Page 199 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «È¡≈ Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ ÚÀÙÚ∆’‰ Á∆ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∆ ÍÃ∆«÷¡≈ «¬‘ ˛ «’ ’∆ «¬‘ √ÚÂßÂÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’Á≈ ˛?
Íz‹≈ÂßÂ ˘ ÍzØÂ√≈«‘ ’Á≈ ˛? ◊∆Ï ÒØ’ª ˘ ◊∆Ï∆ ÂØ∫ «È’Ò‰ Á≈ ÓΩ’≈ «ÁßÁ≈ ˛? ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ ˘ ӋϱÂ
ω≈™Á≈ ˛? ’∆ «¬‘ ¡«‹‘≈ ÚÁ≈È ˛ ‹Ø «˜¡≈Á≈Â ÒØ’ª Á≈ √ªfi≈ ˛?, ’∆ «¬‘ ’ßÓ’≈ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ˛? «¬È∑ª
Á∂ ÍzÙȪ Á∂ ÓπÂ≈«Ï’ Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª «¬‘ √ÍæÙ‡ ‘πßÁ≈ ˛ «’ «Í¤Ò∂ ÁØ Á‘≈«’¡ª «Úæ⁄ «‹√ Â∑ª Á∂ «ÚÙÚ Ï˜≈
Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, ¿π√ «Úæ⁄ ÚÀ«ÙÚ’ «È¡≈ Á∂ Ò¬∆ ’ج∆ √Ê≈È È‘∆∫ ˛Õ «¬‘ √≈∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª «¬√
Ò¬∆ ÷Û∑∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘È, «’™«’ ≈Ù‡ Á∆ ¡≈«Ê’ «È¡≈ Íz‰≈Ò∆ ¡√Ó≈È Ù’Â∆ Úø‚ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ «¬√
¡È∂’ Â∑ª Á∆ «È¡≈ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ «¬’ ’Ó˜Ø ≈‹ Á∆ √ÚÀ-«¬æ¤≈ Ú∆ Әϱ∆ ω ‹ªÁ∆ ˛, «’™«’ ¿π√ Á∂ È≈Ò
È≈ ª ’ج∆ ÒÀ‰ Á∂‰ Á∆ Ù’Â∆ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¡≈͉∂ √ß√≈ËȪ Á∂ ÙØÙ‰ ÂØ∫ Ï⁄‰ Á≈ ’ج∆ √Â≈Õ
ÚÀ«ÙÚ’ «È¡≈ Â∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÁzÙ‡Δ’Ø‰ (Positions on Global Justice)

ÚÀ«ÙÚ’ «È¡≈ Á≈ Ó±Ò ÓπæÁ≈ «‹√ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’È≈ ˜±∆ ˛, ¿π‘ ˛-ÚÀ«ÙÚ’ «È¡≈ Á∆ ÍÃ∆ÔØ‹È≈ ¡ßÂ≈Ù‡∆
ÍæË ”Â∂ «’ßÈ∆ √ßÌÚ ˛? «¬√ √ßÁÌ «Úæ⁄ Íø‹ ÍzÓπæ÷ «ÁzÙ‡∆’؉ Í«‘⁄≈‰∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ‘È: ≈Ù‡Ú≈Á
(Nationalism ) , ‹Ê≈ÊÚ≈Á (Realism), Ú«ÙÙ‡Ú≈Á (Particularism), ≈‹ Á≈ √Ó≈‹ ÍÃøÍ≈ (Society
of States Tradition) ¡Â∂ «ÚÙÚ Ï≈Ò Ó˜Á»Δ (Cosmopolitanism)
≈Ù‡Ú≈Á∆¡ª, «‹Ú∂∫ ‚∂«Ú‚ «ÓæÒ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ Úªfi∆ ÍÃøÍ≈ ¿πÂ≈«Ë’≈∆ Á∆ «ÚÙ∂Ù Íz’≈ Á∆ Ó±ÒÚ≈È
√ÓπÁ≈«¬ ¡Â∂ ≈Ù‡ Áπ¡≈≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «ÚÙÚ Á∂ «’√∂ ’ØÈ∂ «Úæ⁄ Áπ÷∆ ÒØ’ª Á∆ √‘≈«¬Â≈ ’È
Á≈ √≈‚≈ «¬’ ÓÈπæ÷∆ ’ÂÚ ‘Ø √’Á≈ ˛ Ò∂«’È «¬‘ ’ÂÚ √≈‚∂ ¡≈͉∂ Á∂Ù Á∂ È≈◊«’ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄
¡Í∂’Ù≈«¥Â ’ßÓ ÂæÂ’≈Ò∆È, ’·Ø ¡Â∂ ˜±∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ ≈Ù‡Ú≈Á «Úæ⁄ Ùπ± ÂØ∫ ‘∆ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ ¡øÂ«‘ ‘∆
˛ «’ ≈Ù‡ Á∂ ¡ßÁ ¡Â∂ ≈Ù‡ Á∂ Ï≈‘ Á∂ ÈÀ«Â’ ’ÂÚª «Úæ⁄ ÓΩ«Ò’ ¡ßÂ ‘πßÁ≈ ˛ «‹√ Á∆ ¿πÁ≈‘‰ «¬√
ÂæÊ «Úæ⁄ ’∂∫Á« ‘πßÁ∆ ˛ «’ «’√∂ ≈‹ «ÚÙ∂Ù Á∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ Ò≈Ì ≈‹ Á∆¡ª √∆Ó≈Úª ÂØ∫ Í≈ ÒØ’ª ˘ Íz≈ÍÂ
È‘∆∫ ‘πßÁ∂Õ «¬È∑ª Á≈ Óßȉ≈ ˛ «’ Úø‚ ÍÉ≈Ò∆ «È¡≈ Á≈ ÓπæÁ≈ ≈Ù‡ Á∂ ¡ßÁ «‘‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄
‘πßÁ≈ ˛, ≈Ù‡ Á∂ «Úæ⁄ È‘∆∫Õ
Á±√≈, ÓØ◊∂ÈÊ», ’ÀÈ∂Ê ÚÀ‹ Ú◊∂ ÔÊ≈ÊÚ≈Á∆ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ÚÀ«ÙÚ’ «È¡≈ Ó≈ÈÁß‚ Ú◊∆ ’ج∆ Ë≈È≈
È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ ÈÀ«Â’ √ÚÂßÂÚ≈Á Ú◊∆ Ë≈È≈ Ú∆ «¬’ «Ó«Ê¡≈ ˛Õ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ¡≈‹’Â≈ Á∂ «¬√ Ôπ◊ «Úæ⁄
’∂ÚÒ ≈‹ ‘∆ «¬’ ÍzÓπæ÷ «÷‚≈∆ ˛ ‹Ø ‘Ó∂Ù≈ ¡≈͉∂ «‘ª Á∆ æ«÷¡≈ Á∂ Ò¬∆ ’øÓ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛Õ «’√∂ Ú∆ ◊∆Ï Á∂Ùª Á∂ ÒØ’ª Á∆ √‘≈«¬Â≈ ’È≈ ’ج∆ ’ÂÚ È‘∆∫ ˛ ‹Á Âæ’ «¬‘ √‘≈«¬Â≈ «’√∂ ≈Ù‡ Á∂
√Ó≈«’ «‘æ ˘ ¡æ◊∂ È≈ ÚË≈™Á∆ ‘ØÚ∂Õ
Â∆√≈, Ú«ÙÙ‡Ú≈Á (¿πÁ≈‘‰ Á∂ Ò¬∆ Ú≈Ò‹) Á≈ Óßȉ≈ ˛ «’ «’√∂ Íz’≈ Á∂ ÈÀ«Â’ Ó≈ÈÁß‚ √ªfi∆ ÍÃøÍ≈Úª
¡Â∂ ’∆Óª «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ «È’ÒÁ∂ ‘È ‹Ø «’√∂ «ÚÙ∂Ù √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Áπ¡≈≈ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ √ÓÍث٠’∆Â∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÈÀ«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ¡≈ÒØ⁄È≈ Ú∆ ¡«‹‘∂ √Ó±‘ª Á∆¡ª √∆Ó≈Úª Á∂ ¡ßÁ ‘∆ √ßÌÚ ˛, «¬È∑ª ÂØ∫ Ï≈‘
È‘∆∫Õ ‘ √Ó≈‹ Á∂ ¡≈͉∂ Úæ÷-Úæ÷ Ó≈ÈÁß‚ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ’∂ÚÒ ¿π√ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ ‘∆ «¬È∑ª Á∂
ÍzÂ∆ π’≈Ú‡ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂-¡≈Í Á∆ √‘∆ Â∆’∂ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ Ú∆ ’ √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ÈÀ«Â’ √ÚÂz≈Ú≈Á
«¬’ fi±·∆ Ë≈È≈ ˛ «’™«’ «Ú«Ë √Ó≈‹ª ¡Â∂ √ß√«¥Â∆¡ª Á∂ «ÈÍæ÷ ÈÀ«Â’ Ó≈ÈÁß‚ Úæ÷-Úæ÷ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¡√∆∫
¡‹ÈÏ∆¡ª Á∂ È≈Ò Úø‚ Á∂ ¿π‘ Ó≈ÈÁß‚ È‘∆∫ ¡Í‰≈ √’Á∂ ‹Ø ¡√∆∫ ¡≈͉∂ ÒØ’ª/È≈◊«’ª Á∂ È≈Ò ¡Í‰≈™Á∂
‘ª ¡Â∂ ≈Ù‡ ≈‹, ‹Ø ÒØ’ª Á∆ √ªfi∆ ¡Â∂ Ú«ÙÙ‡ ÈÀ«Â’ ‹≈‰Ïπfi ’∂ Í∂Ù ’Á≈ ˛, √Ê≈È’ ¡Â∂ «ÚÙÚ «È¡≈
ÍzÁ≈È ’È Á∆ Óπæ÷ √ß√Ê≈ ˛Õ ‘≈Òª«’ √ÓπÁ≈«¬Ú≈Á∆ ÚÀ«ÙÚ’ ¡√Ó≈ÈÂ≈ ˘ √Ó≈Í ’È Á∂ «ÚØË∆ È‘∆∫ ‘È Ízß±
¿π‘ «’√∂ ¡«‹‘∂ ’≈˘È∆ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √πË≈ Á∆ ˜» ȑ∆∫ √ÓfiÁ∂ «¬æÊ∂ ‘ √≈Ò AH «ÓÒ∆¡È ÒØ’ Ìπæ÷Ó∆
Á∂ ’≈È ¡≈͉∆ ‹≈È ◊Ú≈™Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ «¬√ ◊æÒ ÂØ∫ «¬È’≈ È‘∆∫ ’Á∂ «’ ÚÀÙÚ∆’‰ «¬’ ’ΩÛ≈ √æ⁄ ˛ Ízß±
¿πÈ∑ª ˘ «¬√ ◊æÒ Â∂ Ùæ’ ˛ «’ Ó≈ÈÚÂ≈ È∂ √ªfi∂ Ì≈◊ Á∆ ’ج∆ ¡À√∆ √≈Î ¡Â∂ √ÍÙ‡ √Ø⁄ Íz≈Í ’ Ò¬∆ ˛ ‹Ø
«È¡≈ (¡Ê≈ ¡Ó∆ª ÂØ∫ ◊∆Ϫ ˘ ÍπÈ Úß‚) Íz≈Í ’È Á∂ Ò¬∆ √ÎÒ ‘ØÚ∂◊∆Õ √ÓπÁ≈«¬Ú≈Á∆¡ª Á≈ Óßȉ≈ ˛
«’ ‹∂’ ≈‹ Á∆¡ª √∆Ó≈Úª ”Â∂ «’√∂ Íz’≈ Á∆ «„æÒ Á∂ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛ ª ’¬∆ Íz’≈ Á∆ √Óæ«√¡≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø √’Á∆
˛ «‹Ú∂∫ Ì≈∆ √ß«÷¡≈ «Úæ⁄ ÍzÚ≈√∆¡ª ¡Â∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª Á≈ ¡≈¿π‰≈, √Ú‹È’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ √Óæ«√¡≈, Ï∂’≈∆,
Ϙ≈ª ¡Â∂ ¤Ø‡∂ Ϙ≈ «Úæ⁄ ¤Ø‡∆¡ª Í‹≈Â∆¡ª ÍzÊ’’‰, √Ó≈«‹’ √πæ«÷¡≈ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Á≈, √Ú‹È’
√∂Ú≈Úª «‹Ú∂∫ «√æ«÷¡≈, «√‘Â, ¡≈¿π‰≈-‹≈‰≈, «ÈÚ≈√ ¡≈«Á Â∂ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÏØfi ¡≈«ÁÕ «¬È∑ª Á∂ ≈‹È∆«Â’

192 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY