Page 89 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ «Ú«◊¡≈È Óß«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ «‹√ Â∑ª √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ’∂∫Á «ÚÙ∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ (Society and
Social System) ˛, ¿π√∂ Â∑ª ÓÈØ«Ú«◊¡≈È Á≈ ’∂∫Á∆ «ÚÙ∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ (Personality) ˛Õ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È
Á∆ π⁄∆ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ˛ È≈ «’ ¿π√ Á∆ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄Õ «¬‘ Ù≈√Â Ó≈È«√’ Âæª «‹Ú∂∫ «Ë¡≈È,
’ÒÍÈ≈, √È≈Ô± Íz‰≈Ò∆, ÏπæË∆, Ì≈ÚÈ≈, √«ÓÃÂ∆, «ÁÓ≈◊ Á∆ √πÌ≈«Ú’Â≈ ¡Â∂ «Ú¥Â∆ ¡≈«Á Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈
˛Õ «¬√ Ù≈√Â È≈Ò ÓÈπæ÷ Á∂ Ó≈È«√’ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ ˜«Ï¡ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ¡Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ «ÚÚ‘≈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ˛, «¬√ «Úæ⁄ Ó≈È«√’ «’«¡≈Úª «‹Ú∂∫, √ßÚ∂◊ª
(Emotions) Íz∂’ª (Motives), ⁄≈Ò’ª (Drives) ÍzÂæ÷ ÏØË (Perception), ÏØË∆’È (Congnition),«√æ÷‰≈
(Learning) ¡≈«Á Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹Ø «Ú¡’Â∆ ˘ «¬’ «ÈÙ«⁄ Â∑ª È≈Ò «ÚÚ‘≈ ’È Á∂ Ò¬∆
¿πÂÙ≈«‘ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ «¬‘ Ó≈È«√’ «’«¡≈Úª √ß◊«·Â ±Í «Úæ⁄ «¬’ «ÈÙ«⁄ ÍzÂ∆Ó≈È Á≈
«ÈÓ≈‰ ’Á∆¡ª ‘È «‹√ ˘ «Ú¡’Â∆ÂÚ ’«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ÂÚ «ÚÚ√Ê≈ (Personality System) Á≈
¡«Ë¡ÀÈ ’È≈ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È Á≈ Óπæ÷ ’ßÓ ˛Õ
√Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ (Social System) Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √Ïß˪, √Ó≈«‹’
«’«¡≈Úª, √Ó±‘ª, √ß√Ê≈Úª, ÍzÊ≈Úª, ÍÃøÍ≈Úª, √Ó≈«‹’ ÓπæÒª, √Ó≈«‹’ ⁄È≈, √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ¡≈«Á Á≈
¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª È≈Ò «ÓÒ ’∂ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆ ωÁ∆ ˛Õ √Ó≈‹Ù≈√Â «Ú¡’Â∆ Á∂ Ï‹≈¬∂ Óπæ÷
ÂΩ ”Â∂ «¬√∂ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ˛Õ
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È ¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ √ÏßË «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ √ÏßË Á∂ È≈Ò ‹π«Û¡≈ ‘ÀÕ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹
Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «ÂßÈ Â∑ª Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ‹ª «Ú⁄≈ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È: (i) Í«‘Ò∂ «Ú⁄≈ Á∂ Óßȉ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ Á∂ Ï‹≈¬∂
«Ú¡’Â∆ ˘ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ ¡Â∂ Í«‘Ò «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ Îz≈Ô‚ ¡Â∂ ‹∂. ¡Àµ√. «ÓÒ «¬√ «Ú⁄≈ Á∂ ‹≈ȉ Ú≈«Ò¡ª
«Úæ⁄ Óπæ÷ ‘ÈÕ «¬È∑ª È∂ «Ú¡’Â∆◊ «¬æ¤≈Úª, √ßÚ∂◊ ¡Â∂ ¿πÁ∂Ùª ˘ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ ¡Â∂ √ß√Ê≈Úª Á≈ ¡Ë≈
Óß«È¡≈ ˛Õ √Ó≈‹ Á∂ Ï‹≈¬∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ÍzË≈ÈÂ≈ Á∂‰ Á∂ ’≈‰ ‘∆ «¬‘ «ÚÁÚ≈È ÓÈØ«Ú«◊¡≈È ˘ Óπæ÷ «Ú«◊¡≈È
¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ ¿π√ Á∆ «¬’ Ù≈÷≈ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ (ii) Á±√∂ «Ú⁄≈ Á∂ Óßȉ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ Ï‹≈¬∂ √Ó≈‹
˘ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ ¡Â∂ Í«‘Ò «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ «Ú⁄≈ Á∂ √ÓÊ’ª «Úæ⁄ ¡≈◊√‡ ’≈Ó‡ ¡Â∂ Áπ÷∆Ó ¡≈«Á Óπæ÷
‘ÈÕ «¬È∑ª È∂ √Ó≈‹ Á≈ ¡Ë≈ «Ú¡’Â∆ ˘ È≈ ÓßÈ ’∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆ ¡ßÂ: «’«¡≈Úª (Interactions)
˘ Óß«È¡≈ ˛Õ «¬È∑ª È∂ «Ú¡’Â∆ ÂØ∫ Í«‘Òª √Ó≈‹ Á∆ √πÂßÂÂ≈ √æÂ≈ ˘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ˛Õ ¿π‘ ª «Ú¡’Â∆ ˘
√Ó≈‹ Á∆ «√Î Á∂‰ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ √Ó≈‹ ˘ ÍzË≈ÈÂ≈ Á∂‰ Á∂ ’≈‰ ‘∆ «¬‘ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È Á∂ Ï‹≈¬∂ √Ó≈‹Ù≈√Â
˘ Óπæ÷ «Ú«◊¡≈È ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ ¡Èπ√≈ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «¬’ «√Î Ù≈÷≈ ˛Õ (iii) Â∆√∂
«Ú⁄≈ Á∂ Óßȉ Ú≈Ò∂ È≈ ª «Ú¡’Â∆ ˘ ¡Â∂ È≈ ‘∆ √Ó≈‹ ˘ «¬’ Á±√∂ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ ¡Â∂
Í«‘Ò «ÁßÁ∂ ‘È, «¬√ «Ú⁄≈ Á∂ ¡Ë∆È ¿πÍØ’Â ÁØȪ «Ú⁄≈ª Á≈ √ÓÈÚÔ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬√ «Ú⁄≈
È≈Ò √Ïß«Ë «ÚÁÚ≈È «‹Ú∂∫ ÓÀ’√ Ú∂Ï, «◊ø√Ï◊, «‚ÒÊ∂, ÓÀ’≈¬∆Ú ¡≈«Á «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ ˘ «¬’
Á±√∂ Á≈ ͱ’ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ «Ú¡’Â∆ È≈Ò √Ïß«Ë Ù≈√Â ÓÈØ«Ú«◊¡≈È ¡Â∂ √Ó≈‹ È≈Ò √Ïß«Ë Ù≈√Â
√Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ ˘ Ú∆ «¬’ Á±√∂ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ ¡Â∂ Í«‘Ò È‘∆∫ «ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆Õ
¡√Ò «Úæ⁄ «¬‘ ÁØÈØ∫ Ù≈√Â «¬’ Á±√∂ ÂØ∫ ’≈Î∆ ’πfi ◊z«‘‰ ’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈Ëπ«È’ «˜¡≈Á≈Â √Ó≈‹ «Ú«◊¡≈«È’
«¬√∂ Â∑ª «Ú⁄≈ È≈Ò √«‘Ó ‘ÈÕ
«Ú¡’Â∆ Á∂ Ó≈È«√’ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ˜Ï∂ «‹√ Á≈ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
√Ó≈«‹’ ‘È «’ «¬È∑ª ”Â∂ √Ó≈«‹’ Ú≈Â≈Ú‰ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¡ßÂ: «’«¡≈Úª Á≈ ÍzÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛Õ È≈Ò
‘∆ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¡ßÂ:«’«¡≈Úª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Ú≈Â≈Ú‰ «‹È∑ª Á≈ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ¡«Ë¡ÀÈ
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À, Ó≈È«√’ «’«¡≈Úª Á≈ ÈÂ∆‹≈ ‹ª ÎÒ ‘ÈÕ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ «¬‘ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ Ó≈È«√’
«’«¡≈Úª √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª È≈Ò ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª Ó≈È«√’ «’«¡≈Úª È≈Ò ’≈Î∆ ÍzÌ≈«Ú ‘πßÁ∂
‘È ¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È ÁØÈØ∫ «¬’ Á±√∂ È≈Ò È≈ ’∂ÚÒ √Ïß«Ë ÏÒ«’ «¬’ Á±√∂ Á∂ Ò¬∆ ˜±∆
Ú∆ ‘ÈÕ «¬È∑ª ÁØȪ «Ú«◊¡≈Ȫ Á≈ √ÏßË ¿π√ √Ó∂∫ ‘Ø Ú∆ ◊±Û∑≈ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ ‹ÁØ∫ ¡√∆∫ √Ó≈«‹’ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È
Á∆ ¡«Ë¡ÀÈ Ú√± ”Â∂ «Ú⁄≈ ’Á∂ ‘ªÕ ’Ò≈¬∆ÈÏ◊ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛, ““√Ó≈«‹’ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È ˘ ¿π√ «Ú«◊¡≈È
Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÍzÌ≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ‹Ø «Ú¡’Â∆ Á∂ «ÚÚ‘≈ Á≈ ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª È≈Ò √Ïß«Ë ‘؉ Á∂ ±Í
«Úæ⁄ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ (√Ó≈«‹’ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È) √Ó±«‘’ Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ È≈Ò √Ïß«Ë ˛Õ””
√Ó≈«‹’ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ (ÓÈØ«Ú«◊¡≈È Á∆ ¡«Ë¡ÀÈ Ú√±) ¡Â∂ √Ó≈‹ (√Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ ¡«Ë¡ÀÈ

82 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY