Page 196 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

ÒØ’ «ÚæÂ

È؇ (÷) Ï∂ÙΔ ÁΔ ¡≈ÓÁÈ (Surplus Revenue)- ÒØ’ ’«˜¡ª Á≈ ÍÃÂ∆ √≈Ò ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «È͇≈≈ ’È Ò¬∆ Ï∂Ù∆
Á∆ Ï‹‡ (Surplus Budget) Á∆ È∆Â∆ ˘ Ú∆ ¡Í‰≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, Ï‹≈¬∂ «¬√ Á∂ «’ Í«‘Òª «¬’ «ÈË∆
Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ’«˜¡ª Á≈ √Óª Í»È ‘؉ ¿πÂ∂ «Î ¿πÈ∑ª Á≈ Ìπ◊Â≈È ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ Í ¡æ‹-’æÒ∑
√’≈∆ ÷«⁄¡ª «Úæ⁄ Â∂˜∆ È≈Ò Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛, «¬√ Ò¬∆ Ï∂Ù∆ Á∂ Ï‹‡ ª Ï‘π ‘∆ ÿæ‡ Ï‰Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ÓøÁ∆ Á∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‹∂’ √’≈ Ï∂Ù∆ Á≈ Ï‹‡ ω≈™Á∆ ˛ ª ¿π√ ˘ √’≈ Á≈ «¬’ Ï∂Ú’»Î∆ ’ÁÓ ‘∆
Óø«È¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√ Ò¬∆ ÓøÁ∆ (Depression) Á∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ï∂Ù∆ Á∂ Ï‹‡ Á∆ È∆Â∆ ˘ Ò≈◊» È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈
¡Â∂ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’«˜¡ª Á∆ Ú≈Í√∆ ¡Á≈«¬◊∆ Á≈ ’≈‹ Ú∆ È‘ƒ ‘Ø √’Á≈Õ
(◊) «Ó¡≈ÁΔ √≈Ò≈È≈ «’Ù (Terminal Annuties)- √’≈ ¡«‹‘∆ «Ó¡≈Á∆ √≈Ò≈È≈ «’Ù ‹≈∆ ’ √’Á∆
˛, «‹È∑ª Á≈ «¬’ «‘æ√≈ ÍÃÂ∆ √≈Ò «¬’ ¥Ó √ø«÷¡≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÃØÛ ‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ˛ ¡Â∂ ÍÃÂ∆ √≈Ò ¿πÈ∑ª Á≈ Ìπ◊Â≈È
‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ˛Õ ¥Ó √ø«÷¡≈ Á≈ «ÈË≈‰ ª Ùπ» «Úæ⁄ ‘∆ ’ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹ª Ò≈‡∆ Áπ¡≈≈ ’ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈
˛Õ «¬√ ÍæËÂ∆ «Úæ⁄ ÍÃÂ∆ √≈Ò ’˜≈ ª ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ‘∆ «‘øÁ≈ ˛, «Ú¡≈˜ Á≈ Ì≈ Ú∆ ÍÃÂ∆ √≈Ò ™È∆ ‘∆ Ó≈Â≈
«Úæ⁄ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬‘ ’«˜¡ª ˘ «’Ùª «Úæ⁄ Ú≈Í√ ’È Á∆ «¬’ ∆ ˛Õ «¬√ ∆ ¡Èπ√≈
’«˜¡ª Á≈ Ì≈ √≈Ò≈È≈ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ˛ ¡Â∂ ’«˜¡ª Á≈ √Óª Í»È ‘؉ ¿πÂ∂ ¿π‘ Í«‘Òª ‘∆ Í»È »Í
«Úæ⁄ «È͇≈¬∂ ‹≈ ¸æ’∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
(ÿ) ¡È≈ÚÂΔ Í»ø‹Δ ’ (Capital Levy)- ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ ¡Â∂ ËÈ (property and wealth) ¿πÂ∂ Ï‘πÂ
«˜¡≈Á≈ Ì≈∆ ’ª Á≈ √»⁄’ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ «¬’ «ÈÙ«⁄ ÓπæÒ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Á∆ Í»ø‹∆◊ √øÍÂ∆¡ª ¿πÂ∂ ’∂ÚÒ «¬’
Ú≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ ’ ˛Õ ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ ˘ ÔπæË Á∂ «¬’ÁÓ Ï≈¡Á Ò◊≈¿π‰ Á∆ Ú’≈Ò ’∆Â∆
‹ªÁ∆ ˛ ª «’ ÔπæË ’≈Ò∆È ¡‰-¿πÂÍ≈Á’ ’«˜¡ª Á≈ Ìπ◊Â≈È ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ «¬‘ ÷«⁄¡ª ¡≈«Á Ó◊Ø∫
√øÍÂ∆ ”Â∂ ÚˉÙ∆Ò ‹ª ¥ÓÏæË Áª È≈Ò Ò◊≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
Íæ÷ «Úæ⁄ «Ú⁄≈- ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ˘ ‘∂· «Ò÷∂ «Ú⁄≈ª Á∂ ¡≈Ë≈ ¿πÂ∂ ’≈˘È∆ ·«‘≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-
(A) ÔπæË ’≈Ò∆È ’˜ «‹æÊ∂ ¡‰-¿πÂÍ≈Á’ ‘πøÁ≈ ˛, ¿πÊ∂ √Ó≈‹ Ò¬∆ ÎÒ‘∆‰ (Dead Weight) Ú∆ ‘πøÁ≈
˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ⁄ø◊≈ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ’ج∆ «Ú«ÙÙ‡ ‹ª ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ Ò◊≈ ’∂ ¿π√ ’˜
˘ «¬’ Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ ¸’≈ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂, Ï‹≈¬∂ «¬√ Á∂ «’ ¿πÈ∑ª ’«˜¡ª Á∂ Ìπ◊Â≈È Ò¬∆ √≈Ò Á∂ √≈Ò
Ò◊≈Â≈ ’ Ò◊≈¬∂ ‹≈‰Õ
(B) ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ ˘ «¬√ ¡≈Ë≈ ¿πÂ∂ Ú∆ ’≈˘È∆ ·«‘≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «‹È∑ª ÒØ’ª È∂ ÔπæË ’≈Ò
«Úæ⁄ Ì≈∆ Ò≈Ì ’Ó≈¬∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ «ÏȪ «’√∂ Â∑ª ’Ù‡ Ó«‘√»√ ’∆Â∂ ÒØ’ª ˘ ’«˜¡ª ÂØ∫ «È͇≈≈
’È «Úæ⁄ ¡≈͉≈ ¡øÙÁ≈È Á∂‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
(C) ÔπæË ’≈Ò «Úæ⁄, «’™«’ ¡Ó∆ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ◊∆Ϫ ˘ ‘∆ «˜¡≈Á≈ ’Ù‡ fiæÒ‰∂ ÍÀ∫Á∂ ‘È, «¬√ Ò¬∆
Ï≈Ï∆ ¡Â∂ «È¡ª Á∂ «√˪ ¡Èπ√≈ ¡Ó∆ ÒØ’ª ˘ ÒØ’ ’˜ Á∆ ¡Á≈«¬◊∆ Ò¬∆ ¡≈͉≈ ¡øÙÁ≈È
Á∂‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
(D) ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ Á≈ ÍÃÌ≈Ú ÓπÁ≈ ÎÀÒ≈˙ «ÚØË∆ ‘πøÁ≈ ˛, «’™«’ ¿π‘ ¡Ó∆ ÒØ’ª Á∂ ‘æÊØ∫ Î≈Ò»
÷∆Á Ù’Â∆ ÒÀ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ
(E) ‹∂’ ÔπæË ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓøÁ∆ (Depression) Á∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛ ª ¡√Ò∆ »Í «Úæ⁄ ÒØ’ ’˜
Á∂ Ì≈ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ Á∂ ÎÒ√»Í ÒØ’ ’˜ ÍæÂª Á∂ Ë≈’ª ˘ ’≈Î∆ Ò≈Ì ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√
√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’˜ Á∂ Í»È «È͇≈∂ Ò¬∆ ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ ˘ Ò◊≈¿π‰≈ ÒØÛƒÁ≈ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
(F) ÔπæË ’≈Ò «Úæ⁄, √Ó≈‹ «Úº⁄ ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ ËÈ Á≈ «‹‘Û∆ ¡√Ó≈È Úø‚ ‘πøÁ∆ ˛, ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’
¿π√ ˘ ÿ‡≈¿π‰ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ ËÈ Á∆ Úø‚ ˘ «È¡≈Í»È Ï‰≈™Á≈
˛Õ
(G) ¡È≈ÚÂ∆ Í»ø‹∆ ’ Áπ¡≈≈ ÒØ’ ’«˜¡ª ˘ «¬’ÁÓ Ú≈Í√ ’È È≈Ò ÒØ’ª Á≈ «¬√ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Úæ‚≈
Ó≈È«√’ ¡≈≈Ó «‹‘≈ Ó«‘√»√ ‘πøÁ≈ ˛ «’ ‘π‰ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ ’«˜¡ª Á∆ ¡Á≈«¬◊∆ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª ¿πÂ∂ ‘Ø
«˜¡≈Á≈ ’ È‘ƒ Òæ◊‰◊∂Õ

190 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY