’ ‹Ó≈¿π‰ Á≈ ÓΩ’≈ «ÁøÁ∆ ˛Õ
D. ÈØ«‹’ «‹Ú∂∫ «¬æ¤≈-√ÚÂøÂÂ≈Ú≈Á∆ Ò∂÷’ ≈Ò√ Á∂ «¬√ Â’ ˘ Í»È ÂΩ ”Â∂ √Ú∆’≈ ’ «ÁøÁ∂ ‘È «’
«Ú¡’Â∆◊ ÔØ◊Â≈Úª ¡Â∂ √ÓæÊ≈Úª √Ó≈‹ Á∆ √Ú‹È’ √øÍÂ∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ √Ó≈«‹’ «È¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂

186 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY