Page 255 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ √ÚÂøÂÂ≈ ÁΔ Ó≈’√Ú≈ÁΔ √ø’ÒÍÈ≈ (Marxist Concept of Freedom)

√ÚÂøÂÂ≈ Á∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ë≈È≈ «¬√ Á∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆, «Ú¡’Â∆Ú≈Á∆ Ë≈È≈ ÂØ∫ «ÏÒ’πÒ ¡Òæ◊ ˛, «¬√
Á∆ Óπæ÷ Ó≈ÈÂ≈Úª «¬‘ ‘ÈÕ

√ÚÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬’æÒ≈͉ È‘ƒ ˛ (Freedom does not imply Loneliness): Ó≈’√Ú≈Á∆ «ÁzÙ‡∆’؉ Á∂
¡Èπ√≈ √πÂßÂÂ≈ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ˘ “«¬’æÒ≈” ¤æ‚ «ÁæÂ≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛”Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡
√ÚÂßÂÂ≈ ‹ª ÍzÂßÂÂ≈ Á∆¡ª √«ÊÂ∆¡ª √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ √ßÁÌ È≈Ò ‹πÛ∆¡ª «‘ßÁ∆¡ª ‘ÈÕ √Ó≈‹ ÂØ∫
’櫇¡≈ ‘Ø«¬¡≈ «¬’æÒ≈ ¡Â∂ ¡Òæ◊-ÊÒæ◊ «Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ «Ú¡’Â∆ √ÚÂßÂÂ≈ Á≈ ¡≈ÈßÁ È‘∆∫ ÒÀ √’Á≈Õ
Ó≈’√Ú≈ÁΔ ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á (Utilitarianism) Á∆ «¬√ Ï≈ÏÂ≈ ˘ √Ú∆’≈ È‘∆∫ ’Á∂ «’ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂
√Ú≈Ê ˘ ¤æ‚ ’∂ √Ú«‘æ (Common Interest) Á∆ Íz«√æË∆ «ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ √Ú«‘æ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆
Ò¬∆ «¬‘ ˜±∆ ˛ «’ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆ √Ó≈‹ Á∂ ±Í «Úæ⁄ «¬’ ‹πæ‡ ‘Ø ’∂ ͱ∂ √Ó≈‹ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ¡≈͉∂-¡≈͉∂
«‘æ ˘ Á∂÷∂Õ ’∂ÚÒ Â’√ß◊ ¿πÂÍ≈ÁÈ Íz‰≈Ò∆ (Rational System of Production) Á∂ ¡Ë∆È ‘∆ «Ú¡’Â∆
√æ⁄∂ ¡Ê «Úæ⁄ √πÂßÂ ‘Ø √’Á∂ ‘È, «’™«’ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ÍzÓπæ÷ √≈ËȪ ”Â∂ ͱ∂ √Ó≈‹ Á≈
ÌØ√≈ ‘ØÚ∂◊≈, ’ج∆ «’√∂ Á≈ ÙØÙ‰ (Exploitation) È‘∆∫ ’∂◊≈ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª (Rational System
of Production) «¬ßÈ∆¡ª «Ú’«√ ‘Ø ‹≈‰◊∆¡ª «’ ‘ ’ج∆ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Â∂ ˜± ͱ∆ ’ √’∂◊≈Õ Á±√∂
ÙÏÁª «Úæ⁄ ’∂ÚÒ √Ó≈‹Ú≈Á (Socialism) ‘∆ √ÚÂßÂÂ≈ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ Á∂ √’Á≈ ˛Õ ͱߋ∆Ú≈Á (Capitalism) ‹ª
Óπ’ Ï≈˜≈ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ (Free Market Economy) Á∂ ¡Ë∆È √ÚÂßÂÂ≈ √ßÌÚ È‘∆∫ ˛Õ
Ó‹Ï»Δ ÂØ∫ √ÚÂßÂÂ≈ Á∂ ÚæÒ (Leap from Necessity to Freedom) : ÎÀ«‚z’ ¬∂∫◊Ò√ (AHB@-IE) È∂
¡≈͉∆ «’Â≈Ï “¡À∫‡-‚¿»«ß◊” (“¡À∫‡∆-‚¿»«ß◊ Á∂ «ÚπæË) (AHGH) Á∂ ¡Ë∆È (Necessity) ¡Â∂ √ÚÂßÂÂ≈
(Freedom) «Úæ⁄ ¡ßÂ √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ ˛Õ Ӌϱ∆ ¿π‘ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ‹ª ÌΩ«Â’ Ú√±¡ª Íz«’Â∆ Á∂
¡‡Ò «ÈÔÓª È≈Ò Ïæfi∆¡ª «‘ßÁ∆¡ª ˛ ¡Â∂ ÓÈπæ÷ Á∆ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ È≈Ò ’πfi Ú∆ √ß⁄≈«Ò ȑ∆∫ ‘πßÁ≈Õ ¿πÁ≈‘‰
Á∂ Ò¬∆, ◊πÂ≈¡’Ù‰ Á≈ «ÈÔÓ (Law of Gravitational Force) Íz«’Â∆ Á≈ ¡‡Ò «ÈÔÓ ˛, ÓÈπæ÷ ¡≈͉∆
«¬æ¤≈ È≈Ò È≈ ª «¬√ ˘ ÏÁÒ √’Á≈ ˛, È≈ «¬√ «Úæ⁄ Á÷÷¡ßÁ≈˜∆ ’ √’Á≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ ’∂ÚÒ ¡«‹‘∂ «ÈÔÓª
Á≈ ÍÂ≈ Ò◊≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «Ú«◊¡≈«È’ «◊¡≈È (Scientific Knowledge) Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈͉∂ «‘æÂ
«Úæ⁄ «¬È∑ª «ÈÔÓª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ √’Á≈ ˛Õ ‹∂’ ÓÈπæ÷ ˘ Íë’«Â’ «ÈÔÓª Á≈ «◊¡≈È È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊≈ ª ¿π‘
¿π√ ˘ ¡≈͉∆ ¡Ë≈ Ù’Â∆ È≈Ò «’√∂ Ú∆ Í≈«√˙∫ Ë’∂Ò Á∂Ú∂◊≈Õ «¬‘ Ӌϱ∆ Á∆ √«ÊÂ∆ ‘ØÚ∂◊∆∂ √ÚÂßÂÂ≈ Á≈
¡Ê «¬È∑ª «ÈÔÓª Á∂ Í«ÚÂÈ (Operation) ÂØ∫ Óπ’ ‘Ø ‹≈‰ Á≈ √πÍÈ≈ È‘∆∫ ˛Õ √ÚÂßÂÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬‘
˛ «’ ÓÈπæ÷ Íz«’Â∆ Á∂ «ÈÔÓª Á≈ «◊¡≈È Íz≈Í ’’∂ ¡≈͉∂ «ÈÙ«⁄ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ͱÂ∆ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á≈ ͱ∆
Â∑ª «¬√Â∂Ó≈Ò ’∂Õ ¡«‹‘∆ ‘≈Ò «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Íz«’Â∆ Á≈ ◊πÒ≈Ó È‘∆∫ «‘ ‹ªÁ≈ ÏÒ«’ ¿π‘ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á≈
¿πÁ∂Ù ¡≈Í «ÈË≈« ’Á≈ ˛ ¡Â∂ Íz«’Â∆ Á∂ «ÈÔÓª ˘ ¿π√ ¿πÁ∂Ù Á∆ ͱÂ∆ Á≈ √≈ËÈ Ï‰≈ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ √ß√≈
Á∆¡ª √≈∆¡ª Ú√±¡ª ¡Â∂ ‹∆Ú-‹ø±¡ª «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ÓÈπæ÷ ‘∆ ¡«‹‘≈ Âæ ˛ «‹√ È∂ √≈∂ «¬«Â‘≈«√’ «Ú’≈√
Á∂ ÁΩ≈È ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ Íz«’«Â’ «ÈÔÓª Á≈ «◊¡≈È Íz≈Í ’’∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Íz«’Â∆ Á∆ ◊πÒ≈Ó∆ ÂØ∫ Óπ’Â
’ «Ò¡≈ ˛ ¡Â∂ √ÚÂßÂÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ √ßÌÚ Ï‰≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ Ízß± «¬‘ √ÚÂßÂÂ≈ ¡‹∂ ¡Ë±∆ ˛ «’™«’ ¿π‘
Íz«’Â∆ Á≈ «ÈÔßÂ‰ ’Á∂ √Ó∂∫ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∆ ¡øÁÒ∆ Íz«’Â∆ ˘ «ÈÔßÂ ’È≈ ÌπæÒ «◊¡≈ ˛Õ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹
√æ«Ì¡Â≈ Á∂ Ùπ± ÂØ∫ ‘∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª (Forces of Production) È≈Ò Áæ«Ï¡≈ «‘≈ ˛, ¡Ê≈ «¬’
¤Ø‡≈ «‹‘≈ Ú◊ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ ”Â∂ ¡≈͉≈ ¡≈ÂÓ-«ÚÙÚ≈√ √Ê≈«Í ’’∂ ‹È √Ë≈‰ Á≈ ÙØÙ‰ ’Á≈
«‘≈ ˛Õ ͱߋ∆Ú≈Á «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Ë∆È ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ Ó≈Â≈ ª Ï‘π ÚæË ◊¬∆ ˛, Ízß± ‹È √Ë≈‰ ‘Ø Ú∆ Í∆Û∑Â
¡Â∂ Ï∂√‘≈≈ ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ Ú∆ Ó‹Ï»∆ Á∆ √«ÊÂ∆ ˛Õ

«Ú«◊¡≈«È’ √Ó≈‹Ú≈Á (Scientific Socialism)
Ó≈’√Ú≈Á Á∂ √ÓÊ’ ¡≈͉∆¡ª Ó≈ÈÂ≈Úª ˘ “«Ú«◊¡≈«È’ √Ó≈‹Ú≈Á” Á∆ √ß«ÿ¡≈ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á≈ «¬‘
Á≈¡Ú≈ «¬√ «Ú⁄≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «’ ¿π‘ ͱߋ∆ÍÂ∆¡ª ˘ √Ófi≈-Ïπfi≈ ’∂ √Ó≈‹Ú≈Á √Ê≈«Í ’È Á≈ √πÍÈ≈
È‘∆∫ Á∂÷Á∂ ÏÒ«’ «¬«Â‘≈«√’ «ÈÔÓª Á∂ «Ú«◊¡≈«È’ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬‘ ÓßÈÁ∂ ‘È «’ ÓπÒ≈˜Ó Ú◊
Á∆ √ß◊«·Â Ù’Â∆ Á∂ ‘æÊ Í±ß‹∆Ú≈Á Á≈ ÍÂÈ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ‹◊∑≈ √Ó≈‹Ú≈Á Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Ï‘π ˜±∆ ‘ÀÕ

248 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY