Page 81 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ¡È∂’ª ÍÃ’≈ Á∂ ÒØ’ª Á≈ «ÈÚ≈√ ‘ØÚ∂Õ AIAD-AH Á∂ Ó‘ª ÔπæË ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡≈√‡∆¡≈-
‘ø◊∆ Á∂ ≈‹ «Úæ⁄ ¡≈√‡∆¡≈, ‘ø◊∂∆¡È, ⁄∂’, √ÒØÚ’, √Ò≈Ú, ¡≈«Á ¡È∂’ª ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ‹È √Ó»‘ª Á≈
«ÈÚ≈√ √∆, ¿π√ ˘ ¡√ƒ ≈Ù‡ (È∂ÙÈ) È‘ƒ ’ √’Á∂, ¡◊ ¿π‘ ≈‹ ˛, ‹Á Âæ’ ¡≈«¬ÒÀ∫‚ ◊Ã∂‡ «ÏÇ∂È Á≈ «¬’
¡ø◊ √∆, «Ïë‡Ù Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ‘∆ ¡≈«¬ÒÀ∫‚ Á≈ Ú∆ Ù≈√È ’Á∆ √∆, ◊Ã∂‡ «ÏÇ∂È ≈‹ √∆ Í ≈Ù‡∆ È‘ƒ, «’™«’
¡≈«¬«Ù ÒØ’ «ÏÇ∂È Á∂ ‘Ø «ÈÚ≈√∆¡ª È≈Ò ¬∂’Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È‘ƒ æ÷Á∂ √ÈÕ AHÚƒ √Á∆ Á∂ ¡ø Âæ’ Ô»Í Á∂
Ï‘π√ø«÷¡’ ≈‹ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∂ «√˪ ¡Èπ√≈ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ Îê√ Á≈ ≈‹ ¥ªÂ∆ (AGHI ¬∆.)
È∂ «‹æÊ∂ ÒØ’ÂøÂ Ù≈√È ÍëÚÂ∆ ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈, ¿πµÊ∂ ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∂ «√˪ Á≈ Úæ‚∂ ÍæË ”Â∂ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ ’∆Â≈Õ
AIAH Âæ’ Ú∆ Ô»Í Á∂ Ï‘π √≈∂ ≈‹ ¡È∂’ª ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ «Ú«ÚÁ ÍÃ’≈ Á∂ ÒØ’ª È≈Ò «ÈÓ≈«‘ √ÈÕ ÍØÒÀ∫‚,
⁄∂’Ø√Ò≈Ú∆¡≈ ¡≈«Á ≈Ù‡ Á∂ «√˪ ”Â∂ ¡≈Ù« ≈‹ ¿π√ √Ó∂∫ Ô»Í Á∂ È’Ù∂ ”Â∂ Ù≈«ÓÒ È‘ƒ √ÈÕ
≈Ù‡Δ¡Â≈ ÁΔ Ì≈ÚÈ≈- ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ Ùπ» ÂØ∫ «¬‘ ÍëÚÂ∆ ‘∆ ˛ «’ «‹È∑ª ÒØ’ª Á∆ È√Ò, Ì≈Ù≈, ËÓ, ∆Â∆-«Ú≈˜
¡Â∂ «¬«Â‘≈«√’ ÍÃøÍ≈ «¬’ ‘ØÚ∂, ¿π‘ «ÈøÂ «ÓÒ ’∂ «¬’ √ø◊·È «Úæ⁄ √ø◊«·Â ‘∂Õ «¬«Â‘≈√ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ √Ó∂∫
«¬√ ÍÃ’≈ Á∂ «¬’ √π«ÁzÙ ÒØ’ª Á∂ √Ó»‘ª ˘ ‹≈Â∆, ‹È ‹ª ’Ï∆Ò≈ (Tribe) «’‘≈ ‹ªÁ≈ √∆, ‹Á «¬’ ‹≈Â∆ ‹ª
‹È È∂ «’√∂ «¬’ «ÈÙ«⁄ ̻÷ø‚ ”Â∂ Ú√ ’∂ ¡≈͉≈ Í«‘Ò≈ ≈‹ ω≈ «Ò¡≈, ª ¿π‘ ≈‹ ‹ÈÍÁ ‹ª ≈Ù‡∆
¡÷Ú≈«¬¡≈Õ Ì≈ Á∂ ÍÃ≈⁄∆È ◊Ãøʪ «Úæ⁄ «¬È∑ª ≈‹ª Ò¬∆ ‹ÈÍÁ ¡Â∂ ≈Ù‡∆-ÁØÚ∂∫ ÙÏÁª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈
«◊¡≈Õ
Îê√ Á∆ ≈‹ ¥ªÂ∆ È∂ «‹È∑ª ÈÚ∆¡ª Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ÍëÚÂ∆¡ª ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈, ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ¿πÈ∑ª
«Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ √∆ ‹Ø ÒØ’ ËÓ, Ì≈Ù≈-È√Ò, ∆Â∆-«Ú≈˜ ¡Â∂ «¬«Â‘≈«√’ ÍÃøÍ≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ «¬’ ‘È, ¿πÈ∑ª Á≈
¡≈͉≈ Í«‘Ò≈ ≈‹ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ≈‹ «Úæ⁄ «’√∂ √ÚÀ-«¬¤πæ’ ≈‹∂ Á≈ Ù≈√È È≈ ‘Ø ’∂ √Ú-√≈ËÈ
‹ÈÂ≈ ˘ ÒØ’Óæ Á∂ ¡Èπ√≈ Ù≈√È ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «¬‘ «√˪ Îê√ Á∆ ≈‹ ¥ªÂ∆ Á∆ Óπæ÷ Á∂‰ ˛, «¬√∂ ’≈‰
‹Á ¨¬∆ √ØÒ‘Úª ÍÀ«√ ÂØ∫ Ìæ‹ «◊¡≈ ª «¬’ Îê√∆√∆ È∂ «’‘≈ √∆-““¡◊ ≈‹≈ Ìæ‹ «◊¡≈ ª ’ج∆ ◊æÒ È‘ƒ,
ÎÃÀ∫⁄ ≈Ù‡ ª Ù≈«ÓÒ ˛”” Îê√ Á∆ ≈‹ ¥ªÂ∆ ÂØ∫ Ùπ» ‘Ø ’∂ ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ «ÈøÂ ¿π‹≈◊ ‘πøÁ∆ ◊¬∆
¡Â∂ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ Ô»Í Á∂ √≈∂ ≈‹ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∂ «√˪ ¡Èπ√≈ ‘Ø «◊¡≈, È≈ ’∂ÚÒ Ô»Í «Úæ⁄,
ÍÃø» ¡Î∆’≈, ¬∂Ù∆¡≈ ¡≈«Á ¡È∂’ª Ì»÷ø‚ª «Úæ⁄ Ú∆ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ «ÈøÂ ¿π‹≈◊ ‘؉ Òæ◊∆ ¡Â∂ ‘π‰ ¿π‘ √Ó∂∫
Á» È‘ƒ, ‹Á «’ √ø√≈ Á∂ √≈∂ ≈‹ ≈Ù‡ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÂÏÁ∆Ò ‘Ø ‹≈‰◊∂Õ ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∂ «√˪ Á∂ ¡Èπ√≈
«ÈÔ«Ó ‘ج∂ ≈‹ ˘ ‘∆ ≈Ù‡ ’«‘øÁ∂ ‘È, ≈Ù‡∆¡Â≈ Á∆ ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Á∆ Ó»Ò Ì»Â Ì≈ÚÈ≈Úª «Úæ⁄Ø∫ «¬’ ˛Õ
«¬«Â‘≈√ Á∂ Ùπ» «Úæ⁄ ‹È, ‹≈Â∆ ‹ª ’Ï∆Ò∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ ‹Ø √Ó»‘ √ø◊«·Â √È, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ «¬‘∆ Ì≈ÚÈ≈ Ù≈«ÓÒ
√∆Õ ¡È∂’ª √Á∆¡ª Âæ’ ÓæË’≈Ò «Úæ⁄ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ ÁæÏ∆ ‘∆Õ «ÈÚ≈«⁄È ’≈Ò «Úæ⁄ «¬√ Ì≈ÚÈ≈ È∂ «¬’ Ú≈ «Î
˜Ø ΫÛ∑¡≈ ¡Â∂ ‘π‰ ‹Ø Îê√, «¬ø◊ÒÀ∫‚ ¡Â∂ Ì≈Â, «¬ø‚ØÈ∂Ù∆¡≈, ÏÑÓ≈, ÍØÒÀ∫‚ ¡≈«Á «Ú«ÚÁ ≈‹ª Á∂ ÒØ’ ¡≈͉∆
Í«‘Ò∆ √æÂ≈, ≈Ù‡∆ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Ó»«‘’ ¿πµÈÂ∆ Ò¬∆ ÂÂÍ ‘È, ¿π√ Á≈ ’≈‰ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ ‘∆ ˛Õ
ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Á∂ «’√∂ ¡ø◊ «Úæ⁄ ‹Ø «ÈøÂ ¬∂’≈ÈÌ»ÂΔ ‘πøÁ∆ ˛, ¿π√ ˘ ≈Ù‡∆¡Â≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ¬∂’≈Ȼ̻Â∆
ËÓ, È√Ò, Ì≈Ù≈, «ÚÚ‘≈, ∆Â∆-«Ú≈˜ ¡≈«Á Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ’≈‰ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛, «‹√ ≈‹ Á∂
«ÈÚ≈√∆ ¬∂’≈Ȼ̻Â∆ æ÷Á∂ ‘È, ¿π√ ˘ ≈Ù‡ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ
(G) ≈Ù‡Δ¡Â≈ Á∂ «Ú«ÚÁ ÂæÂ
È√Ò, Ì≈Ù≈, ËÓ ¡≈«Á «‹È∑ª Âæª ’≈‰ ÓÈπæ÷ª «Úæ⁄ ¬∂’≈Ȼ̻Â∆ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛, ¿πÈ∑ª ”Â∂ ÚË∂∂ «Ú√Ê≈ È≈Ò
«Ú⁄≈ ’È≈ ¿πÍÌØ◊∆ ˛-
(A) È√Ò ÁΔ ¬∂’Â≈- «‹È∑ª ÒØ’ª Á∆ È√Ò «¬’ ‘ØÚ∂, «¬‘ √πÌ≈«Ú’ ˛ «’ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ «¬’
√Ófi‰ Á∆ Ú∆ ÍëÚÂ∆ ‘ØÚ∂Õ «¬«Â‘≈√ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ √Ó∂∫ «Úæ⁄ «‹È∑ª «Ú«ÚÁ ‹Èª ¡≈͉∂ Í«‘Ò∂ ‹ÈÍÁª
¡Â∂ ≈Ù‡ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈ √∆, ¿π‘ È√Ò Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ «¬’ ‘ÈÕ
¡æ‹-’æÒ∑ «Ú«ÚÁ ≈‹ª «Úæ⁄ «‹È∑ª ÒØ’ª Á≈ «ÈÚ≈√ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ È√Ò Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò «’√∂ «¬’ È√Ò
Á≈ ’«‘ √’‰≈ ¡√≈È È‘ƒ ˛, ¿π‘ «Ú«ÚÁ È√Òª Á∂ «ÓÙ‰ ‘È, ÂÁ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ «¬‘ ¡ÈπÌ»Â∆ ˜
Ù≈«ÓÒ ˛ «’ È√Ò ‹ª ‹≈Â∆ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò «¬’ ˛, ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á∆ «ÁÃÙ‡∆ È≈Ò È√Ò Á∆ ¬∂’Â≈
Á∆ ¡ÈπÌ»Â∆ ‘؉≈ ‘∆ ÍÃÔ≈Í ˛Õ ‹ÓÈ, ÎÃÀ∫⁄, «¬ø◊«ÒÙ ¡≈«Á ÒØ’ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ‹≈Â∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ «¬’

74 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY