Page 250 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAC: Ï≈˜≈ ¡Â∂ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰

¡√ƒ Á∂÷ ¸æ’∂ ‘ª «’ √ÚÂøÂÂ≈ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª √∆Ó≈Úª È≈Ò Ïæfi∆ «‘øÁ∆ ˛Õ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ¿πµÊ∂ Âæ’ È؇
√ÚÂøÂÂ≈ ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛, «‹æÊØ∫ Âæ’ ¿π‘ Á»√«¡ª Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ È≈ ‘ØÚ∂Õ «¬æÊ∂ «¬’
«Ú¡’ÂΔ ÁΔ √ÚÂøÂÂ≈ Á»√∂ «Ú¡’ÂΔ ÁΔ √ÚÂøÂÂ≈ Ò¬Δ ıÂ≈ ÍÀÁ≈ ’ √’ÁΔ ‘ØÚ∂, ¿πµÊ∂ ¿π√ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¿π‰≈
˜»Δ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ ’Ø¬Δ Ø’ ’≈˘È Áπ¡≈≈ ‘Δ Ò◊≈¬Δ ‹≈ √’ÁΔ ˛Õ ‚Δ. ‚Δ. ÎΔÒ È∂ ¡≈͉∆ Ó‘æÂÚÍ»È
«’Â≈Ï “ÍÃ≈ÏÒÓ√ ¡≈Î ÍØÒ∆«‡’Ò «ÎÒ≈√Î∆” (≈‹È∆«Â’-ÁÙÈ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª) (AIGF) Á∂ √ÏøË ”⁄ «Ò«÷¡≈
˛ «’ ’≈˘È √≈‚∆ √ÚÂøÂÂ≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¡Ë∆È √≈˘ ¡«‹‘∂ ’øÓ ’È∂ ÍÀ∫Á∂ ‘È, «‹È∑ª ˘
¡√ƒ È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘ª◊∂ ¡Â∂ ¡«‹‘∂ ’øÓª ÂØ∫ Á» «‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, «‹È∑ª ˘ ¡√ƒ È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘ª◊∂Õ ’≈˘È √≈‚∆
√ÚÂøÂÂ≈ ”Â∂ ‹Ø Ø’ Ò◊≈™Á≈ ˛, ¿π√ Á∂ ÁØ ¿πÁ∂Ù ‘Ø √’Á∂ ‘È, «¬’ ¿πÁ∂Ù Á»√∂ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ Á∆ æ«÷¡≈
’È≈ ‹ª ’Á∂-’Á∂ √≈‚∆ ¡≈͉∆ √ÚÂøÂÂ≈ Á∆ æ«÷¡≈ ’È≈ ‘Ø √’Á≈ ˛, «’™«’ «‹√ Â∑ª Á∂ «ÚÚ‘≈ ”Â∂
Ø’ Ò◊≈™Á≈ ˛, ¿π‘ «¬√ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’≈˘È √≈˘ «ÓÒ≈Ú‡
’È ÂØ∫ Ø’Á≈ ˛ ‹ª ¸‘≈∂ ”Â∂ Ò≈Ò ÏæÂ∆ ‹◊‰ ”Â∂ ’≈˘È √≈˘ ¡æ◊∂ Úˉ ÂØ∫ Ø’Á≈ ˛ ª «’ ¡√ƒ Á»√«¡ª Á∆
√ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ È≈ Í≈ √’∆¬∂ ¡Â∂ ÷πÁ Ú∆ √πæ«÷¡Â ‘∆¬∂Õ «¬√ Â∑ª ’≈˘È √≈˘ ÈÙ≈ ’È ÂØ∫ Ø’Á≈
˛, ’≈˘È ’∆ «¬‘ ¡≈Á ⁄æÒ ’∂ √≈‚∆ ¡≈͉∆ √ÚÂøÂÂ≈ Ò¬∆ ıÂÈ≈’ «√æË ‘Ø √’Á∆ ˛Õ ’≈˘È Á∆ Ø’ Á≈
Á»√≈ ¿πÁ∂Ù √Ó≈«‹’ ÓπæÒª ‹ª ¡≈ÁÙª Á∆ æ«÷¡≈ ’È≈ ‘Ø √’Á≈ ˛, «‹Ú∂∫ «’ ’≈˘È Ï≈ÏÂ≈ (Equality)
‹ª «È¡≈ (Justice) Á∂ Ò¬∆ √≈‚∆ √ÚÂøÂÂ≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈ √’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’≈˘È √≈˘ Ò≈¬∆È
ÂØÛÈ ÂØ∫ Ø’Á≈ ˛ ª «’ Á»√«¡ª Á∂ Ï≈Ï ¡«Ë’≈ Á∆ æ«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’∂Õ ’≈˘È √≈˘ ’ Á∂‰ (Payment
of Taxes) Á∂ Ò¬∆ Ó‹Ï» ’Á≈ ˛ ª «’ √Ú‹È’ √∂Ú≈Úª (Public Services) «¬’æ·∆¡ª ’∆Â∆¡ª ‹≈ √’‰
¡Â∂ √Ó≈«‹’ «È¡≈ (Social Justice) Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ’∆Â∆ ‹≈ √’∂Õ
’≈˘È √≈‚∆ «Ú¡’Â∆◊ √ÚÂøÂÂ≈ ”Â∂ «’æÊØ∫ Âæ’ Ø’ Ò◊≈ √’Á≈ ˛ ‹ª ’≈˘È Á∂ «’‘Û∂-«’‘Û∂ ÍÃÂ∆ÏøË
√ÚÂøÂÂ≈ Á∂ «√˪ Á∂ «ÚπæË È‘ƒ ÓøÈ∂ ‹≈ √’Á∂, «¬‘ «¬’ ¡Ω÷≈ «ÚÙ≈ ˛Õ Î∆Ò È∂ ¡«‹‘∂ ⁄≈ ÷∂Âª Á≈ √ø’∂Â
«ÁæÂ≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ’≈˘È Á∂ ÍÃÂ∆ÏøË Â’√ø◊ ÓøÈ∂ ‹ªÁ∂ ‘È-
˜πÓ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ (In the Sphere of Crime) : «Ú¡’Â∆ Á∂ ‹Ø ’≈‹ √Ó≈‹ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ Ò¬∆ ◊øÌ∆ ÷Â≈
√Ófi∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ ’≈˘È Á∂ ¡Ë∆È ˜πÓ ÿث٠’’∂ √˜≈ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ˜πÓ È≈Ò √Ïø«ËÂ
’≈˘È ˘ ÎΩ‹Á≈∆ ’≈˘È (Criminal Law) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‘æ«Â¡≈ ‹ª ⁄Ø∆ ’È≈ ˜πÓ ˛
¡Â∂ ÎΩ‹Á≈∆ ’≈˘È «¬È∑ª ”Â∂ Ø’ Ò◊≈™Á∂ ‘ج∂ ¿πÍØ’Â √˜≈ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’Á≈ ˛Õ «¬√∂ ÍÃ’≈ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ Á∂
«ÈÔÓª Á≈ ¿πÒøÿ‰ Ú∆ ‹πÓ ˛, «’™«’ «¬√ È≈Ò √Ú‹È’ «ÚÚ√Â≈ (Public Order) Á∂ Ò¬∆ ◊øÌ∆ ıÂ≈
ÍÀÁ≈ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ
«¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ù’Â∆ Á∂ ‹Ø ’≈‹ ¿π√ Ò¬∆ ‘≈È∆’≈’ ‘Ø √’Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ Ú∆ ˜πÓ ÓøÈÁ∂ ‘ج∂ ¿πÈ∑ª ”Â∂ ’≈˘È∆
ÂΩ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ÈÙ∆Ò∂ ÍÁ≈ʪ Á≈ √∂ÚÈ (Drug Addiction) «Ú¡’Â∆ Á∂
‹∆ÚÈ ˘ È’ ω≈ √’Á≈ ˛, «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ ’≈˘È Áπ¡≈≈ ˜πÓ ˛Õ ¡≈ÂÓ ‘æ«Â¡≈ ˘ Ú∆ ˜πÓ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈
˛ ¡Â∂ ¡≈ÂÓ ‘æ«Â¡≈ Á≈ ÔÂÈ ’È Ú≈Ò∂ ˘ √‹≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
ÁΔÚ≈ÈΔ «ÚÚ≈Áª Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ (In the sphere of civil disputes) : «Ú¡’Â∆¡ª ¡Â∂ «È◊Ó √Ó»‘ª (Corporate
Bodies) Á∂ Á«Ó¡≈È ‹Ø «ÚÚ≈Á ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂ ‘æÒ Ò¬∆ Á∆Ú≈È∆ ’≈˘È (Civil Law) Á∂ ¡Ë∆È ¿πÍØ’Â
«ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∂ «‹È∑ª ’øÓª ÂØ∫ Í»∂ √Ó≈‹ ˘ ıÂ≈ ‘ØÚ∂, ¿πÈ∑ª ˘ ˜πÓ Âª Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈
˛ ÍÃø» ¿π√ Á∂ «‹È∑ª ’øÓª È≈Ò «Ú¡’Â∆-«ÚÙ∂Ù ‹ª «È◊Ó √Ó»‘ ˘ Èπ’√≈È Í‘πø⁄∆, ¿πÈ∑ª ˘ Á∆Ú≈È∆ ’≈˘È Á∂
¡Ë∆È «È͇≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ¡◊ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ Ò≈ÍÃÚ≈‘∆ È≈Ò Á»√∂ Á∆ √øÍÂ∆
˘ Èπ’√≈È Í‘πø⁄≈™Á≈ ˛ ª ¿π√ ˘ ‘‹≈È≈ Á∂‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, √˜≈ È‘ƒ ÌØ◊‰∆ ÍÀ∫Á∆Õ ¡◊ ’ج∆ Ó≈«Ò’ ¡≈͉∂
’Ó⁄≈∆ ˘ ◊Ò Â∆’∂ È≈Ò ÈΩ’∆ ÂØ∫ ’æ„Á≈ ˛, ’ج∆ ÍÂ∆ ¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ ˘ Ï∂√‘≈≈ ¤æ‚ «ÁøÁ≈ ˛ ‹ª ’ج∆
«Ú¡’Â∆ «’√∂ Íæ÷ Á∂ È≈Ò ’∆Â∂ √ΩÁ∂ (Contract) ˘ ÂØÛ «ÁøÁ≈ ˛ ª ¡«‹‘∂ Ó≈Ó«Ò¡ª Á≈ «È‰≈ Á∆Ú≈È∆ ’≈˘È
¡Ë∆È ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ÍÃÃø» ’Á∂-’Á∂ Á∆Ú≈È∆ ’≈˘È Á≈ ’ج∆ Ó≈ÓÒ≈ «¬øÈ≈ ◊øÌ∆ »Í Ë≈‰ ’ ÒÀ∫Á≈ ˛ «’ ¿π‘
ÎΩ‹Á≈∆ ’≈˘È Á≈ «ÚÙ≈ ω ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √ΩÁ≈ ÂØÛÈ (Breach of Contract) Á≈ ’ج∆ Ó≈ÓÒ≈
ËØ÷≈ËÛ∆ (Fraud) Á≈ Ó≈ÓÒ≈ ω ‹≈‰ ”Â∂ ÎΩ‹Á≈∆ ’≈˘È Á∂ Á≈«¬∂ «Úæ⁄ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ÍÃ√Í ÒÀ‰-Á∂‰ ‹ª
√ÓfiΩÂ∂ Á≈ Ó≈ÓÒ≈ Áπ¿πÍÔØ◊ (Misappropriation) ‹ª ˜πÓ È≈Ò √Ïø«Ë «ÚÙÚ≈√ÿ≈ (Criminal Breach

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 243