Page 93 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ¡ßÂ (Difference)
√Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ √Ó≈‹-’ßÓ «Úæ⁄ Óπæ÷ ¡ßÂ ‘∂· «Ò÷∂ ‘È :
∂
Ø
æ
A. √Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ «ÚÙË ¡Â «√˪’ «Ú«◊¡≈È ˛ ‹Á∫ «’ √Ó≈‹-’Ó «¬’ «ÚÚ‘≈«’ «Ú«◊¡≈È ˛Õ
π
ß
æ
∂
ß
ß
∂
B. √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ Ò’Ù √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª ¡Â √Ó«√¡≈Úª Á ’Ó-’≈‰ √Ï˪ Á≈ ÍÂ≈ Ò◊≈ ’ ÔÊ≈Ê
∂
æ
(¡√Ò) √«ÊÂ∆ Á≈ «⁄Â‰ ’È≈ ˛ ‹Á∫ «’ √Ó≈‹-’Ó Á≈ Ò’Ù √Ó«√¡≈Úª ˘ ‘Ò ’È≈ ˛Õ
ß
æ
æ
Ø
æ
À
±
C. √Ó≈‹Ù≈√Â √Ó«◊ Í «Ú⁄ √Ó≈‹ Á≈ ¡«Ë¡È ˛ ‹Á∫ «’ √Ó≈‹-’Ó «Ú¡’Â∆, √Ó‘ ¡Â √ÓÁ≈«¬ Á∂
z
∂
π
±
Ø
ß
æ
∂
±
∑
π
π
∂
ß
∂
«Ú’≈√ Á Ó≈◊ «Ú⁄ ¡≈¿‰ Ú≈Ò∆¡ª ’≈Ú‡ª ¡Â «¬Èª ˘ Á ’È Á ÔÂȪ È≈Ò √Ï«Ë ˛Õ
B.E.H √Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ Ìπ◊ØÒ (Geography and Sociology)
√Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ Ìπ◊ØÒ Í±È ÂΩ ”Â∂ ÁØ Í«‘Ò∂ «ÚÙ∂ ÍÂ≈ Òæ◊Á∂ ‘È, Ízß± «¬È∑ª ÁØȪ «Úæ⁄ ◊±Û∑≈ √ÏßË ˛Õ
Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ Á≈ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ”Â∂ «Ú¡≈Í’ ÍzÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ÓÀ’≈¬∆Ú ¡Â∂ Í∂‹ Á∂ ¡Èπ√≈, Ìπ◊Ø«Ò’
Ú≈Â≈Ú‰ «Úæ⁄ ¿π‘ «ÁÙ≈Úª ¡≈™Á∆¡ª ‘È ‹Ø Íz«’Â∆ (Nature) ÓÈπæ÷ Á∂ Ò¬∆ ¿πÍÒæÏË ’≈™Á∆ ˛Õ «¬√
«Úæ⁄ ¡≈͉∆ √≈∆ ÌΩ«Â’ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ¡Â∂ Íz«’«Â’ √ث¡ª-̱Ó∆ Á∆ Úß‚ ¡Â∂ Í≈‰∆, Í‘≈Û ¡Â∂ ÓÀÁ≈È,
◊«‰‹ ¡Â∂ Í∂Û-ÍΩÁ∂, ÍÙ± ¡Â∂ ‹ÒÚ≈Ô± ¡Â∂ ¡ß«’Ù Ù’Â∆¡ª √«‘ ‹Ø «ÍzÊÚ∆ ”Â∂ ¡≈͉≈ ¡√Ò Í≈™Á∆ ˛
¡Â∂ ÓÈπæ÷ Á∂ ‹∆ÚÈ ˘ ÍzÌ≈«Ú ’Á∆ ˛, ̱Ó∆ Á∆ √Â∑≈ ¡≈™Á∆ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √Ïß˪, √Ó≈«‹’
Íz«’«¡≈Úª, √Ó±‘ª, ⁄È≈Úª, ÍzÊ≈Úª, ±Û∆¡ª, √ß√Ê≈Úª, «ÚÙÚ≈√ª ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
˛Õ «¬È∑ª ÁØȪ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ Í≈√«ÍÃ’ «ÈÌÂ≈ ’≈Î∆ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ ¡Â∂ Íz√«ÊÂ∆¡ª
√Ó≈‹ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ˘ Úæ÷-Úæ÷ ±Íª «Úæ⁄ ÍzÌ≈«Ú ’≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ Á≈ «Ú¡’Â∆¡ª
Á∂ «‘‰-√«‘‰, ÷≈‰≈-Í∆‰≈, Ú∂Ù-̱Ù≈, ÏØÒ-⁄≈Ò, ∆Â∆-«Ú≈˜, «ÚÙÚ≈√, √ß√«¥Â∆ ¡≈«Á ”Â∂ ’≈Î∆ ÍzÌ≈Ú
ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÷∂Âª «Úæ⁄ «¬È∑ª √≈«¡ª «Úæ⁄ Í≈¬∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ «Ú«ÌßÈÂ≈ ’≈‰ Íz«’«Â’ Ú≈Â≈Ú‰
¡Â∂ Ìπ◊Ø«Ò’ Íz√«ÊÂ∆¡ª Á≈ ¡ßÂ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡Ë∆È ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ∆Â∆-«Ú≈˜ª, ÍzÊ≈Úª,
±Û∆¡ª, «ÚÙÚ≈√ª, ËÓª ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ ¡≈«Á ˘ √Ófi‰ Á∂ Ò¬∆ Ìπ◊Ø«Ò’ ‹ª Íz«’«Â’ Ú≈Â≈Ú‰ ˘ √Ófi‰≈
˜±∆ ˛Õ ’πfi Ìπ◊ØÒÙ≈√Â∆¡ª ¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â∆¡ª Á≈ ª «¬æÊ∂ Âæ’ Óßȉ≈ ˛ «’ Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ ‘∆
√Ó≈‹ Á∂ ¡≈’≈ ¡Â∂ ±Í ˘ «ÈË≈« ’Á≈ ˛Õ Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ Á∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ”Â∂ «Ú¡≈Í’ ÍzÌ≈Ú
Á∂ ’≈‰ ‘∆ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ Ìπ◊Ø«Ò’ √ÓÍzÁ≈«¬ (Geographical) Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
¡≈͉∆ «ÚÙ∂-√Óæ◊∆ ˘ √Ófi‰ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √Ó≈‹Ù≈√Â∆ Á∂ Ò¬∆ Ìπ◊Ø«Ò’ Ú≈Â≈Ú‰ Á∆ ‹≈‰’≈∆ ˜±∆
˛Õ «¬√ Á∂ «ÏȪ ¿π‘ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª ˘ ·∆’ È≈Ò È‘∆∫ √Ófi √’Á≈Õ
Ìπ◊ØÒ ”Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ’≈Î∆ ÍzÌ≈Ú Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’ Ìπ◊ØÒ Á∆ «¬’ ÈÚ∆∫ Ù≈÷≈ “ÓÈπæ÷
Ìπ◊ØÒ” (Human Geography) Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø √«’¡≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ’ßÓ Íz«’«Â’ Íz√«ÊÂ∆¡ª ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ‘≈ª
Á∂ «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ Í≈√«ÍÃ’ √Ïß˪ ˘ «◊¡≈È ’È≈ ˛Õ √Ó≈‹, √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ √ß√Ê≈Úª √ÏßË∆ ¡≈͉∆
«ÚÙ∂Ù «◊¡≈È Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Ìπ◊ØÒ ˘ ÓÈπæ÷ √Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ «˜¡≈Á≈ Ò≈Ì’≈∆ ω≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª
√ÍæÙ‡ ˛ «’ ÁØÈØ∫ «Ú«◊¡≈Ȫ «Úæ⁄ ȘÁ∆’∆ Á≈ √ÏßË ˛, Í≈√«ÍÃ’ «ÈÌÂ≈ ˛Õ
¡ßÂ (Difference)
√Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ Ìπ◊ØÒ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∂ ¡ßÂ ‘È :
A. √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ Ìπ◊ØÒ «Úæ⁄ Íz«’«Â’ Ú≈Â≈Ú‰
Á≈Õ
B. √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «ÚÙ∂-√Óæ◊∆ √Ó≈‹ ˛ ‹ÁØ∫ Ìπ◊ØÒ Á∆ Ìπ◊Ω«Ò’ Íz√«ÊÂ∆¡ªÕ
C. √Ó≈‹ Á∂ √≈∂ Í«‘Ò±¡ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È Á∂ ’≈È √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ÷∂Â Ìπ◊ØÒ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄
«Ú¡≈Í’ ˛Õ
D. √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª ¡«Ë¡ÀÈ-ÍÁÂ∆¡ª Ìπ◊ØÒ Á∆ ¡«Ë¡ÀÈ-ÍÁÂ∆¡ª ÂØ∫ Úæ÷ ‘ÈÕ

86 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY