Page 80 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-C: ≈‹

∂
Ø
z
∂
∂
∂
∂
∂
Ã
»
Ø
(B) ’≈˘È ÁΔ «ÁzÙ‡Δ È≈Ò ≈‹ Á≈ »Í- ¡È’ª «Ú⁄≈’ª È ≈‹ Á Í Á≈ ÍÂ∆Í≈ÁÈ ’Á ‘¬ ’≈˘È Á «ÁÙ‡∆’‰ È؇
˘ Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∂ «‹√ «¬’æ· «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ¡≈Á∂Ù ‹ª ’≈˘È ‹≈∆ ’È Á∆ Ù’Â∆ ‘ØÚ∂, «‹È∑ª Á≈ Í≈Ò‰
z
∂
’È≈ ¿π√ «¬’æ· Á∂ ¡Ë∆È √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª Ò¬∆ ˜»∆ ‘ØÚ∂, ¿π√∂ Á≈ È≈Ó “≈‹” ˛Õ «ÚÒØÏΔ È «¬√ «ÁÙ‡∆’‰ È≈Ò
Ø
≈‹ Á≈ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈ ’∆Â≈ ˛-““≈‹ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √æÂ≈ ˛, «‹√ ˘ ’≈˘È ω≈¿π‰ Á≈ ¡«Ë’≈
ÍÃ≈Í ˛Õ”” ≈‹ Á∂ ’≈˘È∆ ¡Ë≈ ˘ Ó‘æÂÚ Á∂‰ Ú≈Ò∂ «Ú⁄≈’ ≈‹ ˘ ‘Ø «¬’æ·ª ÂØ∫ «¬√∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Úæ÷ ’Á∂ ‘È
∂
ø
∂
∂
π
∂
æ
«’ ¿‘ ¡≈ÁÙ Á √’‰ ‹ª ’≈˘È ‹≈∆ ’ √’‰ Á∆ Ù’Â∆ ÷Á≈ ˛Õ ≈‹ ¡Â ¡ÁÒ ÷Â «Ú⁄ ÍÌÂÚ Ù’Â∆
∂
»
æ
Ã
æ÷Á≈ ˛, ¡≈͉∂ ¡≈Á∂Ùª ˘ √Ì ÂØ∫ ÓøÈÚ≈ √’‰ Á∆ √ÓæÊ≈ æ÷Á≈ ˛Õ «¬‘∆ ¿π√ Á∆ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛Õ
¡øÂ≈Ù‡∆ ’≈˘È Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ú∆ ≈‹ «¬’ Í«‘Ò∆ «¬’≈¬∆ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ‘Ø ≈‹ª È≈Ò ¿π√ Á≈ ’∆ √ÏøË ‘ØÚ∂,
«¬√ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Ú∆ ¿π√ Á∆ ÍÃÌ»Â≈ «È-«ÚÚ≈Á ‘πøÁ∆ ˛Õ ¡◊ ≈‹ Á∂ »Í Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ ’È≈ ‘ØÚ∂ ª √≈˘ ’≈˘È∆
π
»
Ø
ø
∂
»
ø
z
»
Ã
z
«ÁÙ‡∆’‰ È≈Ò ‘∆ ¿√ ” «Ú⁄≈ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ’≈˘È Á∆ «ÁÙ‡∆ È≈Ò ≈‹ Á∆ √ÍÈ ÍÌÂÚ √ÍÈÂ≈ ˘
»
æ
æ
π
æ
π
Ó‘ÂÚ Á‰ Ú≈Ò «¬‘ «Ú⁄≈’ ≈‹ Á∆ «¬’ ¿µÂÓ Ò¤‰ ’ √’‰ «Ú⁄ ˜∆ √ÓÊ ‘Á ‘È Í ¿√ È≈Ò ≈‹
∂
π
ø
∂
∂
æ
Ø
»
Á≈ Í ÌÒ∆̪ √ÍÙ‡ È‘ƒ ‘ √’Á≈Õ
(C) ‘Ø «¬’æ·ª È≈Ò √ÏøË Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ »Í- ≈‹ Á≈ ‘Ø ÓÈπæ÷∆ «¬’æ·ª È≈Ò ’∆ √ÏøË ˛, ‘Ø «¬’æ·ª ¡Â∂
≈‹ª «Úæ⁄ ’∆ ¡øÂ ˛, «¬√ Á≈ «ÚÚ∂⁄È ’’∂ ¡È∂’ª «Ú⁄≈’ ≈‹ Á∂ »Í Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Ò¬∆
≈‹ ˘ “«¬’æ·ª Á≈ «¬’æ·” Óø«È¡≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛, ‹Á «’ ‘Ø √≈∂ «¬’æ· ÓÈπæ÷ Á∂
«’√∂ Ú«ÙÙ‡ «‘æ Á≈ √øÍ≈ÁÈ ’Á∂ ‘È, ≈‹ ¿πÈ∑ª Á∂ √Ú‹È’ ¡Â∂ «Ú¡≈Í’ «‘æª Á∂ √øÍ≈ÁÈ È≈Ò ¿πÈ∑ª ˘
¿π«¥Ù‡ ¡Â∂ «√ÃÙ‡ ‹∆ÚÈ ˘ ÍÃ≈Í ’Ú≈¿π‰ «Úæ⁄ √≈Ë’ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√∂ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ¿π‘ ‘Ø «¬’æ·ª Á∂ ¿πÁ∂Ùª,
’øÓª ¡Â∂ ◊Â∆«ÚË∆ ”Â∂ ’ø‡ØÒ Ú∆ æ÷Á≈ ˛Õ «¬È∑ª «Ú⁄≈’ª ¡Èπ√≈ ÓÈπæ÷ «¬’ √Ó≈«‹’ ÍÃ≈‰∆ ˛ ‹Ø «¬’æ· Ï‰≈
’∂ «‘øÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬’æ· ÚæÒØ∫ ‘∆ ¡≈͉∆ ¿πµÈÂ∆ ’Á≈ ˛Õ ≈‹ ÓÈπæ÷ Á∆ √Ó≈«‹’Â≈ Á≈ ‘∆ √ÚØÂÓ »Í ˛Õ
(D) ˜»Δ Âæª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ »Í- ¡√ƒ «¬√∂ ¡«Ë¡≈¬∂ «Úæ⁄ ¿πµÍ «Ò÷ ¸æ’∂ ‘ª «’ ≈‹ Á∂ ⁄≈ Óπæ÷ ¡Â∂
˜»∆ Âæ ‘È-‹ÈÂ≈, Ì»Ó∆, Ù≈√È ¡Â∂ ÍÃÌ»Â≈ «¬È∑ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √«ÊÂ≈-Ï≈ÏÂ≈ ˘ Ú∆ ≈‹ Á≈ Âæ Óø«È¡≈
«◊¡≈ ˛, «‹√ ÓÈπæ÷∆ «¬’æ· «Úæ⁄ «¬‘ √≈∂ Âæ’ Ù≈«ÓÒ ‘؉, ¿π‘∆ ≈‹ ˛Õ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹ Á∂ ‹Ø «Ú«ÚÁ Ò椉
’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È, ¿π‘ ≈‹ Á∂ »Í ˘ ÌÒ∆̪ √ÍÙ‡ ’ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ ◊≈È Á∂ ¡Èπ√≈, ““≈‹ ÓÈπæ÷ª Á∂ ¿π√ «¬’æ·
Á≈ È≈Ó ˛ ‹Ø √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ ⁄≈‘∂ ÚË∂∂ ‘؉ ‹ª ÿæ‡ Í ‹Ø «’√∂ «ÈÙ«⁄ ̻÷ø‚ ”Â∂ √Ê≈¬∆ »Í È≈Ò Ú«√¡≈ ‘Ø«¬¡≈
‘ØÚ∂ ‹Ø «’√∂ Ú∆ ÏÃ≈‘ª Ù’Â∆ Á∂ ’ø‡ØÒ ÂØ∫ Í»È ÂΩ ”Â∂ √πÂøÂ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ ¡«‹‘∆ √ø◊«·Â √’≈
Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂, «‹√ Á∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ’È Ò¬∆ ¿π√ ˘ Ì»÷ø‚ Á∂ Ì≈Ú √≈∂ «ÈÚ≈√∆ ¡«Ì¡√ ‘؉Ք” ≈‹È∆Â∆
Ù≈√Â Á∂ ‘Ø Ú∆ ¡È∂’ª «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ≈‹ Á∂ Ò椉 «¬È∑ª ˜»∆ Âæª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∂ ‘È, «¬È∑ª Ò椉ª ˘
¡√ƒ «¬√∂ ¡«Ë¡≈¬∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃ’≈«Ù ’ ¸æ’∂ ‘ªÕ ◊∂‡Ò Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““¡◊ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ «¬’ Ú∆ ÂæÂ
Á≈ ¡«‘√≈√ ‘ØÚ∂ ª ≈‹ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ≈‹ «Úæ⁄ «¬È∑ª √≈«¡ª Á≈ «¬’æ·∂ »Í «Úæ⁄ «‘‰≈ ˜»∆ ˛Õ ≈‹ È≈
‹ÈÂ≈ ˛, È≈ Ì»Ó∆ ˛, È≈ √’≈ ˛-Í «¬È∑ª √≈«¡ª ÂØ∫ «ÓÒ ’∂ Ï«‰¡≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ ≈‹ «Úæ⁄ ¿π‘ ¬∂’Â≈ Ú∆
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, «‹√ ’≈‰ ¿π‘ «¬’ Í«‘Ò∆ ¡Â∂ √πÂøÂ ≈‹È∆«Â’ √æÂ≈ ωÁ≈ ˛Õ ¡√ƒ ≈‹ Á≈ «¬‘ Ò椉
’ √’Á∂ ‘ª «’ ¿π‘ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ ¡«‹‘∂ √Ó≈‹ Á≈ È≈Ó ˛ ‹Ø «¬’ «ÈÙ«⁄ ÍÃÁ∂Ù ”Â∂ √Ê≈¬∆ »Í È≈Ò Ú«√¡≈
‘Ø«¬¡≈ ‘ØÚ∂, «‹√ ”Â∂ ’ج∆ ÏÃ≈‘ª ’≈˘È∆ ’ø‡ØÒ È≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ ¡«‹‘∆ √ø◊«·Â √’≈ √’≈ Á∆
√æÂ≈ ‘ØÚ∂ ‹Ø «’ ¡≈͉∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª ¡Â∂ «¬’æ·ª Ò¬∆ ’≈˘È ω≈¬∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ÈÕ
≈‹ ˘ ⁄≈‘∂ «’√∂ Ú∆ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂, «‹√ «Úæ⁄ ≈‹ Á≈ «¬‘ Ò椉 ˜» Ò≈◊» ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬«Â‘≈√ Á∂
Úæ÷-Úæ÷ Ôπæ◊ª «Úæ⁄ ≈‹ Á∂ ‹Ø »Í ‘∂ ‘؉, ¿πÈ∑ª √≈«¡ª «Úæ⁄ Ú∆ «¬‘ Ò椉 Ï≈Ï »Í È≈Ò Ò≈◊» ‘πøÁ≈ ˛Õ ≈‹
Á∂ »Í ˘ √ÍÙ‡ ’È Ò¬∆ «¬‘∆ ¡Ë≈ √ÚØÂÓ ˛ «’ ¿π√ Á≈ «ÈÓ≈‰ «’È∑ª ˜»∆ Âæª ÚæÒØ∫ ‘πøÁ≈ ˛Õ ≈‹ª
Á≈ ËÔÔ, ¡≈ÔØ‹È ¡Â∂ ’≈‹ ÷∂Â Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÓÂÌ∂Á ‘Ø √’Á≈ ˛ Í ¿π√ Á∂ »Í ˘ √ÍÙ‡ ’È Ò¬∆ «¬√
ÂØ∫ ÚË∂∂ ¿πµÂÓ ‘Ø ’ج∆ ¡Ë≈ È‘ƒ ˛Õ
(F) ≈‹ (√‡∂‡) ¡Â∂ ≈Ù‡ (È∂ÙÈ)
≈Ù‡- ≈‹ Á≈ ’∆ ÓÂÒÏ ˛, «¬‘ ¡√ƒ Í«‘Òª ÍÃÂ∆Í≈«Á ’ ¸æ’∂ ‘ªÕ ≈Ù‡ ¿π√ ≈‹ ˘ ’«‘øÁ∂ ‘ª, «‹√ Á∂
«ÈÚ≈√∆¡ª «Úæ⁄ «ÈøÂ «¬’ ‘؉ Á∆ ¡≈«◊¡≈ ‘ØÚ∂, «‹√ «Úæ⁄ ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂Õ ≈‹ ¡«‹‘≈
LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 73