Page 79 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ «¬’ ¡«‹‘≈ √ø◊«·Â «¬’æ· ‘À, «‹√ «Úæ⁄ «¬’ ¡«‹‘∆ Ù≈√’ Ù’Â∆ Á∆ √æÂ≈ ‘ØÚ∂, «‹√ ÚæÒØ∫
‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ’È≈ √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª Ò¬∆ ’≈˘È∆ ¡Â∂ ÈÀ«Â’ »Í «Úæ⁄ ˜»∆ ‘ØÚ∂Õ ≈‹
Á∂ «¬√ »Í «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ ÍÃÌ»Â≈-Ù’Â∆-Í»ÈÂ≈ ”Â∂ ‘∆ «ÚÙ∂Ù ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ÍÃÂ∆Í≈«Á’ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛ «’ ≈‹ ‘∆ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«‹‘∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Ê≈«Í ’È Ú≈Ò≈ ˛, «‹√ ˘ √Ú∆’≈ ’È≈ ‘∂’
«Ú¡’Â∆ Ò¬∆ ’≈˘È∆ ¡Â∂ ÈÀ«Â’ »Í «Úæ⁄ ˜»∆ ˛Õ
«¬√ «Úæ⁄ ª ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ √≈«¡ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ¡Â∂ ’≈˘È∆ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ √ø√Ê≈Í’ ‘؉≈ ≈‹ Á∆ «¬’ ˜»∆
«ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛ Í ≈‹ Á∂ »Í ˘ ’∂ÚÒ ’≈˘È ˘ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ Á∂‰ È≈Ò √ÍÙ‡ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈, ’≈˘È
Á≈ Ú∆ ≈‹ «Úæ⁄ «¬’ Ó‘æÂÚÈ √Ê≈È ˛ Í ≈‹ √ø√Ê≈ «Úæ⁄ ¿π‘∆ √Ì ’πfi È‘ƒ ˛Õ ¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ≈‹
Á∆ √æÂ≈ Á≈ ¡≈ÔØ‹È ’∂ÚÒ ’≈˘È∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Ê≈«Í ’È≈ ‘∆ È‘ƒ «‘ «◊¡≈ ˛, ¿π‘ ÒØ’«‘æ √Ó»«‘’
’«Ò¡≈‰ Ò¬∆ Ú∆ ÔÂÈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ ≈‹ ’ØÒØ∫ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ’øÓª Á∆ «¬æ¤≈ æ÷Á∆ ˛, «‹È∑ª Á≈ ’≈˘È∆
«ÚÚ√Ê≈ È≈Ò ’ج∆ √ÏøË È‘ƒ ˛Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’≈˘È∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «ÚË≈«¬’ Á∂ »Í «Úæ⁄ ≈‹ Á∂ »Í Á≈
ÍÃÂ∆Í≈«Á ’È≈ √‘∆ È‘ƒ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈ Í «¬‘ √ÍÙ‡ ˛ «’ ’≈˘È∆ «ÚÚ√Ê≈ √Ê≈«Í ’È≈ ≈‹ Á≈
«¬’ Ó‘æÂÚÍ»È ’øÓ ˜» ˛Õ
(E) ≈‹ Á≈ »Í-¿πÍ√ø‘≈
≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á∂ «Ú«ÚÁ «ÚË≈Ȫ «Úæ⁄ ≈‹ Á∂ Ò椉 «’√ ÍÃ’≈ ’∆Â∂ ‘È, «¬√ ”Â∂ ¡√ƒ «¬√∂ ¡«Ë¡≈¬∂ «Úæ⁄
Í«‘Òª ⁄≈ȉ≈ Í≈ ¸æ’∂ ‘ª, È≈Ò ‘∆ ¡√ƒ «¬‘ Ú∆ ÍÃÂ∆Í≈«Á ’ ¸æ’∂ ‘ª «’ «Ú«ÚÁ «ÁzÙ‡∆’؉ª ÂØ∫ Úæ÷-Úæ÷
«Ú⁄≈’ª È∂ ≈‹ Á∂ »Í Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ «’√ „ø◊ È≈Ò ’∆Â≈ ˛Õ ≈‹ ’∆ ˛, ¿π√ Á≈ ’∆ »Í ˛-«¬√ Ó‘æÂÚÍ»È
ÍÃÙÈ ”Â∂ √≈∂ «Ú⁄≈’ «¬’Óæ ȑƒ ‘ÈÕ Ôπæ◊ Á∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ ¡Â∂ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂ Ú«ÙÙ‡ «ÁzÙ‡∆’؉ Á∂ ÍÃÌ≈Ú
È≈Ò ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á∂ «Ú«ÚÁ «ÚË≈Ȫ È∂ ≈‹ Á∂ »Í ˘ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª È≈Ò ÍÃÂ∆Í≈«Á ’∆Â≈ ˛, «¬’ Í≈√∂
’≈Ò Ó≈’√ Ú◊∂ «Ú⁄≈’ ≈‹ª ˘ Ú◊ √ø◊·È «‘æ ¡Â∂ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰ Á≈ √øÍ≈ÁÈ ’È Ú≈Ò≈ √ÚØÂÓ
ÓÈπæ÷∆ «¬’æ· √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹ Á∂ »Í Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «¬È∑ª «Ú«ÚÁ «ÁzÙ‡∆’؉ª ¡Â∂ «Ú⁄≈Ë≈≈Úª Á≈ ¡√ƒ ¿πµÍ
Úȉ ’ ¸æ’∂ ‘ª ¡Â∂ «¬√ ◊ÃøÊ Á∂ ¡◊Ò∂ ¡«Ë¡≈«¬¡ª «Úæ⁄ ¡√ƒ «¬È∑ª ”Â∂ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈Úª◊∂ Í
«¬æÊ∂ ¿πÈ∑ª Á≈ «Î ÂØ∫ √ø÷∂Í È≈Ò Úȉ ’È≈ Í≈·’ª Ò¬∆ ¿πÍÔØ◊∆ «√æË ‘ØÚ∂◊≈Õ
(A) ËΔ‹ ¡Â∂ ’øÓª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ »Í- ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆Ú≈Á (Individualism) √Ó≈‹Ú≈Á
(Socialism), ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á (Utilitarianism), Ì≈ÚÚ≈Á (Idealism), ¡≈‹’Â≈Ú≈Á (Anarchism) ¡≈«Á
¡È∂’ª «Ú⁄≈Ë≈≈Úª ‘È, «¬È∑ª Á∂ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Î’ ˛, ≈‹ Á∂ »Í Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Ú∆ «¬È∑ª Á∂
«Ú⁄≈ Úæ÷-Úæ÷ ‘ÈÕ
«Ú¡’ÂΔÚ≈ÁΔ ≈‹ ˘ «¬’ ˜»∆ Ïπ≈¬∆ ÓøÈÁ∂ ‘È ¿πÈ∑ª Á∂ ¡Èπ√≈ ¿π√ Á∂ ’≈‹ ÷∂Â ˘ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
√∆«Ó æ÷‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, ¿π√ Á≈ ’øÓ ’∂ÚÒ «¬√ ¡øÙ Âæ’ Íë‰Â «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ ¿π‘ Á∂Ù Á∆ ÏÃ≈‘ª ˘
¡«ÌÔøÂ Ù≈√Âª ÂØ∫ æ«÷¡≈ ’ √’∂, ¿π√ Á≈ »Í ’∂ÚÒ “Íπ«Ò√” Á∂ «ÁzÙ ‘∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «¬’ ¡«‹‘∆ √ø√Ê≈ ˛, «‹√ Á≈ ¡≈ÔØ‹È «˜¡≈Á≈Â ÓÈπæ÷ª Á≈
«˜¡≈Á≈Â √πæ÷-√π«ÚË≈ ÍÃÁ≈È ’È≈ ˛, ¿π√ Á∂ ¿πÁ∂Ù, ’øÓ ¡Â∂ »Í ’∆ ‘؉, «¬√ Á≈ «ÈË≈‰ ¿πÍÔØ◊Â≈ ˘
«ÁzÙ‡ «Úæ⁄ «‘ ’∂ ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
√Ó≈‹Ú≈ÁΔ ≈‹ ˘ «¬’ Ú◊ √ø◊·È Á∂ »Í «Úæ⁄ ÓøÈÁ∂ ‘È, ¿π√ ÚæÒØ∫ ’∂ÚÒ «’√∂ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ Á∂ «‘æª Á≈ ‘∆
√øÍ≈ÁÈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬«Â‘≈«√’ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ≈‹ √ø√Ê≈ ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ «‘æª ˘ √øÍ≈«Á ’È Ú≈Ò∂ «¬√
Ú◊ «Úæ⁄ ¡øÂ ¡≈™Á≈-‹ªÁ≈ ˛Õ
Ì≈ÚÚ≈ÁΔ «Ú⁄≈’ª Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «¬’ ¡«‹‘∆ √ø√Ê≈ ˛, «‹√ Á≈ ¡≈͉≈ Í«‘Ò≈ «Ú¡’Â∆ÂÚ ¡Â∂ ¡≈͉∆
Í«‘Ò∆ «¬æ¤≈ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «‹√ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ¡Â∂ «¬æ¤≈ «Úæ⁄ ≈‹ ¡Ë∆È √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ
¡Â∂ «¬æ¤≈ √Ú«‘æ «‘øÁ∆ ˛Õ

≈‹ Á∂ »Í Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «¬‘ √Ì «Ú⁄≈ Ú«ÙÙ‡ «ÁzÙ‡∆’؉ ¡Â∂ «Ú⁄≈Á≈≈ Á∂ ÈÂ∆‹∂ ‘È Í «¬È∑ª ÚæÒØ∫ ≈‹
Á≈ »Í √ÍÙ‡ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ¡Â∂ ¿π‘ «¬È∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ ’ج∆ ¡«‹‘≈ Ò椉 ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «‹√
È≈Ò ¿π√ Á≈ »Í ÌÒ∆̪ √ÍÙ‡ ‘Ø √’∂Õ

72 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY