Page 92 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡ÁÌÚ ¡Â∂ «Ú’≈√

È∂ √Ó≈‹-’ßÓ Á≈ ¡Ê √ÍæÙ‡ ’Á∂ ‘ج∂ «Ò«÷¡≈ ˛, ““√Ó≈‹-’ßÓ √Ú‹È’ ‹ª «Ú¡’Â∆◊ ’Ø«ÙÙ È≈Ò ’∆Â∆ È؇
‹≈‰ Ú≈Ò∆ ¿π‘ ◊Â∆Ù∆Ò ◊Â∆«ÚË∆ («’«¡≈-’Ò≈Ó) (Activity) ˛ «‹√ ˘ √Ó≈«‹’ È∆Â∆ ˘ «¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
’ßÓ Á∂ ±Í Á∂‰ Á∂ Ò¬∆ ¡Í‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛ ª «’ ÒØ’ª Á∂ «‘‰-√«‘‰ Á∆ ÍæË ˘ ¿πµ⁄≈ ¸æ’∂ ¡Â∂ √Ó≈«‹’
«Ú’≈√ Á∂ «’√∂ Ú∆ ÍæË Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ Á∂ «Ú¡’Â∆, Í«Ú≈ ¡Â∂ √Ó±‘ Á≈ √Ó≈«‹’, ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √ß√«¥«Â’
’«Ò¡≈‰ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ”” ‘≈ÒÈ ’Ò≈’ (Halen Clarke) È∂ «Ò«÷¡≈ ˛, ““√Ó≈‹ ’ßÓ, «◊¡≈È ¡Â∂ «ÈÍπßÈÂ≈
Á∂ «ÓÙ‰ È≈Ò «È«Ó ’≈ØÏ≈ √∂Ú≈ Á≈ «¬’ Â∑ª ˛ ‹Ø «¬’ Í≈√∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∆¡ª ˜±ª ˘ √Ó≈«‹’
Ú≈Â≈Ú‰ «Úæ⁄ ͱ≈ ’È «Úæ⁄ ÓÁÁ Á∂‰ Á≈ ¡Â∂ Á±√∂ Í≈√∂, «¬æÊ∂ Âæ’ √ßÌÚ ‘ØÚ∂, ¿πÈ∑ª π’≈Ú‡ª ˘ Á± ’È
Á∆ ’Ø«ÙÙ ’Á≈ ˛ ‹Ø ÒØ’ª ˘ Ùz∂Ù·ÂÓ «‹√ Á∂ ¿π‘ ÔØ◊ ‘È, ˘ Íz≈Í ’È «Úæ⁄ ’«·È≈¬∆¡ª ÍÀÁ≈ ’Á∆¡ª
‘ÈÕ”” ¿πÍØ’Â ÁØȪ Íz∆Ì≈Ù≈Úª ÂØ∫ ÍÂ≈ ⁄æÒÁ≈ ˛ «’ √Ó≈‹-’ßÓ (i) «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó±‘ Á∆¡ª ˜±ª ¡Â∂
’«Ò¡≈‰ È≈Ò √Ïß«Ë ˛ ¡Â∂ (ii) «¬‘ √Ó≈«‹’ Ú≈Â≈Ú‰ ÂØ∫ ¿πÂÍøÈ √Óæ«√¡≈Úª ˘ ‘æÒ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ˛ ª
«’ «Ú¡’Â∆, √Ó±‘ ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬ ¡≈͉∆¡ª √ÓÊ≈Úª ˘ ·∆’ È≈Ò ’ßÓ «Úæ⁄ ÒÀ √’‰Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ «’‘≈
‹≈ √’Á≈ ˛ «’ √Ó≈‹-’ßÓ ¿π‘ «Ú¡’Â∆◊ ‹ª √Ú‹È’ ◊Â∆«ÚË∆ ˛ «‹√ È≈Ò ÒØ’ª Á≈ ‹∆ÚÈ ÍæË ¿πµ⁄≈
¿πµ· √’∂ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆, Í«Ú≈≈ ¡Â∂ √Ó±‘ Á≈ √≈∆¡ª «ÁzÙ‡∆¡ª È≈Ò ’«Ò¡≈‰ ‘Ø √’∂Õ √Ó≈‹-’ßÓ ˘ ’≈ØÏ≈
√∂Ú≈ Á∂ «¬’ Â∑ª Á∂ ±Í «Úæ⁄ Ú∆ Íz∆Ì≈«Ù ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ ª «’ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √Ó≈«‹’ ˜±ª ˘ ͱ≈ ’∆Â≈
‹≈ √’∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ Í≈¿π‰ Ú≈Ò∆¡ª π’≈Ú‡ª ˘ Á± ’∆Â≈ ‹≈ √’∂∂Õ

«¬æÊ∂ Âæ’ «¬È∑ª ÁØȪ (√Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ √Ó≈‹-’ßÓ) «Úæ⁄ √ÏßË Á≈ ÔÂÈ ˛, «¬‘ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ «¬æÊ∂
√Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ ÙπæË «Ú«◊¡≈È (Pure Science) ˛, ¿πµÊ∂ √Ó≈‹-’ßÓ «¬’ «ÚÚ‘≈«’ «Ú«◊¡≈È (Applied
Science) ˛Õ √Ó≈‹-’ßÓ ˘ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ «ÚÚ‘≈«’ Íæ÷ Óß«È¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ √Ó≈‹-’ßÓ Á∂ «¬’ «ÚÙ∂ Á∂ ±Í
«Úæ⁄ «Ú’≈√ Á∂ Ò¬∆ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ‘∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ˛Õ «¬√ ÈÚ∂∫ «ÚÚ‘≈«’ «Ú«◊¡≈È ˘ «Ú’√ ’È
«Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª, «‹Ú∂∫ ‘∂∫‚√È, ÏØ◊≈‚√, «¶‚Ó∂È, «◊«ÒÈ, √ÁÒÀ∫‚, Úπæ‚ ¡≈«Á Á≈ ’≈Î∆ ÔØ◊Á≈È
«‘≈ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ Ë≈È≈Úª ¡Â∂ «√˪ª ˘ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ÍzÔØ◊ «Úæ⁄ «Ò¡≈¿π‰ Á≈ «√‘≈ √Ó≈‹-’ßÓ
«Úæ⁄ Òæ◊∂ «ÚÁÚ≈Ȫ ¡Â∂ ’ßÓ’Â≈Úª ˘ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊¡≈È ¡Â∂ ¡Èπ√ßË≈Ȫ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Íz≈Í ‘æÒª
Á≈ √Ó≈‹-’ßÓ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ Ï‘π ÍzÔØ◊ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ √Ó≈‹-’ßÓ Á∂ Ò’Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â∆
«◊¡≈È ’≈Î∆ √‘≈«¬’ «‘≈ ˛Õ √Ó≈‹-’ßÓ È≈Ò √Ïß«Ë ÒØ’ª Á≈ ’≈‹-÷∂Â «Ú¡’Â∆, Í«Ú≈, √Ó±‘ ¡Â∂
√ÓπÁ≈«¬ ˛, «¬È∑ª Á∆¡ª ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ ¡Â∂ «¬È∑ª Á≈ ’«Ò¡≈‰ ˛Õ «¬È∑ª ˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â ’≈Î∆
√‘≈«¬Â≈ ÍzÁ≈È ’Á≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ Âæ’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈Í√∆ √Ïß˪ √Ó≈«‹’ Íz«’«¡≈Úª ¡Â∂ √Ó±‘ ⁄È≈Úª ˘ ·∆’
È≈Ò È‘∆∫ √Ófi «Ò¡≈ ‹ªÁ≈, ¿πÁØ∫ Âæ’ √Ó≈‹-’ßÓ ¡≈͉∂ Ò’Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ ·∆’ È≈Ò È‘∆∫ ’ √’Â≈Õ «¬È∑ª
√≈∂ √Ïß˪ «Úæ⁄ ÔÊ≈Ê ‹≈‰’≈∆ ÍzÁ≈È ’È «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â √‘≈«¬’ ˛Õ
√Ó≈‹Ù≈√Â∆ «Ú«◊¡≈È Á≈ «ÚÚ‘≈«’ ÷∂Â «Úæ⁄ ÍzÔØ◊ ’’∂ √Ó≈‹-’ßÓ √Ó≈«‹’ √Óæ«√¡≈Úª ˘ Á± ’È
«Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁßÁ≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ √Ó≈‹-’ßÓ Á∂ ÍzÔØ◊ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆ Úæ÷-Úæ÷ ÍÁÂ∆¡ª, «‹Ú∂∫ «Ú¡’Â∆◊Â
¡«Ë¡ÀÈ (Social Case Work), √Ó≈«‹’ √Ó±‘ ’ßÓ (Social Group Work), √ÓπÁ≈«¬’ √ß◊·È (Com-
munity Organization), √Ó≈«‹’ «’«¡≈ (Social Action), √Ó≈«‹’ ’ßÓ ÍzÙ≈√È (Social Work
Administration),¡≈«Á Á≈ «Ú’≈√ Ó±Ò ±Í «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª ¡«Ë¡ÀÈ ÍÁÂ∆¡ª Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‘∆ ‘Ø«¬¡≈
˛Õ «¬√ Â∑ª √Ó≈‹ ’ßÓ ÷∂Â «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ’≈Î∆ ÔØ◊Á≈È ˛Õ È≈Ò ‘∆ √Ó≈‹-’ßÓ Á≈Õ ¡Ë∆È ÷∂Âª
«Úß⁄ ⁄æÒ ‘∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª ‹ª ’ßÓ Á∂ ¡ÈπÌÚ «ÚÚ‘≈«’ «◊¡≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Ò¬∆ ’≈Î∆
¿πÍÔØ◊∆ ‘ÈÕ √ÍæÙ‡ ˛ «’ «¬È∑ª ÁØȪ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ◊±Û∑≈ √ÏßË ˛Õ

√≈ÚË≈È∆ √Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ ÙπæË ¡Â∂ «√˪ÂÚ≈Á∆ «Ú«◊¡≈È ˛Õ «¬‘ “’∆ ˛” Á≈ Úȉ ’Á≈ ˛
È≈ «’ “’∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ Á≈”Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 85