Page 247 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «Úæ⁄ ¡≈™Á≈ ˛, «¬√ Ò¬∆ ÓÈπæ÷ Ó≈Â ˘ √Á≈ ‘∆ «¬’ √≈ÁÔ. ÓÈ ’∂ ⁄æÒ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ’∂ÚÒ √≈ËÈ ÓøÈ ’∂ ’Á∂
È‘ƒ ⁄æÒ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ≈‹ Á∂ ‘∂’ ÓÀ∫Ï ˘ √ÚÂøÂ ’Â≈ (Free agent) Á∂ »Í «Úæ⁄ Ó≈ÈÂ≈ Á∂‰∆
⁄≈‘∆Á∆ ˛; ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ «’√∂ ˘ Á≈√ (Slave) ω≈ ’∂ æ÷‰≈ ¡‰¿π«⁄ ‘ØÚ∂◊≈Õ ¡√» È∂ Á≈√-ÍÃÊ≈ Á≈ √ÓÊÈ
«¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ √∆ «’ ’πfi ÓÈπæ÷ “«ÚÚ∂’Ù∆Ò Íë’Â∆” Á∆ ÙÃ∂‰∆ «Úæ⁄ È‘ƒ ¡≈™Á∂; ¿π‘ ’∂ÚÒ «‹¿»∫Á∂-‹≈◊Á∂
¿πÍ’È (Living Tools) ‘πøÁ∂ ‘È, «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ √ÚÂøÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ È‘ƒÕ Ô»Í∆ «⁄øÂÈ «Úæ⁄ ÙÂ≈ÏÁ∆¡ª
Âæ’ «¬‘ Ó≈ÈÂ≈ ÍÃ⁄æ«Ò ‘∆, ÍÃø» ¡≈Ëπ«È’ «Ú«◊¡≈È È∂ «¬‘ «√æË ’ «ÁæÂ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷-ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ ¡«‹‘≈
’ج∆ Â≈«ڒ ‹ª ◊π‰≈ÂÓ’ ¡øÂ È‘ƒ ‘πøÁ≈ «’ «¬’ ˘ “«ÚÚ∂’Ù∆Ò”, ¡Â∂ Á»√∂ ˘ “¡‰-«ÚÚ∂’Ù∆Ò” Óø«È¡≈
‹≈Ú∂Õ ¿πÈ∑ª Á∆ Úæ÷-Úæ÷ √ÓæÊ≈ «Úæ⁄ «¬øÈ≈ ¡øÂ È‘ƒ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈, «‹√ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ “Ó≈«Ò’” ¡Â∂
“Á≈√” (‘Master’ and ‘Slave’), «‹‘Û∆¡ª Í«‘Ò∆¡ª-Í«‘Ò∆¡ª ÙÃ∂‰∆¡ª «Úæ⁄ æ«÷¡≈ ‹≈ √’∂Õ
√ÚÂøÂÂ≈ ‹ª √Ú≈«ËÈÂ≈ (Independence) Á≈ ¿πÒ‡ »Í ˛-Á≈√Â≈ (Slavery) ‹ª ÍÃ≈«ËÈÂ≈ (Bondage)Õ
Á≈√ ‹Ø ’πfi ¡≈Í ⁄≈‘πøÁ≈ ˛, ™fi È‘ƒ ’ √’Á≈, ÏÒ«’ ‹Ø ’πfi ¿π√ Á≈ Ó≈«Ò’ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛, ¿π√ ˘ ¿π‘∆ ’È≈ ÍÀ∫Á≈
˛Õ √ÚÂøÂ ÓÈπæ÷ ¿π‘ ˛ ‹Ø «’√∂ Á≈ Á≈√ È≈ ‘ØÚ∂, ¡Ê≈ ‹Ø ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’πfi Ú∆ ’È «Úæ⁄ √ÓæÊ
‘ØÚ∂Õ ™fi √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ «¬‘ ¡Ê ’¬∆ √∆Ó≈Úª È≈Ò Ïæfi≈ ˛, «’™«’ ¿πÍ⁄≈«’ ÍÃÂ∆ÏøË È≈ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ◊øÌ∆
ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÓÈπæ÷ ˘ Ï‘π ’πfi ’È ÂØ∫ Ø’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂, ÓÈπæ÷ Í∆Û∑ ‘؉ ”Â∂ ÓÈ⁄≈‘≈ ’≈‹
È‘ƒ ’ √’Á≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ ’∂ÚÒ «ÚÚ∂’ÙΔÒ È‘ƒ, √øÚ∂ÁÈÙΔÒ (Sensitive) ÍÃ≈‰Δ ÚΔ ˛Õ ¿π‘ Ìπæ÷-«Í¡≈√ ‹ª Áπæ÷-
ÁÁ ’≈‰ Ó‹Ï» ‘Ø √’Á≈ ˛ ¡Â∂ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ √Ì ÂØ∫ «Ú√Ê≈Í»Ú’ ¡Ê «¬‘ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∂ ¡øÁØ∫
‹ª Ï≈‘Ø∫ «’√∂ ÚΔ Â∑ª ÁΔ Ó‹Ï»Δ ÂØ∫ ◊Ã√ È≈ ‘ØÚ∂ ª «’ ¿π‘ ‹Ø ’πfi √ÚØÂÓ √ÓfiÁ≈ ˛, ¿π√ ˘ ’È «Úæ⁄ ’جΔ
ÚΔ ’«·È≈¬Δ Á≈ Ó«‘√»√ È≈ ’∂Õ «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ ‘ØÚ∂◊≈ Ìπæ÷-«Í¡≈√, Ø◊-ÁÁ, ‚-ÍÃÌ≈Ú-√Ì ÂØ∫ Óπ’Â∆Õ «¬√
«Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ ¡«‹‘∆ ¡≈ÁÙ √«ÊÂ∆ ÍÃ≈Í ’È≈ Ï‘π ¡Ω÷≈ ˛, ÍÃø» ¡√ƒ «’√∂ ≈‹ ˘ «¬√ ’√Ω‡∆ ”Â∂
Í÷ √’Á∂ ‘ª «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ È≈◊«’ª ˘ ¡«‹‘∆ √ÚÂøÂÂ≈ ÍÃÁ≈È ’È «Úæ⁄ «’øÈ≈ √ÓæÊ ‹ª ÂÂÍ ‘ØÚ∂Õ

√ÚÂøÂÂ≈ Á∆ ⁄⁄≈ ’Á∂ √Ó∂∫ ¡√ƒ «¬‘ ÓøÈ ’∂ ⁄æÒÁ∂ ‘ª «’ √ÚÂøÂÂ≈ ÁΔ ’≈ÓÈ≈ «ÚÚ∂’ÙΔÒ ÓÈπæ÷ Á≈ √πÌ≈¡
˛, ÍÃø» «’√∂ «ÚÙ∂Ù ÍÃ√«ÊÂΔ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∂ «ÚÚ∂’ ˘ ⁄؇ Í‘πø⁄ √’ÁΔ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ √ÚÂøÂÂ≈ ÂØ∫ Ï∂Óπæ÷ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂, ’ج∆ Á≈√ ¡≈͉∆ Á≈√Â≈È «Úæ⁄ ‘∆ √øÂπÙ‡ (Contented) ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ’πfi ÒØ’ ¡øË-«ÚÙÚ≈√,
∆Â∆-«Ú≈˜ ‹ª √Ó≈«‹’ ÂΩ ”Â∂ ◊πÒ≈Ó Ï‰ ’∂ √ÚÂøÂ «È‰≈ Á≈ √Â≈ ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ’πfi ÒØ’ ¿πÍÌØ◊Â≈
√ø√«¥Â∆ (Consumer Culture) Á∂ √ «Úæ⁄ ‚πæÏ ’∂ Íë’Â∆ Á∆ ÓÈÓØ‘‰∆ ⁄≈Á ÂØ∫ Á» ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿πµ⁄
’؇∆ Á∂ √≈«‘Â, √ø◊∆ ¡Â∂ ’Ò≈ Á∂ √Ú≈Á ˘ ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ‘È ‹Ø ÓÈπæ÷ ˘ ¤Ø‡∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ ¿πµÍ ¿π·≈¿π‰ «Úæ⁄
√‘≈«¬Â≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ «√˪ «¬‘ Óø◊ ’Á≈ ˛ «’ ‹Ø ÓÈπæ÷ ÍÃ≈«ËÈ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ ÚΔ ÍÃ≈«ËÈÂ≈ ÂØ∫ Óπ’ÂΔ
ÁΔ Óø◊ È‘ƒ ’Á≈, ¿π√ ˘ √Ú≈«ËÈÂ≈ Á≈ √Â≈ «Á÷≈ ’∂ ¿π√ Á∂ √πæÂ∂ ‘ج∂ «ÚÚ∂’ ˘ ‹◊≈¿π‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ

¿πÍÌØ◊Â≈ √ø√«¥ÂΔ (Consumer Culture)
«’√∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ÓπæÒª ¡Â∂ Ó≈ÈÂ≈Úª Á∆ ÍÃË≈È◊∆ «‹√ «Úæ⁄ Ú√»¡ª ¡Â∂ √∂Ú≈Úª Á∂ ¿πÍÌØ◊
(Consumption) ˘ ‹∆ÚÈ Á∂ √ÚØÂÓ «ÈÙ≈È≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÍëÂÙ·≈ (Social Prestige) Á≈ ÍÃÂ∆’ Óø«È¡≈
‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ‹∆ÚÈ ÓπæÒª-«‹Ú∂∫ «’ ¡≈ÂÓ «ÈÌ, ‹È √∂Ú≈ ‹ª ’Ò≈ÂÓ’ π⁄∆¡ª ˘ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ
È‘ƒ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈Õ

AC.C.A √ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Úæ¤Â≈ (Liberty and Licence)

√Ó≈‹ «Úæ⁄ √ÚÂøÂÂ≈ Á∂ √≈Ê’ ÍÃÔØ◊ Ò¬∆ «¬‘ ˜»∆ ˛ «’ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ Á»√∂ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈
«Úæ⁄ π’≈Ú‡ È≈ ω∂, ¡◊ √≈∂ ÓÈπæ÷ Í»È «ÚÚ∂’ È≈Ò √øÍÈ (Perfectly Rational) ‘πøÁ∂ ª «¬‘ ÓøÈ √’Á∂
‘ª «’ ¿π‘ ’∂ÚÒ ¿π‘∆ Ó≈◊ ¡Í‰≈™Á∂ ‹Ø √≈«¡ª Ò¬∆ √ÚØÂÓ ‘πøÁ≈ ¡Â∂ ¿π‘ ¡≈͉∆ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ÍÃÔØ◊
’Á∂ √Ó∂∫ Á»√«¡ª Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ ˜≈ Ú∆ π’≈Ú‡ È≈ Í≈™Á∂, ÍÃø» ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ª ’∂ÚÒ ’ÒÍÈ≈ Á∆
‘∆ Ú√» ˛Õ ÔÊ≈Ê Á∂ Ë≈ÂÒ ”Â∂ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ «ÚÚ∂’ ÂØ∫ ’øÓ ÒÀ ’∂ Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ „ø◊ª È≈Ò √Ø⁄Á∂ ‘ÈÕ
«Î, ‹Ø ÒØ’ «ÚÚ∂’ ˘ «¬’ ÁÓ Í∑∂ æ÷ «ÁøÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∆ ª ◊æÒ ‘∆ Á»√∆ ˛Õ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ÓÈπæ÷ «ÚÚ∂’ Á∆
√ÓæÊ≈ ÂØ∫ ª √øÍÈ ˛, ÍÃø» ‹Á Âæ’ ¿π‘ ¡Í»‰ ˛, ÂÁ Âæ’ ¿π‘ ÓÈπæ÷ Á∆ Ȫ‘Íæ÷∆ √ÚÂøÂÂ≈ (Unrestrained
Freedom) Á»√«¡ª Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ «√æË ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ √Úæ¤Â≈ Á≈ »Í

240 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY