Page 248 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAC: Ï≈˜≈ ¡Â∂ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰

Ë≈‰ ’ ÒÀ∫Á∆ ˛Õ ¡«‹‘Δ ‘≈Ò «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ÁΔ √ÚÂøÂÂ≈ Á»√∂ ÓÈπæ÷ ÁΔ Ó‹Ï»Δ Ï‰ √’ÁΔ ˛Õ Úæ‚Δ Óæ¤Δ ¤Ø‡Δ È؇
Óæ¤Δ ˘ ¡≈͉≈ ÌØ‹È Ï‰≈¿π‰ ÁΔ √ÚÂøÂÂ≈, ⁄≈‘∂ ª ¤Ø‡Δ Ó¤ÒΔ ˘ ‹≈È ÂØ∫ ‘æÊ Ë؉∂ ÍÀ‰◊∂Õ
«’™«’ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ÍÃÔØ◊ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ ª ‘∆ √‘∆ ‘ØÚ∂◊∆, ‹Á ¿π‘
«’√∂ ˘ Ï≈Ï »Í «Úæ⁄ ¿πÍÒæÏË ‘ØÚ∂, ¡◊ Â≈È≈Ù≈‘ Á∆ “√ÚÂøÂÂ≈” ÍË≈ ”Â∂ ‹πÒÓ ’È «Úæ⁄ ‘ØÚ∂ ª
¿π‘ √ÚÂøÂÂ≈ Á∂ «√˪ Á∂ «ÚæπË ‘ØÚ∂◊∆, ¡◊ ⁄Ø Á∆ “√ÚÂøÂÂ≈” Á»√∂ Á≈ Ó≈Ò ⁄Ø∆ ’ ÒÀ‰ Á∆ Óø◊
’∂ ª «¬√ ˘ √ÚÂøÂÂ≈ ’«‘‰≈ «¬’ Ó˜≈’ ‘ØÚ∂◊≈Õ ¡◊ √Û’ ”Â∂ ◊æ‚∆ ⁄Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Á∆ “√ÚÂøÂÂ≈”
ÓÈÓ˜∆ Ú≈Ò∆ «ÁÙ≈ ”⁄ ÓÈÓ˜∆ ¯Â≈ ◊æ‚∆ ⁄Ò≈¿π‰ ‹ª ÓØÛ Á∂‰ «Úæ⁄ ‘ØÚ∂ ª ‘Ø Ô≈Â∆¡ª Á∆
√ÚÂøÂÂ≈ ‘∆ È‘ƒ ÷Ø‘∆ ‹≈Ú∂◊∆, ¿πÈ∑ª Á∆ ‹≈È-Ó≈Ò ˘ Ú∆ ıÂ≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡ÀµÒ. ‡Δ. ‘≈Ï‘≈¿»√
(Á ¡ÀÒ∆ÓÀ∫‡√ ¡≈Î ÙØÙÒ ‹√«‡√) (√Ó≈«‹’ «È¡≈ Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ) (AIBB) Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““«¬’ «Ú¡’Â∆ Á∆
Ȫ‘Íæ÷∆ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬‘ ‘ØÚ∂◊≈ «’ Ï≈’∆ √≈∂ ÿØ ÍÃ≈«ÈËÂ≈ Á∆¡ª Ï∂Û∆¡ª È≈Ò ‹’Û∂ ‹≈‰◊∂ ¡Â∂
Á»√∂ Í≈«√˙∫ Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª √≈«¡ª ˘ √ÚÂøÂÂ≈ ª ‘∆ ÍÃ≈Í ‘Ø √’Á∆ ˛, ‹Á √≈«¡ª ”Â∂ ’πfi È≈ ’πfi
ÍÃÂ∆ÏøË Ò◊≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰Õ”” «¬‘∆ ’≈‰ ˛ «’ √ÚÂøÂÂ≈ «ÈÔÓ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ Óø◊ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ È≈Ò
Í«‘Ò∆ Ù «¬‘ ‹πÛ∆ «‘øÁ∆ ˛ Á»√«¡ª ˘ Ú∆ ¿π‘∆ ¡Â∂ ¿π√∂ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ˛; Úæ÷-Úæ÷ ÒØ’ª Á∆
√ÚÂøÂÂ≈ «¬’-Á»√∂ Ò¬∆ π’≈Ú‡ È‘ƒ ωÈ∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ «¬√ Â∑ª √ÚÂøÂÂ≈ ”Â∂ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ÍÃÙÈ «⁄øÈ∑
«‘øÁ≈ ˛, ÍÃø» ’∂ÚÒ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ «ÈÔÓ ¡Í‰≈ ÒÀ‰≈ √‘∆ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬’-Á»√∂ ˘ ·Ø’ Ó≈ ’∂ √πæ‡ Á∂‰
Á≈ “Ï≈Ï ¡«Ë’≈” (Equal Right) √ÚÂøÂÂ≈ Á∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ «Úæ⁄ È‘ƒ ¡≈Ú∂◊≈; √ÚÂøÂÂ≈ Á∂ «√˪ Á≈ ÍÃÔØ◊
’«Ò¡≈‰ Á∂ √Â∂ ”Â∂ ⁄æÒ‰ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «ÚÈ≈Ù Á∂ √Â∂ ”Â∂ ⁄æÒ‰ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ È‘ƒÕ

√ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √æÂ≈ (Liberty and Authority)

«Ú¡’Â∆ (Individual) ¡Â∂ ≈‹ (State) Á∂ √Ïø«Ë √ÏøË ”Â∂ «Ú⁄≈ ’Á∂ √Ó∂∫ √ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √æÂ≈ Á«Ó¡≈È
Áø‚ (Conflict) ¿πµÌ ’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ‹Á «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ «Úæ⁄
‡’≈¡ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ≈ ˛, ÂÁ «¬È∑ª ÁØÚª «Úæ⁄ √øÂπÒÈ √Ê≈«Í ’È≈ ˜»∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈
Á≈ «√˪ √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ Ï≈Ï √ÚÂøÂÂ≈ (Equal Freedom) Á∆ Óø◊ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ˜»∆
˛ «’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ √ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ÍÃÔØ◊ ’Á∂ √Ó∂∫ Á»√«¡ª Á∆ ¿π‘∆ ¡Â∂ ™È∆ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡
È≈ ω∂ ¡Â∂ ¿π√ ˘ «ÈÔ«Ó ’È Ò¬∆ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ Á≈ ÍÃÔØ◊ ˜»∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, ÍÃø» «¬√ ¿πÁ∂Ù Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆
≈‹ ˘ ¡√∆Ó √æÂ≈ È‘ƒ «ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆, ÷πÁ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ ‘∆ «’Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ˘ ÈÙ‡ È≈ ’
Á∂Ú∂-«¬‘ «ÈÙ«⁄ ’È Ò¬∆ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¿π‰≈ ˜»∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
√ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √æÂ≈ Á∂ «¬√ ‡’≈¡ Á∂ √Ú≈Ò ”Â∂ Úæ÷-Úæ÷ «Ú⁄≈’ª È∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÁzÙ‡∆’؉ æ«÷¡≈ ˛Õ ‡≈Ó√
‘≈Ï√ (AEEH-AFGI) «‹Ú∂∫ «Ú⁄≈’ «¬‘ ÓøÈÁ∂ ‘È «’ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ Á∂ √≈∂ Ò≈Ì Âª ‘∆ ¿π·≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È,
‹Á «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ˘ ¡«Â¡ø √∆«Ó ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂Õ ‘≈Ï√ Á≈ Óπæ÷ √Ø’≈ ’≈˘È ¡Â∂ √Ê≈Í’
≈‹ (Law and Order State) È≈Ò ˛, ¿π√ È∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ˘ ◊؉ Óø«È¡≈ ˛Õ «¬‘∆ ’≈‰ ˛ «’
‘≈Ï√ ˘ Í»È √æÂ≈Ú≈Á (Absolutism) Á≈ Óπæ÷ ¡Ë≈ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡, ‹≈È Ò≈’ (AFCB-AG@D)
¡Â∂ ‹∂. ¡Àµ√. «ÓÒ (AH@F-GC) «‹Ú∂∫ Á≈Ù«È’ «¬‘ «Ú⁄≈ «ÁøÁ∂ ‘È «’ «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ˘ √ÓÊ’
ω≈¿π‰ Ò¬∆ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ ˘ ¡«Â √øÌÚ √∆«Ó ’È≈ ˜»∆ ˛Õ
«¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ ’≈˘È Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ≈‹ ˘ ¡√∆Ó Ù’Â∆¡ª ÍÃ≈Í ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂,
«Ïë‡Ù √ø√Á ˘ ’≈˘È Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √Ú Ù’Â∆Ó≈È Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ÍÃø» ‹◊ «Úæ⁄ ’ج∆ Ú∆ ≈‹ ¡√∆Ó
Ù’Â∆¡ª Á≈ ÍÃÔØ◊ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ ’ج∆ Ú∆ √øÚ∂ÁÈÙ∆Ò «ÚË≈È Óø‚Ò-‹Ø ¡≈͉∆ √æÂ≈ ˘ ’≈«¬Ó æ÷‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈
˛-’≈˘È∆ √øÌ≈ÚÈ≈Úª ÚæÒ ™È≈ «Ë¡≈È È‘ƒ Á∂Ú∂◊≈, «‹øÈ≈ ≈‹È∆«Â’ √øÌ≈ÚÈ≈Úª ÚæÒ Á∂Ú∂◊≈, ¿π‘ «¬‘ È‘ƒ
Á∂÷∂◊≈ «’ ¿π‘ ’≈˘È∆ ÂΩ ”Â∂ ’∆-’∆ ’ √’Á≈ ˛, ÏÒ«’ «¬‘ Á∂÷∂◊≈ «’ ¿π‘ «ÚÚ‘≈ Á∂ ÍæË ”Â∂ ’∆ ’ √’Á≈
˛? ’≈˘È Á∂ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ Í«ÚÂÈ (Enforcement) Á∂ Ò¬∆ ≈‹ ˘ ÏæÒ ÍÃÔØ◊ (Coercion) Á∆ Í»È Ù’Â∆
ÍÃ≈Í ˛Õ ÏæÒ ÍÃÔØ◊ «¬’ ÌΩ«Â’ ‘«Ê¡≈ (Physical Weapon) ˛, ÍÃø» ≈‹ Á∂ È≈◊«’ª ’ØÒØ∫ ¡≈«◊¡≈ Á≈
Í≈Ò‰ ’Ú≈¿π‰ «Úæ⁄ ÌΩ«Â’ ‘«Ê¡≈ (Moral Weapon) ÚË∂∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ «√æË ‘πøÁ≈ ˛Õ
«¬√ Â∑ª ‹Á «Ú¡’Â∆ ≈‹ Á∂ ’≈˘È ‹ª ¡≈Á∂Ù ˘ √‘∆ (Right) ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ (Good) ÓøÈÁ∂ ‘ج∂ ¡≈͉∆
«¬æ¤≈ È≈Ò ¿π√ Á≈ Í≈Ò‰ ’Á≈ ˛, ÂÁ ¿π√ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ Íæ÷ ”⁄ È‘ƒ ‘πøÁ∆ ¡Â∂ ≈‹ Á∆ √æÂ≈ Á∂ √≈Ê’
ÍÃÔØ◊ Ò¬∆ ≈‹ Á∂ ’≈˘È ¡Â∂ ¡≈Á∂Ù ‹È √Ë≈‰ Á∆¡ª ÈÀ«Â’ √Óæ«√¡≈Úª ¡Â∂ Ó»Ò ÍÉ≈Ò∆ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘؉∂

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 241